
علت و مشکلات هرزه بافی تکیه گاهی در کندوی زنبور عسل
هرزه بافی تکیهگاه یکی از انواع گوناگون هرزه بافیهایی است که زنبورهای عسل در جاهایی میسازند که زنبورداران انتظار ندارند یا نمیخواهند هرزه بافی عسل در آنجا ساخته شود. همانطور که از نام آن پیداست، هرزه بافی تکیهگاه توسط زنبورهای عسل درون کندو ساخته میشود تا از افتادن هرزه بافیهای اصلی عسل جلوگیری کند. این نوع هرزه بافی معمولاً به دیوارههای داخلی کندو متصل میشود.
هرزه بافی تکیهگاه ممکن است در هر نوع کندویی ساخته شود، اما معمولاً در کندوهای نواری (Top Bar) و کندوهای واره (Warré) بیشتر دیده میشود. دلیل این امر آن است که کندوهای لانگستروت دارای قابهایی هستند که در دو طرف خود مانعی بین هرزه بافیهای عسل و هرزه بافیهای اضافی مانند هرزه بافی تکیهگاه ایجاد میکنند. اما در کندوهای واره و نواری، از قاب استفاده نمیشود، و همین موضوع باعث میشود زنبورها بهراحتی هرزه بافی را به دیوارههای داخلی کندو متصل کنند.
ساخت هرزه بافی در مکانهای ناخواسته درون کندو، در زنبورداری پدیدهای غیرمعمول نیست. در واقع، این موضوع بیشتر یک قاعده است تا استثنا. هر زنبورداری در روند کار خود با چنین هرزه بافیهایی مواجه میشود. بهترین راه مقابله با هرزه بافیهای ناخواسته، هوشیاری و بررسی منظم کندو است؛ باید در مراحل اولیه متوجه آن شوید و پیش از آنکه به مشکلی بزرگ تبدیل شود، آن را برطرف نمایید. در این مقاله، به بررسی روشهای برخورد با هرزه بافی تکیهگاه خواهیم پرداخت.
چرا زنبورها هرزه بافی تکیهگاه میسازند؟
زنبورهای عسل زمانی هرزه بافی تکیهگاه میسازند که نگران افتادن هرزه بافیهای اصلی عسل هستند. منطق پشت این کار آن است که با متصل کردن هرزه بافی به دیوارههای کندو، استحکام بیشتری به آن داده میشود. کندویی که تراز نیست، لق میزند یا هرزه بافیهای بیشازحد سنگین دارد، از دلایل اصلی ساخت هرزه بافی تکیهگاه توسط زنبورها بهشمار میرود.
وجود هرزه بافی عسل در مکانهای نامناسب داخل کندو، گاهی بهدلیل توانایی فوقالعاده زنبورها در ساخت هرزه بافی است. آنها میتوانند در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت، یک قاب کامل را با هرزه بافی پر کنند. ساختن مقدار اندکی هرزه بافی تکیهگاه برای زنبورها کار بسیار آسانی است، مخصوصاً زمانی که مصمم به ساخت آن باشند. اگر در کندویی با هرزه بافیهای ناخواسته مواجه شدید، پیش از آنکه بهسرعت آن را بردارید، بررسی کنید چرا چنین هرزه بافی ساخته شده است. در این مقاله، روشهای برخورد با هرزه بافی تکیهگاه بهتفصیل بیان شدهاند، اما اگر به دلایل ساخت آن رسیدگی نکنید، تلاشهای شما بینتیجه خواهد بود.
کندوی لق یا ناپایدار
کندوهایی که بهخوبی ساخته نشدهاند، میتوانند باعث بروز مشکلات مربوط به هرزه بافی تکیهگاه شوند. همین موضوع در مورد کندوهایی که بر روی پایههایی ناپایدار قرار گرفتهاند نیز صدق میکند. وزش بادهای شدید به چنین کندوهایی باعث لق زدن آنها در جای خود میشود. زمانی که زنبورها این لق زدن را تشخیص دهند، تحریک میشوند تا هرزه بافی تکیهگاه بسازند. آنها این کار را برای جلوگیری از شکسته شدن هرزه بافی و افتادن آن از قاب یا میله فوقانی انجام میدهند.
تماس حیوانات کوچک یا شکارچیان بزرگتر با کندو نیز میتواند باعث حرکت یا لرزش آن شود. اگر این تماسها مکرر یا در طولانیمدت رخ دهند، میتواند موجب شود زنبورهای داخل کندو اقدام به ساخت هرزه بافی تکیهگاه کنند.
کندوی ناتراز
کندویی که در طول و عرض خود تراز باشد، برای ساخت هرزه بافیهای صاف توسط زنبورها مناسبتر است. هرگونه زاویه کجی، حتی اگر اندک باشد، باعث میشود زنبورها هرزه بافیهایی بسازند که از صفحه مورد نظر منحرف میشوند. در کندوهای لانگستروت، هرزه بافی که در چنین کندویی ساخته میشود، بهدرستی روی قاب قرار نمیگیرد. این هرزه بافی آنطور که باید محکم نخواهد بود. اگر زاویه کجی زیاد باشد، ممکن است هرزه بافی حتی به میله پایینی قاب نیز نرسد. چنین هرزه بافیهایی ضعیف هستند و باعث میشوند زنبورها برای آن هرزه بافی تکیهگاه بسازند. حتی ممکن است مشاهده کنید زنبورها برای هرزه بافی که هنوز قاب را کاملاً پر نکرده نیز هرزه بافی تکیهگاه میسازند، اگر کندو بیش از حد کج باشد.
پیشنهاد می کنیم مقاله ” هرزهبافی در کندوی زنبور عسل ؛ تعریف، علل و روشهای مؤثر مدیریت و کنترل ” را مطالعه کنید 🌹

هرزه بافی عسل بیش از حد سنگین
وزن هرزه بافیهای عسل میتواند در مدت زمان کوتاهی بهسرعت افزایش یابد. در اواخر بهار و اوایل تابستان، زمانیکه شهد بهوفور در دسترس است، زنبورها مقدار زیادی عسل تولید کرده و در هرزه بافیها ذخیره میکنند. نتیجه نهایی این است که هرزه بافیها سنگینتر شده و در معرض افتادن قرار میگیرند. اگر این هرزه بافی تازه ساخته شده باشد، زنبورها بهطور فوری احساس نیاز به استحکام آن میکنند. آنها این کار را از قسمت پایینی و طرفین هرزه بافی انجام میدهند.
کمک به تردد میان قاب ها
مشاهده شده است که هرزه بافیها در کندو به برقراری ارتباط میان زنبورها کمک میکنند. انتقال ارتعاشات درون کندو زمانیکه از قاب استفاده میشود، کاهش مییابد. برای تقویت انتقال این ارتعاشات، زنبورها گاهی اقدام به ساخت هرزه بافی تکیهگاه میکنند. این دلیل معمولاً از سوی زنبورداران نادیده گرفته میشود – غالباً بهصورت ناخواسته. چنین هرزه بافیهایی اغلب در قسمت پایینی قابهای میانی جعبههای تخمریزی یافت میشوند.
مشکلات مربوط به هرزه بافی تکیهگاه
هرزه بافی تکیهگاه میتواند برای زنبوردارانی که قصد بازدید و بررسی کندو را دارند، دردسرساز باشد. این هرزه بافی، قابها و هرزه بافیهای عسل را به دیوارههای کندو میچسباند بهطوریکه بیرون آوردن آنها از کندو ممکن نیست. از آنجا که هرزه بافی تکیهگاه معمولاً مقدار قابل توجهی عسل یا نوزاد زنبور ندارد، ارزش زیادی برای زنبورداران ندارد. در نهایت، این هرزه بافی بیشتر مایه دردسر است. هرچند هرزه بافیهای تازهساخته شده نرم و ضعیف هستند، اما با گذشت زمان محکمتر میشوند. زنبورهای عسل با نیت خیر اقدام به ساخت هرزه بافی تکیهگاه میکنند، اما پس از مدتی ممکن است دیگر ضرورتی برای وجود آن در کندو نباشد.
پیشگیری از ایجاد هرزه بافی تکیهگاه
اقداماتی که در ادامه معرفی خواهیم کرد، تا حد زیادی به پیشگیری از ساخت هرزه بافی تکیهگاه کمک میکنند. با این حال، حتی اگر تمام تلاش خود را برای جلوگیری از ساخت آن بهکار بگیرید، ممکن است باز هم شاهد ساخته شدن مقداری از آن باشید. این واقعیتی در زنبورداری است، و تنها راهحل در این شرایط، برداشتن هرزه بافیهای ناخواسته بهصورت مناسب است. زنبورهای عسل هرگاه بخواهند و هرکجا که بخواهند هرزه بافی خواهند ساخت. آنها میتوانند بسیار سریع این کار را انجام دهند، بنابراین لازم است در هر بازدید از کندو، هرزه بافیهای غیرعادی را بررسی کنید. اگر برای یک یا دو هفته هرزه بافی تکیهگاه را نادیده بگیرید، ممکن است زنبورها تمام قابهای کندو و هرزه بافیهای روی آنها را به هم بچسبانند و در این صورت با یک مشکل جدی مواجه خواهید شد.
تراز نگهداشتن کندو
اگر نمیخواهید با هرزه بافی تکیهگاه مواجه شوید، باید اطمینان حاصل کنید که کندوی شما تراز و روی سطحی پایدار قرار گرفته باشد، بهویژه اگر از پایه کندو استفاده میکنید. سطحی سخت برای قرار دادن کندو بسیار مناسب است. باید بهطور منظم تمام کندوهای خود را از نظر تراز بودن بررسی کنید. اگر متوجه شدید یکی از آنها دیگر تراز نیست، اقدامات لازم برای اصلاح آن را انجام دهید. تنها یک یا دو دقیقه زمان لازم است تا چیزی زیر کندو قرار دهید و آن را تراز کنید. در مورد کندوهای نواری معلق، میتوانید سیمهای آویزان را طوری تنظیم کنید که کندو تراز قرار گیرد.
حفظ فاصله صحیح هرزه بافی ها
وجود فضای بیش از حد در کنار هرزه بافی میتواند باعث شود زنبورها اقدام به ساخت هرزه بافی تکیهگاه کنند. این اتفاق معمولاً زمانی رخ میدهد که کندو و تمام اجزای آن با ابعاد صحیح ساخته نشده باشند. وجود فضای اضافی در کنار یا اطراف هرزه بافی، بر نحوه استفاده زنبورها از فضا تأثیر میگذارد. آنها بهندرت فضایی بزرگتر از «فاصله زنبوری» را در کندو بدون استفاده رها میکنند.
- رعایت مفهوم «فاصله زنبوری» در زنبورداری مدرن برای جلوگیری از این مشکل توصیه میشود.
- با این حال، زنبورها درک دقیقی از مفاهیم انسانی مانند فاصله زنبوری یا نیاز به ردیفهای منظم هرزه بافی و قاب ندارند. اگر احساس کنند باید هرزه بافی تکیهگاه بسازند و فضای لازم برای این کار موجود باشد، حتماً آن را خواهند ساخت – به شرط آنکه همچنان بتوانند به تمام بخشهای کندو دسترسی داشته باشند.
استفاده از کندوهای لانگستروت
یکی از تصمیمات مهمی که میتوانید برای جلوگیری بهتر از ساخت هرزه بافی تکیهگاه بگیرید، استفاده از کندوهای لانگستروت است. این کندوها از قابهایی استفاده میکنند که هرزه بافی عسل را در جای خود نگه میدارند. در این صورت خطر افتادن هرزه بافی کمتر است و زنبورها انگیزه کمتری برای ساخت هرزه بافی تکیهگاه دارند. همچنین، دیوارههای چوبی قاب مانعی میان هرزه بافی و هرگونه هرزه بافی تکیهگاه احتمالی ایجاد میکنند. در نتیجه، زنبورها معمولاً نیازی به ساخت هرزه بافی تکیهگاه در کندوهای لانگستروت احساس نمیکنند.
در کندوهای لانگستروت، اطمینان حاصل کنید که از قابهایی با عمق مناسب برای هر جعبه کندو در پشته کندویی خود استفاده میکنید. جعبهها نیز باید از نظر عمق، اندازههای درستی داشته باشند. اگر قابها فضای بیشتری از فاصله زنبوری در زیر خود باقی بگذارند، احتمالاً شاهد خواهید بود که کلنی زنبور عسل شما در زیر قابها هرزه بافی ساختهاند، معمولاً در بالای قابهای جعبهای که در زیر قرار دارد و قابهای آن کوتاهتر از حد استاندارد هستند. اگرچه این موضوع گاهبهگاه رخ میدهد، اما ساخت هرزه بافی زیر قابهای کوتاه چندان رایج نیست.
وجود قابهای کندو در کندوهای لانگستروت امکان اجرای اقدام پیشگیرانه دیگری را نیز فراهم میسازد: استفاده از پایه مومی و سیم برای حمایت و تقویت بیشتر هرزه بافیهای عسل. این گزینه در کندوهای واره و نواری در دسترس نیست.
- قویترین نوع پایه برای حمایت از هرزه بافیهای عسل، پایههای پلاستیکی هستند. پایههای مومی با قاب سیمکشیشده در رتبه دوم قرار دارند.
- اگر از پایههای مومی بدون سیمکشی قاب و بدون تثبیت سیم در پایه استفاده کنید، کمک چندانی به استحکام هرزه بافیها نخواهید کرد.
برداشتن هرزه بافی تقویتی
هرزه بافی تقویتی را میتوان با استفاده از اهرم کندو یا چاقوهای تیز دیگر از کندو جدا کرد. هرزه بافی را ببُرید و همانند موم زنبوری که بهطور معمول از کندو برداشت میکنید، از آن استفاده کنید. اگر هرزه بافی تقویتی حاوی عسل باشد، میتوانید آن را له کرده و عسل را استخراج کنید.
گاهی ممکن است هرزه بافی تقویتی در کندو ضروری به نظر برسد، بهویژه زمانی که شان اصلی که از آن پشتیبانی میکند بهتازگی ساخته شده باشد. در این صورت، یک هفته به شان فرصت دهید تا استحکام پیدا کند، سپس هرزه بافی تقویتی را بردارید.
هر از گاهی ممکن است تصمیم بگیرید هرزه بافی تقویتی را برندارید. اگر از کندوهای تاپبار استفاده میکنید که برای ایجاد عمق بیشتر تغییر یافتهاند، نباید هرزه بافی تقویتی را حذف کنید. اگر این کار را انجام دهید، هرزه بافیی که از آنها پشتیبانی میکند ممکن است فرو بریزند و باعث از دست رفتن زنبورها، عسل یا نوزادان شود و همچنین زمان و منابع مومی زنبورها را هدر دهد. بدتر از آن، سقوط شان ممکن است به ملکه آسیب زده یا باعث مرگ او شود، که در این صورت باید بهسرعت بهدنبال ملکهای جدید باشید یا منتظر بمانید تا کندو ملکهی جدیدی پرورش دهد. زیان مالی این اتفاق در پایان سال چشمگیر خواهد بود.

در کندوهای واره
در کندوهای واره نیز همین وضعیت صادق است. این کندوها قاب ندارند، بنابراین هرزه بافیا بهصورت آویزان از میلههای بالایی ساخته میشوند. اگر زنبورها احساس کنند نیاز به پشتیبانی دارند، ممکن است عاقلانهتر باشد که اجازه دهید هرزه بافی تقویتی که ساختهاند باقی بماند.
در کندوهای لانگستروت
در کندوهای لانگستروت، حذف هرزه بافی تقویتی مشکلی ندارد. قابهای این کندوها ساختار را بهخوبی در جای خود نگه میدارند. اگر اقدامات بیشتری نظیر سیمکشی قابها یا استفاده از برگه انجام داده باشید، ممکن است هرزه بافی تقویتی کاملاً غیرضروری باشد. در صورتی که اطمینان دارید کندوی شما تراز است، لق نمیزند و هرزه بافیا از میلههای بالایی جدا نمیشوند، هرزه بافی تقویتی را ببُرید و خارج کنید.
آمادگی برای حذف هرزه بافی تقویتی
با اینکه برخورد با هرزه بافی تقویتی در کندو کار چندان دشواری نیست، اما باید برای این کار آمادگی کامل داشته باشید. این کار شامل باز کردن کندو تا رسیدن به جعبهای است که هرزه بافی تقویتی در آن قرار دارد، برداشتن چند قاب و بریدن هرزه بافی. برای انجام روان این کار، موارد زیر را همراه داشته باشید:
لباس محافظ
در هنگام کار با زنبورها، همیشه لباس محافظ یا لباس زنبورداری مناسب خود را بپوشید. این لباس شما را از نیش زنبورها محافظت میکند و اجازه میدهد فرآیند حذف هرزه بافی تقویتی را بدون وقفه انجام دهید. تجهیزات حفاظتی باید شامل دستکش، لباس مخصوص زنبورداری، نقاب سر و چکمه باشند.
دودی
برای آرام نگهداشتن زنبورها، زنبورداران از دود در اطراف کندو استفاده میکنند. در کارهای سریع، ممکن است نیازی به استفاده از دودی نباشد، اما توصیه میشود که آن را در نزدیکی خود و آمادهی استفاده نگه دارید. برخی زنبورداران دودیرا روشن و در دسترس نگه میدارند، برخی دیگر آن را آماده نگه میدارند تا در صورت نیاز سریعاً روشن شود.
سطح تمیز برای قراردادن جعبههای کندو
برای حذف هرزه بافی تقویتی باید کندو را باز کرده و به جعبه یا جعبههای موردنظر دسترسی پیدا کنید. سطحی تمیز برای قرار دادن جعبههای کندو و قطعاتی مانند درپوش بالایی هنگام برداشتن آنها از روی کندو در اختیار داشته باشید.
برس زنبور
ممکن است زنبورها روی قابها یا روی هرزه بافی تقویتی که قصد بریدن آن را دارید حضور داشته باشند. از برس زنبور با موهای نرم برای پاککردن آرام آنها از سطح کار استفاده کنید. این کار از آسیب یا مرگ زنبورها جلوگیری میکند. زنبوران زخمی یا لهشده، فرمونهایی ترشح میکنند که کندو را تهاجمی میسازد و کار شما را سختتر و طولانیتر میکند.
اهرم کندو
اهرم کندو بهترین ابزار برای حذف هرزه بافی تقویتی است. این ابزار به شما کمک میکند قابها را بیرون بکشید و کندو را راحتتر باز کنید. اگر کار با لبهی تیز اهرم کندو برایتان سخت است، میتوانید از چاقویی تیز برای بریدن هرزه بافی استفاده کنید.
ظرف نگهداری هرزه بافی
ظرفی برای نگهداری هرزه بافی تقویتی که از کندو جدا میکنید در نظر بگیرید. این ظرف باید دهانهی بزرگی داشته باشد تا قرار دادن هرزه بافی در آن آسان باشد. بهتر است درپوش هم داشته باشد تا پس از قرار دادن هرزه بافی روی آن قرار گیرد. هرزه بافی باز، زنبورها را جذب میکند . اتفاقی که نمیخواهید بیفتد، چراکه شما را وادار میکند برای خارج کردن زنبورها از هرزه بافی وقت و تلاش بیشتری صرف کنید. هرزه بافی باز همچنین میتواند شکارچیان زنبور عسل، مانند زنبورهای ژاکتزرد را به زنبورستان جذب کند.
پیشنهاد می کنیم مقاله”هرزه بافی عرضی (Cross Comb) در زنبورداری؛ علتها، پیشگیری و روشهای مدیریت” را مطالعه کنید🌹

استفاده یا دورریزی هرزه بافی تقویتی حذفشده
هرزه بافی تقویتی با استفاده از موم زنبور ساخته میشود، مانند سایر هرزه بافی کندو. این هرزه بافی ممکن است سلولهایی حاوی نوزاد یا عسل نیز داشته باشد. پس از حذف، باید تصمیم بگیرید که چگونه از آن استفاده کنید یا آن را دور بریزید. از آنجا که این هرزه بافی نیز از موم معمولی زنبور تشکیل شده، میتوانید آن را نگهداری کرده و همانند مومهای دیگر استفاده کنید. اگر موم میفروشید، آن را ذوب کرده و بفروشید. اگر شمع میسازید، از آن برای ساخت شمع استفاده کنید. همچنین میتوان آن را در تهیهی صابون یا بهعنوان افزودنی در محصولات آرایشی بهکار برد.
در فصلهای پرکار، زمانی که زنبورها به منابع برای توسعهی سریع نیاز دارند، برداشت موم ممکن است از نظر زنبوردار مطلوب نباشد. در اوایل بهار، زنبورها در حال ساخت شان و افزایش جمعیت خود برای فصل شهد پیشِرو هستند. اگر احساس میکنید که زنبورها به موم هرزه بافی تقویتی نیاز دارند، میتوانید آن را به کندو بازگردانید تا دوباره استفاده کنند. هرزه بافی را درون کندو قرار دهید و زنبورها آن را تجزیه کرده و موم آن را برای ساخت شان در بخشهای دیگر کندو بهکار میبرند.
دور نگه داشتن از شکارچیان
تنها کاری که نباید با هرزه بافی تقویتی حذفشده انجام دهید این است که آن را در اطراف زنبورستان یا نزدیکی کندوها رها کنید. هرزه بافی ممکن است برخی آفات و شکارچیان زنبور عسل را جذب کند. مورچهها و حتی خرسها در صورت حضور در منطقه، جذب بوی هرزه بافی میشوند. پس از رسیدن به هرزه بافی، ممکن است کندویی پر از شان و عسل را در نزدیکی پیدا کنند. در این صورت به کندوی شما حمله کرده و خسارات زیادی به بار خواهند آورد. اگر هرزه بافی حذفشده را نیاز ندارید و نمیخواهید زنبورها دوباره از آن استفاده کنند، آن را در فاصلهای دور از زنبورستان دور بریزید.
نتیجهگیری
هرزه بافی تقویتی توسط زنبورهای عسل برای پشتیبانی از شان اصلی در کندو ساخته میشود. این هرزه بافی تنها زمانی ساخته میشود که زنبورها نگران شکستگی یا سقوط شان باشند. هرزه بافی تقویتی یکی از انواع اصلی هرزه بافیهایی است که در مکانهایی غیرمنتظره از سوی زنبوردار ساخته میشود. هرزه بافی متقاطع (Cross Comb) نیز مشابه چنین هرزه بافی ای است. در مجموع، همهی آنها تحت عنوان هرزه بافی ناخواسته شناخته میشوند.
هنگامی که زنبورها هرزه بافی تقویتی میسازند، این هرزه بافی معمولاً به قابها و سطوح داخلی فضای کندو متصل میشود. این فضا میتواند جعبهی کندو در کندوهای لانگستروت یا واره، یا سطح شیبدار در کندوهای تاپبار باشد. وقتی هرزه بافی تقویتی به هرزه بافی اصلی متصل باشد، بیرون کشیدن قابها یا میلههای بالایی کندو برای بازرسی یا برداشت محصولات کندو دشوار و خطرناک میشود. بهتر است هرزه بافی تقویتی را از هرزه بافی اصلی جدا کرده و سپس اقدام به بیرون کشیدن قاب یا میلهی بالایی کنید.
پیشگیری از ساختهشدن هرزه بافی تقویتی کار سادهای است. این کار مستلزم آن است که زنبوردار گامهایی برداشته و اقداماتی ساده و کمهزینه را اجرا کند. این اقدامات باید بخشی از روال نگهداری و مدیریت کندو باشند. در هر زمانی از فصل زنبورداری، حتی در زمان نصب کندوی جدید، ممکن است با هرزه بافی تقویتی مواجه شوید. هم زنبورداران تازهکار و هم زنبورداران باتجربه میتوانند از ساختهشدن هرزه بافی تقویتی جلوگیری کرده یا در صورت وجود آن، آن را حذف کنند. از اطلاعات، راهنماها و نکاتی که در این مقاله ارائه شده برای حفظ کندوهای خود از هرزه بافیهای ناخواسته بهره بگیرید.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذتبخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. 💐
آیا تاکنون با مشکل شانهی تقویتی مواجه شدهاید؟ اگر در خصوص تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.


این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
