راهکارهای عملی و ایمن برای جلوگیری از سرقت کندوهای زنبورعسل

اگر شما زنبورداری را به‌صورت تجاری یا یک سرگرمی دنبال می کنید ، در هر صورت سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی از نظر زمان و هزینه انجام داده‌اید و همانند هر سرمایه‌گذاری بزرگی، باید تدابیری برای محافظت از آن بیندیشید. زنبوردارانی در سراسر جهان تجربه‌ی سرقت کندو، چه به‌صورت جزئی و چه کلی را داشته‌اند. از این‌رو، آن‌ها باید اقداماتی برای محافظت از این سرمایه‌ی ارزشمند خود اتخاذ کنند.

زنبوردارانی که برای پیشگیری از سرقت کندو و تأمین ایمنی آن برنامه دارند، معمولاً مجموعه‌ای از تدابیر گوناگون را برای محافظت از کندوهای خود به‌کار می‌گیرند. در یک کندو، ارزشمندترین اقلامی که معمولاً به سرقت می‌روند، کلنی زنبورها و عسل است (سارقان قاب‌ها را برمی‌دارند و عسل آن‌ها را استخراج می‌کنند). موم زنبورعسل و سایر لوازم جانبی از ارزش مالی کمتری برخوردارند. سارقان کندو معمولاً این لوازم جانبی را نیز به‌منظور افزایش سود حاصل از هر کندوی دزدیده‌شده به فروش می‌رسانند.

ارزش کندوهای زنبورعسل به‌دلیل افزایش تقاضا برای عسل رو به رشد است. در نتیجه، سارقان اقدام به دزدیدن کندوها کرده و اغلب پس از رنگ‌آمیزی مجدد، آن‌ها را به‌قصد فروش مجدد نگه‌داری می‌کنند. تأثیر سرقت کندو بر زنبوردار، شامل زیان مالی و آسیب روحی و روانی است. همچنین، اعتبار و حیثیت زنبوردار نیز خدشه‌دار می‌شود.

باید به‌خاطر داشت که سارقان کندو افراد عادی نیستند. آن‌ها افرادی با دانش زنبورداری هستند. غالباً این افراد، زنبوردارانی نیمه‌حرفه‌ای یا حرفه‌ای هستند. افزون‌بر‌این، سارق کندو معمولاً وسیله‌ی نقلیه‌ای در نزدیکی محل حادثه دارد تا بتواند جعبه‌های سنگین کندو را با آن حمل کند. گاهی سرقت کندو، اقدامی از درون مجموعه است. این کار ممکن است توسط کارکنان، یا دوستان و بستگان کارکنان صورت گیرد. فرد خاطی ممکن است یکی از کارکنان فعلی یا سابق باشد.

روش‌های عملی برای جلوگیری از سرقت کندو

اقداماتی که برای پیشگیری از سرقت کندو انجام می‌شوند، شامل روش‌هایی برای بازدارندگی و نیز روش‌هایی برای کمک به بازیابی کندوهای سرقت‌شده هستند. ترکیب این دو دسته از اقدامات، بهترین راهکار برای محافظت مؤثر از کندوها در برابر سرقت به‌شمار می‌رود. در ادامه، نگاهی دقیق به روش‌های مختلفی که در اختیار زنبورداران قرار دارد تا از کندوهای خود محافظت کنند، خواهیم داشت.

۱. قفل کردن همه چیز

حصارکشی اطراف زنبورستان، یک اقدام امنیتی بسیار مؤثر است. این کار، خط اول دفاعی را تشکیل می‌دهد که سارقان کندو باید بر آن غلبه کنند. قفل‌کردن ورودی‌های زنبورستان باید به‌عنوان نخستین اقدام پیشگیرانه برای مقابله با سرقت کندو در نظر گرفته شود. افزون بر آن، می‌توان پایه‌هایی مستحکم برای کندوها طراحی کرد که دارای گیره یا اتصالاتی باشند تا جعبه‌های بچه‌زنبور را به آن‌ها قفل کرد.

