تقسیم کلنی برای کنترل کنه واروآ: راهنمای پرورش ملکه و کاهش کنه
در یکی از جلسات اخیر زنبورداری، پرسشی مطرح شد: آیا تقسیم کلنی میتواند به کنترل کنه واروآ کمک کند؟ پاسخ کوتاه، بله است! دلیلش هم وابستگی کنه واروآ به لاروهای در حال رشد زنبور عسل است. کنه واروآ فقط در سلولهایی که لاروهای بالغ آماده درپوشگذاری هستند، تولیدمثل میکند. وقتی سلول درپوشگذاری میشود، کنهها شروع به تغذیه از همولنف شفیره کرده و ویروسها را منتقل میکنند. این فرآیند زنبور تازه متولدشده را ضعیف میکند. این چرخه تا زمانی ادامه دارد که لارو برای آلودگی در دسترس باشد. از آنجا که هر زنبور بالغ ممکن است چند کنه واروآ را با خود از سلول خارج کند، جمعیت کنهها میتواند از زنبورها پیشی بگیرد و با افزایش بار ویروسی، کلنی به بیماریهای شدید و در نهایت فروپاشی دچار شود. بسته به شدت آلودگی اولیه، این اتفاق ممکن است حتی در یک فصل رخ دهد.
روشهای مختلفی برای تقسیم کلنی وجود دارد و زنبورداران به دلایل متعددی این کار را انجام میدهند. در این مقاله، تمرکز ما روی تقسیمبندیهایی است که برای کنترل کنه واروآ انجام میشوند. این روش با توقف موقت تولید لارو، جمعیت کنهها را کاهش میدهد.
برای این کار، کلنی باید دورهای بدون تخمگذاری را تجربه کند، یا به دلیل انتقال به ملکه جدید یا محدود کردن ملکه فعلی. این دوره که به آن “وقفه در چرخه پرورش” میگویند، باید به اندازه کافی طولانی باشد تا کنهها نتوانند تولیدمثل کنند. در این مدت، کنههای داخل سلولهای درپوشگذاریشده خارج میشوند و چون لاروی برای تولیدمثل وجود ندارد، برخی کنهها میمیرند و برخی توسط زنبورها پاکسازی میشوند. با کاهش جمعیت کنهها، وقتی چرخه پرورش از سر گرفته میشود، جمعیت زنبورها سریعتر از کنهها رشد میکند. این حالت شبیه کلنی “همیشه جوان” است که با وقفههای دورهای، زنبورها از آفات و بیماریها پیشی میگیرند. زنبورهای عسل آفریقایی که مرتباً بچهدهی یا مهاجرت میکنند، نمونه طبیعی این رفتار هستند.
تقسیم کلنی با وقفه در چرخه پرورش چند نکته مهم دارد. کلنی بخش زیادی از جمعیتش را از دست میدهد و باید زمانبندی طوری باشد که تا پایان فصل بهبود یابد. همچنین، درک چرخه پرورش برای موفقیت این روش ضروری است. کلنیهای تقسیمشده باید ملکهدار شوند، اما تخمگذاری باید به تأخیر بیفتد. نحوه معرفی ملکه به منابع در دسترس بستگی دارد. در ادامه، چند روش برای ملکهدار کردن و ایجاد وقفه در چرخه پرورش معرفی میشود:
- تقسیمبندی خودجوش1 که کلنی ملکه اضطراری پرورش میدهد.
- معرفی ملکه باکره با استفاده از سلول ملکه رسیده.
- معرفی ملکه بارور خریداریشده.
بیایید این روشها را بررسی کنیم.
تقسیم بندی خودجوش
تقسیمبندی خودجوش به قابهای پرورش با تخم نیاز دارد تا کلنی بتواند سلولهای ملکه ساخته و ملکه اضطراری پرورش دهد. اگر همه چیز خوب پیش برود، پرورش ملکه تخمگذار حدود 27 روز طول میکشد. حدود 21 روز دیگر (در مجموع هفت هفته) لازم است تا کلنی جمعیتی از زنبورهای جدید داشته باشد.
در 9 تا 10 روز اول پس از تقسیم، کنههای واروآ هنوز میتوانند سلولهای باز با لاروهای بالغ را برای تولیدمثل پیدا کنند، اما پس از آن تمام لاروها درپوشگذاری میشوند. در این مدت، کنهها همراه با زنبورهای بالغ از سلولها خارج میشوند، اما تا حدود روز 34 لاروی برای تولیدمثل ندارند. در این زمان، لاروهای ملکه جدید بالغ شده و کنهها دوباره تولیدمثل را شروع میکنند. دوره 25 روزه (از روز 9 تا 34) آغاز کاهش جمعیت واروآ است که در اندازهگیریهای بعدی مشخص میشود.
