رفتار غارتگری robbing در زنبورهای عسل چیست ؟
رفتار غارتگری معمولاً شامل جمع‌آوری شهد و عسل است، نه گرده یا نوزادان (لاروها). برخی زنبورداران گزارش می‌دهند که زنبورهای غارتگر ممکن است موم یا بره موم را از کندوهای دیگر بدزدند، اما داده‌های زیادی درباره این اتفاق موجود نیست. رفتار غارتگری می‌تواند به سرعت از چند زنبور که کلنی‌های دیگر را غارت می‌کنند، به یک جنون گسترده تبدیل شود که در آن زنبورها بسیاری از کلنی‌های یک زنبورستان را غارت می‌کنند.
شکل ۱: کلنی‌ها در این زنبورستان در حال یکسان‌سازی هستند (یعنی جمعیت‌ها یکنواخت می‌شوند). باز بودن همزمان بسیاری از کلنی‌ها باعث شد زنبورهای این کلنی‌ها به جنون غارتگری دست بزنند.
رفتار طبیعی جمع‌آوری غذا:
در رفتار طبیعی جمع‌آوری غذا، زنبورهای عسل شهد را از گل‌های در حال شکوفایی در محدوده پرواز خود جمع می‌کنند و آن را به زنبورهایی منتقل می‌کنند که شهد را در سلول‌های مومی کندو ذخیره می‌کنند. سپس شهد به عسل تبدیل شده، با موم پوشانده می‌شود و در کندو ذخیره می‌گردد.
برخی از شهدها ممکن است با گرده ترکیب شده و به عنوان “نان زنبور”ذخیره شوند که غذایی برای نوزادان (لاروها) و زنبورهای جوان در کندو است. در اصطلاحات زنبورداری، جریان شهد یا جریان عسل به دوره‌ای اطلاق می‌شود که گیاهان محلی به وفور شکوفا شده و شهدی تولید می‌کنند که توسط زنبورها جمع‌آوری می‌شود. زمانی که شهد در محیط فراوان باشد، احتمال غارتگری زنبورهای عسل از کلنی‌های دیگر کاهش می‌یابد.
رفتار غارتگری در شرایط کمبود منابع:
در مقابل، زمانی که منابع شهد کمیاب باشد، احتمال غارتگری زنبورها از کلنی‌های دیگر افزایش می‌یابد. کلنی‌های ضعیف به ویژه مستعد غارت شدن هستند زیرا قادر به دفاع از خود در برابر هجوم زنبورهای مهاجم نیستند. غارتگری ممکن است بین کندوهای یک زنبورستان یا بین کندوهای زنبورستان‌های مختلف اتفاق بیفتد. علاوه بر این، غارتگری می‌تواند به طور همزمان بین چندین کلنی رخ دهد. معمولاً در طول جنون غارتگری، کلنی‌هایی مشاهده می‌شوند که همزمان در حال غارت دیگر کلنی‌ها هستند و خود نیز مورد غارت قرار می‌گیرند.
ویژگی زنبورهای غارتگر:
زنبورهای غارتگر (معروف به زنبورهای دزد یا غارتگر ) معمولاً زنبورهای مسن‌تری هستند که در حالت عادی به عنوان جمع‌آوری کننده فعالیت می‌کنند. با این حال، زنبورهای غیرجمع‌آوری کننده نیز ممکن است در سطح جنون غارتگری به غارتگر تبدیل شوند. شدت غارتگری می‌تواند در زمان کوتاهی افزایش یابد، زیرا زنبورهای غارتگر به کندوی خود بازگشته و زنبورهای بیشتری از کندوی خود را برای پیوستن به این رفتار ترغیب می‌کنند.
اهمیت غارتگری در مناطق جنوبی آمریکا:
غارتگری می‌تواند در مناطق جنوبی ایالات متحده به ویژه در تابستان یا در دوره‌های کمبود شدید شهد، مشکل بزرگی ایجاد کند. هر زنبورستانی ممکن است در هر زمان از سال با غارتگری مواجه شود، اگرچه برخی شرایط خاص احتمال آن را افزایش می‌دهند. در بسیاری از موارد، غارتگری توسط اقدامات زنبوردار ایجاد شده یا تشدید می‌شود.
تأثیرات جانبی غارتگری:
ذکر این نکته ضروری است که غارتگری موجب انحراف زنبورها (حرکت زنبورها از کلنی اصلی خود به کلنی‌های دیگر) می‌شود. این پدیده خطر انتقال آفات و بیماری‌ها بین کلنی‌ها را افزایش می‌دهد.
غارتگری کی و کجا رخ می‌دهد؟
غارتگری در طول ساعات روشنایی روز و معمولاً در دوره‌های کمبود شهد اتفاق می‌افتد. جمعیت کلنی‌های زنبور عسل در دوران جریان شهد افزایش می‌یابد. توقف جریان شهد منجر به وجود کلنی‌هایی با جمعیت بالا، تعداد زیادی زنبور جمع‌آوری کننده، و منابع شهد محدود در محیط می‌شود. در نتیجه، زنبورهای جمع‌آوری کننده مسن به سمت کندوهای ضعیفتر جذب می‌شوند تا منابع شهد و عسل را از آنها بدزدند. کلنی‌های ضعیف نسبتاً زنبورهای محافظ کمتری در مدخل کندو دارند و در نتیجه بیشتر در معرض غارت قرار می‌گیرند. شناسایی دوره‌های کمبود شهد برای پیش‌بینی آغاز رفتار غارتگری ضروری است.
نحوه حمله زنبورهای غارتگر:
زنبورهای غارتگر ممکن است از طریق ورودی کندو یا هر درز، سوراخ، ترک یا بازشدگی دیگر در کندو به کلنی‌های دیگر نفوذ کنند. به ویژه، زنبوردارانی که در دوره‌های کمبود شهد اقدام به بازرسی کندوها می‌کنند، آنها را در برابر حمله زنبورهای غارتگر آسیب‌پذیر می‌سازند. زنبورستان‌های بزرگ با کندوهای نزدیک به هم، نسبت به زنبورستان‌های کوچک با کندوهای کم‌تعداد و فاصله دار، بیشتر مستعد غارتگری هستند.
منابع مورد هدف زنبورهای غارتگر:
زنبورهای غارتگر از هر منبع قندی در نزدیکی کندوی خود سوءاستفاده می‌کنند. این منابع شامل سطل‌های عسل، ظروف شربت شکر، قاب‌های عسل بدون مراقبت، کندوهای باز یا بسته‌نشده به درستی، تجهیزات استخراج عسل، و حتی اتاق‌ها یا تأسیسات فرآوری عسل می‌شود.
شکل ۲: زنبورها در حال غارت شربت شکر از یک ظرف تغذیه که روی کندو قرار داده شده است.
شکل ۳: زنبورها در حال غارت قاب‌های عسل و تجهیزات دیگر پس از برداشت عسل. توجه کنید به تعداد غیرمعمول زنبورهایی که سعی دارند از محل اتصال قاب‌ها به کندو وارد شوند.
چگونگی تشخیص رفتار غارتگری
زنبورداران باید بیاموزند که چگونه رفتار غارتگری را تشخیص دهند. در طول وقوع غارتگری، معمولاً تعداد غیرمعمولی از زنبورها در اطراف زنبورستان پرواز می‌کنند و به طور فعال اطراف کندوهای مجاور را بررسی می‌نمایند. علاوه بر این، زنبورها در مدخل کندو در حال جنگیدن هستند و یا سعی می‌کنند از طریق نقاط اتصال بین قاب‌ها، درپوش کندو یا کف کندو به داخل نفوذ کنند.
کندوها در زنبورستان ممکن است واکنش دفاعی شدیدتری نشان دهند و اغلب تعداد زنبورهای مرده بیشتری در مدخل کندو مشاهده می‌شود. بقایای پوشش‌های مومی پاره شده یا سایر بقایای کندو ممکن است در اطراف یا زیر کندوی تحت غارت دیده شود. این بقایا ممکن است روی کف کندو جمع شوند. زنبورها تا زمان تخلیه کامل منبع، به غارت ادامه می‌دهند. بنابراین، تمام منابع عسل یا شهد یک کلنی ممکن است در عرض چند ساعت یا روز غارت شود.
چگونگی متوقف کردن غارتگری هنگام وقوع
زنبوردارانی که متوجه رفتار غارتگری در کندوهای خود می‌شوند، باید قبل از تشدید آن به مرحله جنون، اقدامات لازم برای متوقف کردن این رفتار را انجام دهند:
- حذف محرک: زنبورها به مواد شیرین و چسبنده جذب می‌شوند. عسل، شربت شکر، قاب‌های دورریز و سایر منابع قابل دسترس را حذف کنید.
- بستن کندوها: تمام کندوهایی که در حال بازرسی هستند را هنگام وقوع غارتگری ببندید (مجدداً مونتاژ کنید).
- پاک‌سازی یا پوشاندن عسل یا شربت: عسل یا شربت در معرض دید را پاک کنید یا بپوشانید.
- مسدود کردن منافذ: منافذ کندوهای آسیب‌پذیر (مانز اتصال بین قاب‌ها، فاصله بین کف کندو و بدنه، یا بین بالاترین قاب و درپوش) را با نوار چسب، علف یا مواد دیگر بپوشانید.
- کاهش اندازه ورودی کندو: ورودی کندوی تحت غارت را کاهش دهید. در ماه‌های سرد، اندازه ورودی را به حدی برسانید که تنها ۱ تا ۵ زنبور بتوانند همزمان وارد یا خارج شوند.
- تأثیر دود: دود دادن به زنبورها روش مؤثری برای متوقف کردن غارتگری نیست.
- استفاده از آبپاش: برخی زنبورداران گزارش می‌دهند که با استفاده از آبیاری بارانی بالاسری روی کندوهای تحت غارت، می‌توانند این رفتار را آرام کنند. این کار زنبورهای غارتگر را دلسرد کرده و آنها را به کندوهای خود بازمی‌گرداند.
- جابجایی کندوها: اگر این اقدامات غارتگری را کاهش ندهند، کندوهای قربانی باید از زنبورستان خارج شده و به مکانی دیگر منتقل شوند تا زمانی که به اندازه کافی قوی شوند تا از خود محافظت کنند.
چگونگی پیشگیری از غارتگری
- نگهداری کلنی‌های قوی و یکسان: کلنی‌هایی با ملکه سالم، قدرت یکنواخت و تجهیزات مناسب نگهداری کنید.
- بازرسی سریع و دقیق در کمبود شهد: در دوره‌های کمبود شهد، کندوها را با دقت و سرعت بازرسی کنید.
- استفاده از محدودکننده ورودی: در زمان کمبود شهد، برای تمام کندوها از محدودکننده ورودی استفاده کنید.
- پوشاندن قاب‌ها: هنگام خارج کردن قاب‌ها برای بازرسی، همیشه آنها را بپوشانید.
- بازرسی تک کندو: بیش از یک کندو را همزمان باز نکنید.
- حذف قاب‌های اضافی: قاب‌های عسل یا قاب‌های اضافی که زنبورها قادر به محافظت از آنها نیستند را حذف کنید.
- یکسان‌سازی کلنی‌ها: اقداماتی برای یکسان‌سازی قدرت کلنی‌ها انجام دهید.
- جابجایی کلنی‌های ضعیف: کلنی‌های ضعیفتر را به مکانی دیگر منتقل کنید.
- پرهیز از ریزش شربت: از ریختن شربت، شهد یا عسل روی سطح خارجی کندوها یا زمین اطراف آنها خودداری کنید.
- زمان‌بندی بازرسی: بازرسی کندوها را به ساعات پایانی روز موکول کنید تا ساعات روشنایی برای غارتگری کاهش یابد.
- تمیزی ظروف تغذیه: هنگام تغذیه کندوها، ظروف خارجی را عاری از شربت نگه دارید و هرگونه ریزش را پاک کنید.
- عدم قراردادن موم یا عسل در معرض دید: موم، بقایای عسل یا قاب‌ها را در زنبورستان رها نکنید.
هشدار: زنبورداران نباید از مواد دافع شیمیایی در مدخل کندوها برای دور کردن زنبورهای غارتگر استفاده کنند. این مواد ممکن است علاوه بر زنبورهای غارتگر، زنبورهای ساکن کندو را نیز دفع کنند.
شکل ۴: در طول وقوع غارتگری، معمولاً تعداد غیرمعمولی از زنبورها در اطراف زنبورستان پرواز کرده و اطراف کندوهای مجاور را بررسی می‌کنند.