۲. استفاده از دوربین‌های مداربسته (CCTV) ¹

دوربین‌های مداربسته ابزاری عالی برای نظارت بر کندوها و زنبورستان هستند. این دوربین‌ها قادرند تصاویر و ویدیوهایی با کیفیت و وضوح بالا ثبت کنند. دوربین‌های مدار بسته می‌توانند با حرکت در ناحیه‌ای مشخص فعال شوند. آن‌ها معمولاً نیاز به برق شهری دارند، اما برخی از مدل‌ها می‌توانند برای مدت‌زمان قابل توجهی با باتری نیز کار کنند. تصاویر ثبت‌شده توسط دوربین‌های مدار بسته برای شناسایی سارقان کندو بسیار مفید بوده و در صورت پیگیری قانونی، به‌عنوان مدرکی غیرقابل انکار عمل می‌کنند.

نصب تابلوهایی مبنی بر اینکه زنبورستان شما تحت نظارت دوربین مدار بسته است، می‌تواند باعث بازدارندگی سارقان از نزدیک‌شدن و سرقت کندوها شود. حتی نصب دوربین‌های غیرفعال نیز اغلب کافی است تا نقش بازدارنده ایفا کنند، چراکه سارق از فعال یا غیرفعال بودن آن اطلاعی ندارد. دوربین‌های مدار بسته می‌توانند اطلاعات ضبط‌شده را ذخیره یا برای شما ارسال کنند. ایمیل و سرور FTP اختصاصی، گزینه‌های مناسبی برای دریافت فیلم‌ها و تصاویر دوربین مدار بسته از هر نقطه‌ای هستند.

۳. نصب دوربین‌های حیات‌وحش یا مسیر‌یاب (Trail Cameras) ²

دوربین‌های مسیر‌یاب یا حیات‌وحش، بسته به نوع و تنظیمات خود، قادر به گرفتن عکس و فیلم هستند. این دوربین‌ها برای استفاده در مسیرهای دسترسی و راه‌های منتهی به زنبورستان بسیار مناسب‌اند. می‌توان تابلوهایی نصب کرد که به مزاحمان هشدار دهد ناحیه مجهز به دوربین‌های مسیر‌یاب است و از این طریق احتمال سرقت را کاهش داد. این دوربین‌ها می‌توانند به‌طور دوره‌ای تصاویر ثبت کنند یا به‌گونه‌ای تنظیم شوند که با حرکت در زنبورستان فعال شوند. آن‌ها اطلاعات ضبط‌شده را ارسال نمی‌کنند بلکه در حافظه داخلی خود ذخیره می‌نمایند. بنابراین، بیش‌تر در زمان بازیابی کندوهای سرقت‌شده کاربرد دارند.

ویژگی‌هایی که باید در انتخاب دوربین مسیر‌یاب برای نظارت بر زنبورستان در نظر داشت:

• ارسال تصویر و ویدیو: دوربینی انتخاب کنید که تصاویر و فیلم‌ها را به تلفن همراه، سرور FTP یا ایمیل ارسال کند. این ویژگی باعث می‌شود در صورت ورود مزاحم، هشدار دریافت کنید. اگر از زنبورستان فاصله‌ی زیادی ندارید، می‌توانید فوراً به محل مراجعه کرده و وضعیت کندوها را بررسی نمایید. حتی ممکن است خوش‌شانس باشید و سارق را حین عمل مشاهده کنید. همچنین زنبوردار می‌تواند با پلیس تماس گرفته و از آن‌ها بخواهد زنبورستان را بررسی کنند. اگر دوربین قادر به ارسال تصاویر نیست، باید بتواند آن‌ها را در حافظه داخلی برای بازبینی بعدی ذخیره کند.
• برنامه‌ زمان‌بندی برای ضبط: دوربین باید قابلیت تنظیم بازه‌ی زمانی بین دو ثبت تصویر یا فیلم را داشته باشد. این قابلیت به زنبوردار اجازه می‌دهد مصرف حافظه داخلی و باتری را به حداقل برساند.
• مدیریت حافظه داخلی: دوربین باید امکان بازنویسی داده‌های قدیمی را داشته باشد. همچنین زنبوردار باید مرتباً دوربین را بررسی کرده و داده‌ها را بازیابی کند. حذف فایل‌های قدیمی به آزاد نگه‌داشتن حافظه‌ی دوربین برای داده‌های جدید کمک می‌کند.
• تابش نور مادون قرمز: این ویژگی برای گرفتن تصاویر و فیلم‌های واضح در شب بسیار مهم است. نور منتشرشده از دوربین باید از نوع مادون قرمز نامرئی باشد تا باعث جلب توجه سارق و تخریب دوربین نشود. تابش باید تا برد مؤثر سنسورها و لنز دوربین برسد. دیودها گزینه‌های مناسبی برای تولید نور مادون قرمز مؤثر هستند.
• تنظیم حساسیت سنسورهای حرکتی مادون قرمز: این ویژگی از فعال شدن دوربین بر اثر حرکت‌های بی‌ربط مانند تکان خوردن شاخه‌ها در باد جلوگیری می‌کند. تنظیم تدریجی و دقیق این حساسیت باعث کاهش هشدارهای کاذب و افزایش دقت عملکرد دوربین می‌شود.
• واکنش سریع به حرکت: دوربینی که کند عمل می‌کند ممکن است فرصت ثبت تصاویر سارق را از دست بدهد. زمان پاسخ‌دهی دوربین باید بسیار کوتاه و در حد میکروثانیه باشد. برای نظارت دقیق، این زمان نباید بیش از نیم ثانیه باشد.

زنبوردارانی که از دوربین‌های مسیر‌یاب برای امنیت زنبورستان خود استفاده می‌کنند، باید بدانند که حجم فایل‌های ذخیره‌شده بسته به کیفیت تصویر متغیر است. تصاویر و فیلم‌هایی با کیفیت بالا، فضای بسیار بیش‌تری از حافظه را اشغال می‌کنند. همچنین، میزان دفعات ضبط تصاویر در مصرف سریع‌تر حافظه تأثیر دارد.

همه‌ی این ویژگی‌ها ممکن است در دوربین‌های مختلف موجود نباشند و بستگی به بودجه‌ی شما دارد. توصیه می‌شود ابتدا مهم‌ترین ویژگی‌ها را مدنظر قرار داده و دوربینی با بیش‌ترین امکانات ممکن تهیه کنید. برخی از دوربین‌های مسیر‌یاب ممکن است دارای پنل خورشیدی کوچک برای افزایش مدت‌زمان عملکرد باتری باشند. برای پوشش زنبورستان‌های وسیع، از چند دوربین مسیر‌یاب با نواحی پوشش‌دهی همپوشان استفاده نمایید.

نکات کم‌هزینه برای جلوگیری از سرقت کندوهای زنبور عسل

روش‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، به‌طور مؤثر بازدارنده هستند، اما تهیه تمامی آن تجهیزات هزینه‌بر خواهد بود. بنابراین، می‌توانید نکات کم‌هزینه‌ی زیر را برای جلوگیری از سرقت کندوها در نظر بگیرید.

۱. ارتباط صمیمانه با همسایگان

زنبورداران باید روابط خوبی با همسایگان خود برقرار کنند تا آن‌ها بتوانند مراقب کندوها باشند. گاهی ممکن است دادن یک شیشه عسل در هنگام برداشت، برای حفظ این روابط خوب کافی باشد. این هزینه‌ی ناچیزی در برابر مشارکت همسایگان در مواجهه با افرادی است که در اطراف کندوها پرسه می‌زنند.

برقراری رابطه‌ی خوب با افرادی که در نزدیکی زنبورستان زندگی می‌کنند، به‌ویژه در صورتی که کندوها در مکانی دور از محل سکونت شما قرار داشته باشند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همسایگان هوشیار می‌توانند سارقان بالقوه را دفع کرده و در صورت مشاهده‌ی فعالیت مشکوک در اطراف کندوها، شما را مطلع سازند.

۲. با سایر زنبورداران ارتباط داشته باشید و اطلاعات را به اشتراک بگذارید

عضویت در انجمن زنبورداری برای زنبورداران بسیار سودمند است. در این انجمن‌ها، می‌توانید از وقوع سرقت‌های کندو در منطقه‌ی خود مطلع شوید و مراقبت بیشتری از کندوها به عمل آورید یا به جستجوی کندوهای در حال جابه‌جایی بپردازید. در صورت سرقت کندوهای شما، باید اطلاعات مربوط به آن را با دیگر اعضا به اشتراک بگذارید. همچنین حوادثی مانند سرقت‌های نافرجام یا گزارش‌های مربوط به دفع سارقان توسط همسایگان نیز باید به گردش درآید. کل جامعه‌ی زنبورداری می‌تواند به یکدیگر در حفاظت از کندوها کمک کند.

در انجمن زنبورداری خود، دیگران را تشویق کنید تا از کندوهایی که در حال جابه‌جایی هستند عکس بگیرند. یک جامعه‌ی فعال ممکن است اولین منبع اطلاعاتی باشد که به بازیابی کندوهای سرقت‌شده کمک می‌کند.

۳. به‌طور مکرر و نامنظم از کندوها بازدید کنید

باید به‌طور مکرر و در زمان‌های نامنظم از کندوها بازدید کنید. روزهای هفته و ساعات مختلف روز و حتی شب را در برنامه‌ی بازدید خود بگنجانید. افرادی که کندوها را زیر نظر دارند و در فکر سرقت هستند، در این صورت نخواهند دانست چه زمانی برای اقدام مناسب است. الگوی بازدید مکرر اما غیرقابل‌پیش‌بینی، احتمال شناسایی زمان مناسب برای سرقت را دشوار کرده و حتی ممکن است منجر به شناسایی سارق در حین ارتکاب جرم شود. این بازدیدها نباید فقط هنگام بازرسی رسمی کندوها انجام شود؛ هر زمان که فرصت داشتید، به زنبورستان خود سر بزنید.

۴. محل مناسبی برای کندوها انتخاب کنید

اغلب بهتر است کندوها را در مکانی دور از دید عموم قرار دهید. کندوهایی که پنهان هستند معمولاً دیده نشده و هدف سرقت قرار نمی‌گیرند. با این حال، نقطه‌ضعف این روش آن است که اگر سارقان آن‌ها را کشف کنند، کندوها به‌راحتی هدف حمله قرار می‌گیرند. زنبورستان‌های دورافتاده هدف اول سارقان هستند. این مکان‌ها دسترسی آسانی برای سارقان دارند و اغلب نیز کسی متوجه سرقت نمی‌شود. افرادی که قصد سرقت کندو دارند معمولاً در شب اقدام می‌کنند، بنابراین کندوهای خارج از دید عمومی به‌راحتی هدف قرار می‌گیرند.

زنبوردارانی که در حیاط منزل خود زنبورداری می‌کنند، از نظر موقعیت مکانی مشکلی ندارند. معمولاً سرقت کندوهایی که در نزدیکی مالک قرار دارند دشوارتر است. همچنین همسایگان یا سگ شما متوجه فعالیت‌های غیرعادی شده و شما را مطلع می‌سازند. قرار دادن کندوها در محلی که برای دسترسی به آن، فرد باید از مقابل منزل شما عبور کند، شانس شنیدن یا دیدن سارق را افزایش می‌دهد.

شاید علاقمند باشید مقاله ” گام عملی برای اینکه بدانیم چگونه زنبورداری را آغاز کنیم ” را ملاحظه کنید 🌹

بازیابی کندوهای سرقت‌شده

روش‌هایی که در ادامه توضیح داده می‌شوند، بازدارنده‌ی مستقیم در برابر سرقت نیستند، اما در صورت وقوع سرقت، نقش مؤثری در بازیابی کندوها ایفا می‌کنند. البته این اقدامات باید پیش از سرقت در کندوها اعمال شوند.

۱. استفاده از دستگاه‌های ردیاب برای امنیت کندوها

ردیاب‌ها ابزار بسیار مؤثری برای بازیابی کندوهای سرقت‌شده هستند. زمانی که سایر تدابیر بازدارنده مؤثر واقع نشدند و سارقی کندویی را دزدید، این ردیاب‌ها وارد عمل می‌شوند. دستگاه‌های ردیابی برای کندوها باید کوچک و دارای طول عمر بالای باتری باشند. آن‌ها باید به‌راحتی درون کندو جاسازی شوند و با عوامل مختلفی فعال شوند. در بسیاری از موارد، تکان دادن کندو برای فعال‌سازی ردیاب کافی است. پس از فعال شدن، دستگاه باید مختصات را به تلفن همراه یا ایمیل ارسال کند. همچنین باید امکان نظارت از طریق رایانه، گوشی هوشمند یا تبلت فراهم باشد.

ویژگی‌هایی که باید در سیستم ردیابی کندو وجود داشته باشد:

• قابلیت نصب آسان در نقاط مختلف کندو: ردیاب باید به‌قدری کوچک باشد که به‌صورت نامحسوس در کندو جای گیرد. درب‌ها، کف کندو و داخل شان‌های عسل مکان‌های مناسبی برای نصب ردیاب هستند.
• خاموش بودن تا هنگام تشخیص اختلال: ردیاب باید حساس و در عین حال سریع‌الفعال باشد. بهترین ردیاب‌ها در حالت خاموش باقی می‌مانند تا امواج آن‌ها مزاحم زنبورها نشود. فعال‌سازی سریع به زنبوردار اجازه می‌دهد در مراحل اولیه‌ی سرقت مطلع شده و اقدام کند، حتی اگر سارق متوجه وجود ردیاب شود.
• ردیابی آسان: زنبوردار باید بتواند به‌راحتی مکان جدید کندوهای سرقت‌شده را شناسایی کرده و مسیر حرکت کندو را پیگیری کند.
• محدوده‌ی پوشش وسیع سیگنال: چون کندوهای سرقت‌شده جابه‌جا می‌شوند، سیگنال ردیاب باید برد مناسبی داشته باشد. همچنین، پشتیبانی از GPS کامل و پوشش شبکه‌های 2G، 3G و 4G ضروری است تا در نقاطی با پوشش ضعیف نیز بتوان به اطلاعات ردیاب دسترسی داشت.
• مصرف پایین انرژی و عمر طولانی باتری: زنبورداران به‌دنبال ردیاب‌هایی هستند که بین هر بار شارژ یا تعویض باتری، مدت زیادی کار کنند. آن‌ها نمی‌خواهند مرتباً کندو را باز کنند تا باتری ردیاب را شارژ کنند.

در زنبورستان‌های بزرگ، از چند ردیاب در کندوهای مختلف استفاده کنید. کندوهایی با کلنی‌های قوی‌تر بیشتر در معرض سرقت قرار دارند، بنابراین اولویت نصب ردیاب باید با آن‌ها باشد. اگر چند کندو دزدیده شوند، به‌احتمال زیاد یکی از آن‌ها دارای ردیاب خواهد بود و به بازیابی سایر کندوها کمک خواهد کرد.

هشدار در استفاده از ردیاب‌ها

ردیاب‌های کندو ممکن است به زنبورها آسیب برسانند. به همین دلیل، بهتر است این ردیاب‌ها تا زمان اختلال در کندو خاموش باقی بمانند. انتشار مستمر امواج رادیویی و سیگنال‌های تلفن همراه باعث سردرگمی زنبورها شده و حتی ممکن است به بزرگ‌شدن غیرعادی سر زنبورهای عسل منجر شود.

۲. علامت‌گذاری کندوها با برند اختصاصی

کندوهای خود را با علائم و شماره‌های اختصاصی علامت‌گذاری کنید. این کار هم بازدارنده است و هم در صورت سرقت به بازیابی کمک می‌کند. اجزای داخلی کندو مانند قاب‌ها نیز باید علامت‌گذاری شوند. سارقان با دیدن کندوهای علامت‌دار درمی‌یابند که فروش آن‌ها دشوار خواهد بود. قسمت‌های نرم قاب‌ها برای علامت‌گذاری مناسب هستند زیرا پاک کردن علامت از آن‌ها موجب آسیب‌دیدن می‌شود. همچنین برخی از بخش‌های پنهان و کم‌دید کندو را نیز علامت‌گذاری کنید تا در صورت سرقت، شناسایی باقی بماند.

می‌توان با استفاده از حرارت، برند را روی چوب کندو حک کرد یا با ابزار حکاکی این کار را انجام داد. ابزارهای حکاکی آسانی برای زنبورداران وجود دارد. زنبورداران دست‌ساز نیز می‌توانند از لحیم‌کاری برای ساخت برند خود استفاده کنند.

کندوهای پلاستیکی و پلی‌اتیلنی چالش‌های خاصی برای علامت‌گذاری دارند. زنبورداران از رزین اپوکسی برای حل این مشکل استفاده کرده‌اند که به خوبی به سطح کندو می‌چسبد و با مواد پلی نیز هماهنگ است.

برخی از زنبورداران کندوهای خود را به رنگ‌های خاصی رنگ‌آمیزی می‌کنند تا قابل شناسایی باشند. اما باید توجه داشت که اولین اقدام بیشتر سارقان برای فروش کندوها، رنگ‌آمیزی مجدد جعبه‌هاست. در این صورت دیگر نمی‌توان به رنگ کندو برای شناسایی تکیه کرد.

۳. استفاده از جوهر نامرئی (ماوراءبنفش) و تگ‌هایRFID ³

جوهر ماوراءبنفش با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود و سارقان متوجه آن نخواهند شد. اگر کندوهای شما سرقت شد و فرصت بازیابی آن‌ها را داشتید، این جوهر مالک واقعی کندو را مشخص خواهد کرد.

تگ‌های RFID برچسب‌های کوچک و پنهانی هستند که می‌توان آن‌ها را در شکاف‌های کوچک کندو قرار داد. این تگ‌ها با اسکن توسط دستگاه مخصوص، کد منحصربه‌فردی را نمایش می‌دهند. تگ‌های RFID شاید مانع سرقت نشوند، اما در شناسایی کندوهای دزدیده‌شده بسیار مفیدند.

اگر کندوهای شما دزدیده شدند چه باید کرد؟

در صورت وقوع سرقت، باید بلافاصله موضوع را به پلیس گزارش دهید. هرچه سریع‌تر تحقیقات آغاز شود، احتمال بازیابی بیشتر است. تمام اطلاعات خود را در اختیار پلیس قرار دهید. اگر دستگاه ردیاب یا فیلمی از سرقت در اختیار دارید، به پلیس تحویل دهید. بهتر است به‌تنهایی با سارق مواجه نشوید. حضور پلیس در این موارد ضروری است زیرا آن‌ها آموزش دیده و مجهز به ابزار مناسب برای برخورد با مجرم هستند.

علاوه‌بر گزارش به پلیس، سرقت را با جامعه و سایر زنبورداران نیز در میان بگذارید. عمومی‌کردن سرقت می‌تواند به دریافت سرنخ‌ها و اطلاعات مفید منجر شود. همچنین باید سایت‌های خرید و فروش کندو و تجهیزات دست‌دوم را تحت نظر داشته باشید. ممکن است کندوهای سرقتی در آنجا برای فروش گذاشته شده باشند.

نتیجه‌گیری

پیشگیری از سرقت کندو موضوعی مهم برای هر زنبوردار است. زنبورستان‌های بزرگ می‌توانند از نگهبان استفاده کنند. همچنین در عملیات‌های بزرگ زنبورداری، داشتن بیمه برای کندوها اقدامی منطقی است. اما زنبورداران تفننی و کوچک باید راهکارهایی برای حفاظت از کندوهای خود بیابند. استفاده از روش‌های مختلف ذکرشده در این مقاله به‌صورت ترکیبی می‌تواند از سرقت کندو جلوگیری کرده یا در صورت سرقت، به بازیابی آن‌ها کمک کند.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذت‌بخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. اگر در خصوص جلوگیری از سرقت کندو نظری دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید 💐

ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان