مقابله و شناخت پرنده زنبورخوار ( سبز قبا )
زنبور خوار کوچک یا سبز قبا ، با نام علمی Merops Orientalis، به‌عنوان یکی از پرندگان ایران که در جنوب و جنوب شرقی کشور زندگی می‌کند، با پرهایی سبز، گلوی آبی و طوق سینه سیاه، از دو گونه‌ی دیگر کوچکتر است. طول آن از منقار تا انتهای دم، حدود ۲۵ سانتی‌متر است و بیشتر در نقاط گرم و خشک، در اطراف مزرعه‌ها و بیشه‌ها دیده می‌شود. این پرنده گاهی به علت شکار زنبورهای عسل، به‌عنوان آفت تلقی می شود و مورد هجوم انسان‌ها قرار می‌گیرد.
پرنده زنبور خوار (سبز قبا) یکی از آفت های مهم در صنعت زنبورداری محسوب می شود. زنبور خوارها با اندازه متوسط تا کوچک پرندگانی با منقار باریک و بلند ، پاهای کوچک و ضعیف ، بال های دراز و نوک تیز و دم بلند و پرهای میانی دراز که حشرات در حال پرواز را شکار می کنند.
انواع پرندگان زنبورخوار
- پرندگان خانواده سبز قباها به سه دسته تقسیم می شوند :
- نبورخوار کوچک
- زنبورخوار معمولی
- زنبورخوار گلو خرمایی
زنبورخوار کوچک Merops Orientalis
این پرنده حدود ۲۵ سانتی متر طول داشته و از دو گونه دیگر کوچکتر است که به وسیله پر و بال سبز، خط مشکی سیاه، طوق سینه ای سیاه و گلوی آبی به آسانی شناخته می شود. این پرنده کمتر از سایر زنبورخوارها اجتماعی بوده و به صورت آفت دیده می شود. زنبورخوار سبز کوچک بیشتر در نقاط خشک و گرم، در لابلای درختان، زمین های مزرعی و بیشه های گرم زندگی می کند. انتشار این پرنده در جنوب و جنوب شرقی ایران می باشد.
زنبورخوار معمولی Merops Apiaster
این پرنده به طول ۲۷ سانتی مر، رنگارنگ با منقاری دراز و خمیده می باشند. دو شاهر وسط دم دراز بوده و از فاصله دور براحتی قابل تشخیص می باشد. پرنده ای است اجتماعی اغلب روی سیم های برق، تلفن وتلگراف می نشیند. از نظر محل زندگی این پرنده فضاهای باز پر بوته و کم درخت، تیرهای تلگراف و غیره را ترجیح می دهد. در سوراخ های دیوار رودخانه ها، گودال های شنی و بریدگی های زمین و گاهی حتی در زمین هموار بطور دسته جمعی زندگی می کنند. این پرنده در اغلب نقاط ایران بجز مناطق جنوبی، جنوب غربی و جنوب شرقی زندگی می کنند.
زنبورخوار گلو خرمایی Merops Supercilliosus
پرنده ای است به طول ۳۰ سانتی متر سطح پشتی پائین سینه و شکم سبز یکدست و فاقد نوار سیاه در زیر گلو است. سطح زیرین بال ها تقریبا خرمایی رنگ و شاهپرهای وسطی دم آنها بلندتر از زنبورخوار معمولی است. محل زندگی آنها بیشتر دشت های باز، زمین های زراعی و آبیاری شده و باتلاق هاست. زنبورخوار گلو خرمایی به طور دسته جمعی در سوراخ های دیوار ساحلی رودخانه ها و تپه ها و گودال ها لانه می شازند، در اغلب نقاط ایران انتشار دارد.
؛؛ توجه شما را به مطالعه مقالات “ خطرات آفات و سموم برای زنبورداری ” جلب میکنیم
پرنده زنبورخوار (سبز قبا) و خسارت به زنبورستان
زنبورخوار (سبز قبا) از دو جهت باعث خسارت به زنبورستان می شوند. از یک سو با شکار زنبوران صحرایی باعث کاهش جمعیت فعال کندو می شوند. یک جمعیت متوسط از زنبور خوارها (سبز قبا) می توانند کمتر از چند روز یک زنبورستان را به روز اسفناکی بیندارند. و از سوی دیگر بعلت ترس شدید زنبور عسل از پرنده زنبور خوار (سبز قبا) با شنیدن صدای این پرنده در کندو حبس و بیرون نمی آید. در نتیجه ورودی شهد ، آب و گرده بسیار کم یا متوقف می شود در نتیجه سبب کاهش تخم ریزی ملکه وضعیف شدن کندو می شود. و در زمانی که باید کندوها را قوی و آرام آرام آماده زمستان گذرانی کرد با این مشکل مواجه خواهیم شد.
حداقل کردن خسارت پرنده زنبور خوار
بعلت کاهش شدید ورودی شهد و گرده به کندو در زمان هجوم پرنده زنبور خوار (سبز قبا) کلنی ها را با شربت شکر و مواد پروتئینی (کیک گرده) تغذیه نمایید تا کاهش تخم ریزی ملکه به حداقل ممکن برسد.
روش های مقابله با پرنده سبز قبا
باید پذیرفت که اگر زنبور خوار (سبز قبا) برای صنعت زنبورداری آفت محسوب می شود اما از سوی دیگر برای بخش های دیگر همچون کشاورزی مفید می باشد ( با شکار حشراتی که برای کشاورزی مضر است) پس در مقابله و کشتن این پرنده باید جانب احتیاط را رعایت کرد و موجب بهم ریختن نظم اکوسیستم و مضرات بعدی آن در آینده نشویم. اما از سویی دیگر بعلت کاهش پرندگان شکاری که شکارچیان اصلی پرنده زنبور خوار (سبز قبا) هستند ، جمعیت این پرنده هم زیاد تر از معمول شده است.
برای مقابله با پرنده زنبورخوار ( قبا سبز) زنبورداران باید یکی دو ماهی که مورد هجوم این پرنده هستند با تلاش و کوشش فراوان خسارت ناشی از این آفت را به حداقل ممکن برسانند.
- کوچ از مناطقی که جمعیت زنبورخوار (سبز قبا) زیاد است.
- ایجاد سر و صدا با استفاده از ترقه و تفنگ های صوتی جهت فراری دادن پرندگان. البته ایجاد سرو صدا باید زمانی که پرندگان در هوا در حال پرواز هستند و هنوز جهت شکار پایین نیامده اند ایجاد شود.
- پخش صدای پرندگان شکاری همانند قرقی ، شاهین ، عقاب در زنبورستان البته قبل از پایین آمدن پرنده زنبور خوار (سبز قبا)
- استفاده از نوارهای پارچه ای قرمز رنگ و بستن آنها به سنگ و پرتاپ آن به آسمان (زمان مشاهده زنبور خوار در آسمان و قبل از پایین آمدنش)
- استفاده از پرنده های شکاری دست آموز یا پرواز دادن بادکنک های شبیه این پرندگان
- استفاده از نوارهای کاست و بستن آنها اطراف زنبورستان طوریکه با جریان هوا ایجاد صدا کند.
- دور کردن زنبورستان از دکل ها وتیرهای سیم برق و تلفن