مزیت تقسیمبندی خودجوش این است که نیازی به هماهنگی برای تهیه ملکه یا سلول ملکه ندارد. این روش در فصل بچهدهی، با جریان شهد خوب و وجود نرهای فراوان، بهترین نتیجه را میدهد. همچنین، فرصتی برای اعمال درمانهای اضافی علیه واروآ فراهم میکند، وقتی همه کنهها روی زنبورها هستند (حدود روز 24 تا 10 روز بعد). بازرسیها میتوانند زمان دقیق خروج تمام پرورش قدیمی و دسترسی به پرورش جدید را مشخص کنند.
از شما دعوت میکنیم مقاله ” کنه های واروآ را کاملتر از همیشه بشناسید ” را ملاحظه کنید 🌷

سلولهای ملکه
معرفی تأخیری سلول ملکه رسیده، وقفه مشابهی در چرخه پرورش ایجاد میکند. در این روش، ملکه داخل سلول یک یا دو روز با خروج فاصله دارد. اگر تقسیمبندی بدون تخم باشد و امکان پرورش ملکه اضطراری وجود نداشته باشد، میتوانید کلنی را 10 روز بدون ملکه نگه دارید و سپس سلول رسیده را نصب کنید. چند روز بعد، ملکه باکره خارج شده و سپس پروازهای جفتگیری را آغاز میکند. با تأخیر در معرفی سلول، زمانبندی داخل کلنی مشابه تقسیمبندی خودجوش است و مزایای مشابهی دارد.
مزیت این روش، امکان انتخاب ملکه است. در فصل بچهدهی، میتوانید از سلولهای بچهدهی کلنیهای با ویژگیهای دلخواه استفاده کنید یا سلولهای مورد نظر را از پرورشدهندگان محلی بخرید.
زمانبندی در این روش حیاتی است. تقسیمبندی باید 10 روز قبل از رسیدن سلول ملکه آماده باشد. در این مدت، نباید هیچ سلول ملکه اضطراری در کلنی تولید شود. سلولهای اضطراری معمولاً ظرف یک یا دو روز شروع میشوند. چند روز پس از تقسیم، بررسی کنید و اگر سلولهای اضطراری دیدید، قاب را بردارید، زنبورها را تکان دهید، سلولها را از بین ببرید و قاب را برگردانید. قبل از نصب سلول ملکه رسیده، دوباره بررسی کنید و در صورت نیاز این فرآیند را تکرار کنید. فقط ملکه انتخابی شما باید خارج شود.
ملکههای خریداریشده
ملکههای جدید، برخلاف ملکه کلنی مادر، باید بهآرامی معرفی شوند تا فرمونشان پخش شده و پذیرفته شوند. باید معرفی را به تأخیر بیندازید تا وقفه در چرخه پرورش ایجاد شود. اگر تقسیمبندی تخم داشته باشد، کلنی فوراً سلولهای اضطراری میسازد که باید حذف شوند. اگر سلول اضطراری وجود ندارد، کلنی را چند روز بدون ملکه نگه دارید، سپس ملکه جدید را در قفس با چوبپنبهای که پلاگ قندی را میپوشاند معرفی کنید. پس از چند روز، چوبپنبه را بردارید تا زنبورها پلاگ قندی را بخورند. حدود 3 تا 5 روز طول میکشد تا ملکه آزاد شود و 5 روز یا بیشتر تا تخمگذاری آغاز شود.
ملکه کلنی مادر
ملکه کلنی مادر بدون وقفه تخمگذاری میکند، مگر اینکه مداخله کنید. میتوانید او را در یک “قفس فشاری” (توری #8 به اندازه 4 اینچ مربع) محدود کنید تا تخمگذاریاش به منطقه کوچکی محدود شود. یا از قاب آزادسازی ملکه تجاری استفاده کنید. در هر صورت، حضور ملکه نظم کلنی را حفظ میکند و میتوانید او را تا خروج تمام پرورش موجود در قفس نگه دارید.

کدام روش مناسب شماست؟
ابتدا کلنی را بازرسی کنید و بر اساس تعداد زنبورهای پرستار، قابهای پرورش و غذایی، تعداد تقسیمبندیهای ممکن را تعیین کنید. انتخاب روشی مثل سلول ملکه یا ملکه بارور به هماهنگی با تأمینکننده و زمانبندی تحویل بستگی دارد. در فصل بچهدهی، میتوانید از سلولهای بچهدهی خودتان استفاده کنید و تقسیمبندی خودجوش با وجود نرها برای جفتگیری تقریباً خودبهخود انجام میشود.
نکات دیگر
همه روشها نیاز به بازرسی دارند تا مطمئن شوید ملکه پذیرفته شده و تخمگذاری میکند. اگر ملکهدار کردن طبق برنامه پیش نرود، باید مداخله کنید تا کلنی ملکهدار شود. کلنی بدون ملکه برای مدت طولانی ممکن است به زنبورهای کارگر تخمگذار منجر شود که فقط نر تولید میکنند و کلنی را به نابودی میکشاند. همچنین، ملکههای باکرهای که بهدرستی جفتگیری نکنند، ممکن است فقط نر تولید کنند و باید تعویض شوند.
هوا در جفتگیری ملکههای باکره و زمانبندی تقسیمبندی نقش مهمی دارد. ملکهها طبق برنامه خود خارج میشوند، بنابراین اگر هوا مانع نصب سلولها شود، باید برای مراقبت از ملکههای باکره برنامهریزی کنید.
نکات پایانی
چون هدف این تقسیمبندیها کنترل واروآ است، پایش جمعیت کنهها قبل و بعد از تقسیمبندی ضروری است. اگر هدف شما درمان محدود است، ملکههایی با رفتار بهداشتی مقاوم به واروآ یا زنبورهایی که تحمل آلودگی بیشتری دارند انتخاب کنید. در تقسیمبندی خودجوش یا سلول ملکه، نرهای محلی بخشی از ژنها را تعیین میکنند. کیفیت بهداشتی ملکههای محلی با پایش واروآ مشخص میشود. ملکههای خریداریشده با ویژگیهای بهداشتی ممکن است در بچهدهی از دست بروند و دخترانشان به دلیل جفتگیری با نرهای محلی ممکن است ویژگیهای متفاوتی داشته باشند. هدف واقعبینانه، تعادل بین آلودگی و سلامت کلنی است. پذیرفتن اینکه حذف کامل واروآ غیرممکن است یا نادیده گرفتن آنها فایدهای ندارد، اولین گام برای کنترل موفق واروآ است.
تاریخهای کلیدی پس از تقسیمبندی (تقریبی)
- روز 9: تمام پرورش باز درپوشگذاری میشود.
- روز 12: ملکههای جدید خارج میشوند.
- روز 24: تمام پرورش و کنهها خارج شدهاند.
- روز 24: کنهها تا 7-8 روز پس از تخمگذاری ملکه جدید فورتیک هستند.
تاریخهای کلیدی بر اساس ملکه جدید (به علاوه یا منهای 5 روز)
- روز 27: ملکه جدید تخمگذاری را شروع میکند.
- روز 33: آخرین روزی که کنهها فورتیک هستند.
- روز 34: کنهها تولیدمثل را در پرورش جدید آغاز میکنند.
- روز 48: کنههای جدید شروع به خروج میکنند.
پاورقی مقاله :
- تقسیمبندی خودجوش (Walkaway Split) در زنبورداری به روشی گفته میشود که در آن یک کلنی زنبور عسل به دو یا چند کلنی کوچکتر تقسیم میشود، بدون اینکه زنبوردار ملکه جدیدی را به صورت دستی معرفی کند یا سلول ملکه آمادهای به کلنی اضافه کند. در این روش، کلنی جدید که از کلنی اصلی جدا شده، به طور طبیعی و خودبهخود شروع به پرورش ملکه اضطراری از تخمها یا لاروهای موجود در قابهای پرورش میکند.
به عبارت سادهتر:
زنبوردار بخشی از کلنی (شامل قابهای پرورش با تخم و لارو، زنبورهای پرستار و منابع غذایی) را جدا میکند و به کندوی جدید منتقل میکند.
کلنی جدید بدون ملکه باقی میماند و زنبورها با استفاده از تخمها یا لاروهای موجود، سلولهای ملکه میسازند و یک ملکه جدید پرورش میدهند.
این فرآیند معمولاً حدود 27 روز طول میکشد تا ملکه جدید تخمگذاری را آغاز کند.
این روش به نام “خودجوش” خوانده میشود چون زنبوردار دخالت مستقیمی در تأمین ملکه ندارد و کلنی خودش مسئولیت پرورش ملکه را بر عهده میگیرد. این روش بهویژه در فصل بچهدهی که منابع و شرایط برای پرورش ملکه مناسب است، محبوب و کاربردی است. ↩︎

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.


دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :