وسایل مورد نیاز اتاق پیوند ملکه زنبور عسل
انتقال لاروها به سلول ملکه یا پیوند لاروها در سلولهای مومی مصنوعی باید در اتاق با شرایط خاص گرمایی و رطوبتی صورت گیرد.دمای ۳۳-۳۰ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی در حدود پنجاه درصد شرایط محیطی داخل کندو را در اتاق پیوند به وجود می‌آورد تا لاروها بدون اینکه صدمه ببینند به آسانی و یا با موفقیت به داخل سلولهای مومی منتقل شوند و پرورش‌دهندگان ملکه از آنها ملکه‌های جدید تولید نمایند.
تأمین گرمای اتاق پیوند
برای تأمین گرمای مورد نیاز در اتاق پیوند معمولاً از گرم کننده یا هیتر استفاده میکنند و برای کنترل دما از دماپا یا ترموستات استفاده میشود. معمولا با نصب ترموستات درجه حرارت را طوری تنظیم میکنند که با پایین رفتن دما از ۳۰ درجه سانتیگراد، گرم‌کننده شروع به کار و بالا رفتن ۲۳ درجه سانتیگراد ترموستات، گرم کننده را به طور خودکار خاموش نماید. بنابراین حرارت سنج، گرم کننده و دماپا از لوازم مورد نیاز برای تامین گرمای اتاق پیوند هستند.
تأمین رطوبت پیوندها
برای تأمین رطوبت، گاهی از دستگاه‌های تولید کننده رطوبت استفاده میشود و گاهی نیز با قرار دادن آب یا گونی خیس در کف اتاق، رطوبت را تا حد مورد نیاز بالا می‌بریم.
اتاق پیوند صحرائی
تولید‌کنندگان ملکه در مراتع استان‌های جنوبی معمولاً فاقد امکانات پیشرفته و ساختمان هستند و از ساده‌ترین امکانات برای تأمین شرایط مناسب کمک می‌گیرند.
در این مناطق، با آماده نمودن اسکلت اتاقک با لوله های آب و اتصال آنها به یکدیگر و انداختن نایلون پلاستیکی روی آن شرایط اتاق پیوند را برای تولید ملکه به وجود میآورند. برای ایجاد گرما و رطوبت داخل این اتاقک، میتوان از گرم‌کننده استفاده کرد و با جوش آوردن آب، رطوبت و گرما را همزمان افزایش داد. ولی از آنجا که رطوبت زیر این نایلون به سرعت بالا میرود، برای تأمین رطوبت فقط کافی است کف اتاقک آب بریزیم.
معمولا در زنبورستان‌ها از کندوها به عنوان صندلی و میزکار در داخل اتاق پیوندهای صحرایی استفاده میکنند.
چراغ پیوند
برای انجام دادن پیوند در اتاق پیوند معمولاً از چراغ پیوند استفاده میکنند تا نور مورد نیاز برای یافتن لارو در سلولهای کارگر و انتقال صحیح آن به سلولهای مصنوعی ایجاد شود. معمولاً این لامپ ها از نوع فلورسنت هستند و گرمای زیاد تولید نمی‌کنند، استفاده از این لامپ‌ها سبب میشود تا از خشک شدن بدن لاروها و کاهش موفقیت پرورش‌دهندگان ملکه اجتناب شود.
تخته شیب دار برای استقرار قاب حاوی لارو
برای انجام دادن پیوند، معمولاً پرورش‌دهندگان ملکه از تخته شیب‌دار برای استقرار قاب حاوی لارو یک روزه روی میز کار استفاده میکنند. با استفاده از این تخته زاویه دید مناسب و کافی برای دیدن لاروهای کف سلولهای کارگر و نیز انتقال آنها با سوزنهای پیوند فراهم می‌گردد.
معمولا روی قاب‌ها، سلولها کاملا عمود بر قاعده نیستند و زنبورهای کارگر سلولها را با زاویه ۹ درجه رو به بالا می‌سازند که عسل داخل آنها در شرایط داخل کندو حفظ شود. این زاویه سلولها باعث میشود که در زمان پیوند لاروها، مشاهده لارو و انتقال آنها مشکل شود. برای رفع این مشکل از تخته شیب دار استفاده میکنند. تخته شیب دار با سطح افق و میز پیوند زاویه ۳۰ درجه دارد تا دید کافی برای پرورش‌دهنده وجود داشته باشد.
شبکه ملکه (Queen Excluder)
شبکه ملکه یک فریم یا چهارچوب فلزی یا پلاستیکی به ابعاد کندوی لانگستروت است که روی آن میله‌های نازک فنری و یا شیارهای پلاستیکی به فاصله چهار میلیمتر از یکدیگر قرار گرفته‌اند.
با توجه به اینکه قطر سینه زنبورهای کارگر در حدود ۳/۸ میلی متر و قطر سینه ملکه در حدود ۴/۲ میلیمتر است، زنبورهای کارگر به آسانی می‌توانند از شیارها عبور کنند، اما ملکه و زنبورهای نر نمی‌توانند از آنها عبور کنند. از شبکه ملکه در زمان پرورش ملکه در کلنی‌های خاتمه دهنده، انکوباتور و حتی کلنی‌های شروع‌کننده و نیز در فصل تولید عسل در کندوها استفاده میشود.
وسایل مورد نیاز برای پیوند زدن
وسایل لازم برای انتقال لاروهای مورد نظر از سلولهای کارگر به سلولهای ملکه تولید شده بسیار متنوع است که مهمترین آنها به شرح زیر است .
قفس قابی حبس ملکه
محبوس کننده یا قفس قابی حبس ملکه به طول ۴۸، عرض ۵/۴ و ارتفاع ۵/۲۴ سانتیمتر، طوری طراحی شده است که یک قاب یا پوکه در آن قرار می گیرد و ملکه را درون آن حبس می‌نمایند تا طی مدتی مشخص که معمولاً بیست وچهار ساعت طول می‌کشد ملکه در تمام سلولهای دو طرف این قاب خالی تخم ریزی می‌کند.
این قفس طوری طراحی شده که ملکه نمی‌تواند از آن خارج شود ولی کارگران می‌توانند رفت و آمد کنند. استفاده از محبوس کننده ملکه این امکان را برای پرورش‌دهندگان ملکه فراهم می آورد که چهار روز پس از محبوس کردن ملکه به طور همزمان تعداد زیادی لارو یک روزه روی قاب داشته باشند و به آسانی از آنها برای پیوند زدن در سلولهای آماده شده استفاده نمایند.
سوزن پیوند :
سوزن پیوند وسیله‌ای است که با آن لارو را از داخل سلولهای کارگر به داخل سلولهای مومی دست ساز یا پلاستیکی منتقل می‌کنیم .
سوزن پیوند معمولی
سوزنهای پیوند فلزی موجود در بازار دارای شکل‌ها و کیفیت‌های متفاوت می‌باشند. بهترین آنها سوزن پیوند فلزی آلمانی است که از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار است و تهیه آن برای پرورش‌دهندگان ملکه هزینه بیشتری را در بر خواهد داشت.
لاروهای کارگر می‌توانند هنگام پیوند به آسانی با ژله رویال در داخل قسمت قاشق مانند انتهایی قرار گیرند و بدون زخمی شدن به سلولهای ملکه انتقال یابند.
سوزن های پیوند فلزی موجود در بازار دارای شکل‌ها و کیفیت‌های متفاوت می‌باشند. بهترین آنها سوزن پیوند فلزی آلمانی استکه از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار است و تهیه آن برای پرورش‌دهندگان ملکه هزینه بیشتری را در بر خواهد داشت.
سوزن پیوند خودکار
نوع فلزی این سوزن برای اولین بار در آمریکا ساخته شده است، ولی در سالهای اخیر چینی‌ها نوع ساده تر و پلاستیکی آن را ساخته اند.
سوزن پیوند خودکار چینی دارای یک قسمت نرم در انتهاست که لایه‌ای از شاخ گاو است. این سوزن را داخل سلولهای کارگر فرو می‌بردند و قسمت انتهایی آن به دلیل نرم بودن و با کمک فنر به آرامی به زیر ژله رویال و لارو میرود و لارو و ژله همراه آن روی این لایه قرار می‌گیرد.
سپس سوزن را به آرامی بیرون می‌کشند و داخل سلولهای مومی دست ساز می‌برند و پس از قرار دادن نوک آن در ته سلول، فنر را رها میکنند تا لارو و ژله همراه آن در ته سلول تخلیه گردد. این وسیله باعث آسانی و راحتی کار پیوند لارو شده است و سرعت کار پرورش‌دهندگان ملکه را بسیار بالا برده است و در سیستم های پرورش ملکه جدید بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وسایل لازم برای تولید سلول ملکه
برای تولید سلول ملکه، پرورش ملکه باید فرم اولیه این سلولها یعنی فنجان‌های اولیه را به وجود آورند.برای این کار معمولا از سلولهای مومی دست ساز با قالبهای خاص و گاهی نیز از سلولهای پلاستیکی و مصنوعی استفاده میشود. وسایل لازم برای سلولهای مومی دست ساز عبارتند از:
بوته ذوب موم
یک ظرف فلزی دوجداره به طول ۶۰، عرض ۲۰ و ارتفاع ۲۰ سانتیمتر به طوری که قاب‌های مومی تولید سلول به آسانی درون آن قرار بگیرند. در این بوته، ظرف داخلی از طرف طول، قاعده و عرض ۳ سانتیمتر و از یک طرف عرض ده سانتیمتر با ظرف خارجی فاصله دارد و به آن جوش داده شده است؛ به طوری که با ریختن آب در جداره خارجی، ظرف داخلی کاملا در آب غوطه ور می شود.
برای ذوب کردن موم آجدار بیرونی این ظرف پر از آب میشود و در بخش داخل آن موم خالص عاری از سموم شیمیایی می‌ریزند و روی اجاق می‌گذارند تا با حرارت گاز و گرم شدن آب جدار بیرونی بوته، موم داخل آن ذوب شود. در این حالت موم ذوب شده داخل بوته آماده است تا با وارد کردن قالب به داخل آن عملیات ساخت سلولهای مصنوعی آغاز گردد.
زهواره سلولها
چوبی به طول ۴۲، عرض ۲/۴ و کلفتی ۱/۴سانتیمتر، که طول آن تقریباً معادل طول قاب کندوهای لانگستروت می باشد، به طوریکه سلولهای ایجاد شده روی قالب، قابل قرار دادن روی این زهواره باشد.
قبل از شروع عملیات سلول‌سازی معمولا مقداری موم مذاب روی زهوراه می ریزند تا پس سفت شدن موم، آماده قرار دادن قالب روی آن باشد. پس از سرد شدن موم روی زهوراه‌ها میتوان ساختن سلول با قالب را آغاز کرد.
قالب تولید سلول ملکه
برای ساختن سلول، گاهی از قالبهای انفرادی استفاده میشود. معمولاً در زمانی که تولید ملکه در سطح محدود باشد امکان استفاده از قالبهای انفرادی وجود دارد. طول این قالب چوبی ۷/۵ سانتیمتر است که از چوب کاملاً خشک و محکم باید درست شود. قطر این چوب به فاصله ۱/۲۵ سانتیمتر از انتهای آن باید باریک شود به طوری که قطر آن در محل ۱/۲۵ سانتیمتر ۹/۴ میلیمتر و رو به انتها کم شود تا در انتها به ۷/۵-۶ میلیمتر برسد.
انتها قالب باید کاملاً گرد شود که به سلول حالت مقعر بدهد و سطح صاف و نرم شود. برای ساختن ساختن سلولهای مومی دست ساز گاهی از قالبهای جمعی پانزده تا شانزده تایی استفاده میشود که حاوی پانزده تا شانزده قالب تکی است و میتوان در زمان کوتاه تر تعداد بیشتری سلول ساخت.
قبل از ساختن سلول مومی باید قالب چوبی را در محلول آب صابون بدون مواد معطر برای چند ساعت خیساند تا ضمن سفت و محکم شدن سطح آن نیز لغزنده شود و سلول ها به آسانی از آن جدا شوند. برای ساختن معمولا نوک قالب را در حدود یک سانتیمتر در داخل جدار داخلی بوته ذوب موم فرو میکنند تا در نوک قالب موم که وارد بوته موم شده سلول تشکیل شود.
قالب مورد استفاده در تولید سلول های ملکه (Cell frame)
ابعاد فریم یا قاب مورد استفاده در تولید سلول ملکه با ابعاد قاب معمولی داخل کندوی لانگستروت یکسان است. روی دیواره عرضی قاب شیارهایی تعبیه میکنند که میتوان سه تا چهار زهواره حاوی سلول ملکه را روی این قاب نصب نمود و به داخل کندوهای پرورش ملکه انتقال داد.
فاصله این شیارها روی قاب طوری تعبیه شده است که فضای کافی برای ساختن سلولهای ملکه اولیه و تبدیل آنها به شاخون های سربسته وجود داشته باشد.
کمد ذخیره سلول های ملکه
کمد ذخیره سلولهای ملکه باید به گونه ای طراحی شود که پس از آماده شدن سلولها روی زهوارهای تولید سلول، بتوان تعداد زیادی از آنها را در این کمد و در شیارهای ایجاد شده قرار داد؛ به طوری که آسیبی به سلولهای مومی دست ساز نرسد و در صورت لزوم تعداد زیادی زهواره آماده در اختیار داشته باشیم تا عملیات پرورش ملکه در سطح انبوه انجام شود.
سلولهای پلاستیکی مصنوعی
در بعضی از کشورها به جای ساختن سلولهای مومی دست ساز از سلولهای پلاستیکی آماده استفاده می کنند. در دستگاه جنتر که از مشهورترین انواع آنهاست معمولاً دویست سلول روی قطعه ای پلاستیکی مستقر شده است.
این قطعه پلاستیکی را می توان روی پوکه معمولی زنبور عسل جاسازی کرد، به طوری که ملکه زنبور عسل درون این سلولها نیز تخمریزی نماید.
این سلولها روی قطعه پلاستیکی به گونه‌ای طراحی شده اند که یک در میان قابلیت جابه جایی و انتقال دارند. پس از تخم ریزی ملکه و تفریخ تخم و به وجود آمدن لارو یک روزه، پرورش دهندگان ملکه می‌توانند این سلولها را جدا کرده و به کلنی‌های پرورش ملکه منتقل کنند. افرادی که در پیوند زدن مهارت کمتری دارند می‌توانند به آسانی از این روش استفاده کنند.
نوع دیگری از سلولهای مصنوعی در زلاندنو ساخته شده است و برای انتقال لاروهای زنبور عسل در پرورش ملکه از آنها استفاده میشود. که در استرالیا و آمریکای شمالی نیز از این سلولهای مصنوعی استفاده میکنند.
در این دستگاه که ایزی کوئین (easy queen) نامیده می شود به جای سلولهای پلاستیکی مجزا، نواری از فنجانک‌های پلاستیکی وجود دارد که در محل مناسب خود، روش دستگاه قرار داده می‌شوند. سپس روکش حبس ملکه نیز در محل مناسب نصب و پس از رها کردن ملکه درب آن بسته میشود.
پس ۲۴ ساعت ملکه داخل فنجانک های پلاستیکی تخمریزی می‌کند. سه رز پس از تخمریزی، لاروهای یک روزه در فنجانک‌های پلاستیکی روی نوار ده تایی جدا می‌شوند. سپس این نوارها به نحوی روی فریم ها منتقل می‌شوند که سلول های پلاستیکی متحرک روی فریم ها دقیقا روی هر یک از فنجانک های حاوی لارو قرار گیرند.
پس از جاگذاری فنجانک‌های کوچک ده تایی در کف سلولهای پلاستیکی فریم با کمی فشار، پلاستیک انتهای فنجانک‌ها را می‌شکنیم به طوری که فنجانک‌های حاوی لارو در انتهای سلول های پلاستکی فریم باقی بمانند و نوار انتهای آنها جدا شود. این سلولها پس از طی مراحل گوناگون پرورش ملکه، معمولا در مرحله شفیرگی و قبل از ظهور ملکه از فریم ها جدا می‌شوند و پس از اضافه شدن پایه مخصوص، به کندوهای جفتگیری منتقل می‌گردند تا ملکه در این کندوها متولد شود، و مراحل بلوغ و تخمریزی را سپری نموده و آماده فروش شود. گاهی نیز با قرار دادن قفس‌های پلاستیکی روی سلولها، از کشته شدن ملکه توسط ملکه‌ای که زودتر متولد شده است جلوگیری میشود.
