تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر زنبورها | قسمت 1
امواج الکترومغناطیسی
نویسنده : راس کانراد
پتانسیل اثرات زیانبار امواج الکترومغناطیسی بر زنبورها برای نخستین بار، اندکی پس از بروز اختلال فروپاشی کلونی (CCD)، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. این موضوع بر اساس گزارش‌های مطالعه‌ای بود که در آن پژوهشگران دستگاه‌های شبیه‌ساز ایستگاه پایه تلفن همراه ،که امواج میدان الکترومغناطیسی (EMF) با فرکانس ۱۹۰۰ مگاهرتز منتشر می‌کردند،را درون کندوها قرار دادند و مشاهده کردند که این امر موجب کاهش ساخت شانه و افزایش مدت زمان پروازهای جستجوی غذا شد.
این مطالعه طراحی ضعیفی داشت، اندازه نمونه بسیار کوچک بود و یک ایراد مهم دیگر هم وجود داشت، زیرا زنبورداران هرگز ایستگاه‌های پایه تلفن همراه را که برای تلفن‌های ثابت بی‌سیم به کار می‌روند، را داخل کندوهای خود قرار نمی‌دهند. به همین دلیل، ایده آسیب‌رسانی امواج الکترومغناطیسی به زنبورها خیلی زود بی‌اعتبار شد و به موضوعی برای شوخی و تمسخر بدل گشت.
من هم در آن زمان این مسئله را چندان جدی نگرفتم. این رویکرد متأسفانه باعث شد که از همان موقع به بعد، وقتی با ذهنی مستقل به مطالعات موجود نگاه می‌کنم، دریافتم که در واقع مطالعاتی که توسط سایر متخصصان حوزه بررسی و تأیید شده‌اند، به اندازه کافی وجود دارد و نشان می‌دهد احتمالاً واقعاً جای نگرانی وجود دارد.
مجموعه شواهد گردآمده از تحقیقات علمی پیرامون اثرات زیانبار بهداشتی و زیستیِ قرار گرفتن در معرض میدان‌های الکترومغناطیسی مصنوعی ناشی از منابعی مانند برج‌های تلفن همراه، گوشی‌های موبایل، کنتورهای هوشمند، خطوط انتقال برق و روترهای وای‌فای حاکی از آن است که این امواجها می‌توانند سلامت زنبورهای ما و فراتر از آن را به خطر بیندازند.
میدان الکترومغناطیسی (EMF) و امواج الکترومغناطیسی (EMR) چیست؟
میدان الکترومغناطیسی (EMF) زمانی پدید می‌آید که بارهای الکتریکی و مغناطیسی انرژی‌ای را که به صورت امواج شناخته می‌شود، منتشر کنند. امواج الکترومغناطیسی (EMR) شکلی از انرژی‌اند که طیفی از امواج رادیویی تا نور مرئی را در بر می‌گیرند. حتی بادهای خورشیدیِ ناشی از فعالیت خورشید نیز هنگام برخورد با زمین میدان‌های الکترومغناطیسی ایجاد می‌کنند؛ به این معنا که تمام حیات روی زمین همواره در معرض این پدیده قرار دارد.
زمین همواره در معرض میدان‌های الکترومغناطیسی قرار دارد. امواج EMF در ارتباطات بی‌سیم تنها به این دلیل کارآمدند که انرژی آن‌ها بسیار بیشتر از امواج طبیعی زمین است. این منابع مصنوعی امواج الکترومغناطیسی، میزان قرارگیری موجودات زنده در معرض این انرژی‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهند.
عقل سلیم ایجاب می‌کند که استانداردهای عمومی مبتنی بر اصول زیست‌شناسی و شواهد علمی معتبر برای حفاظت از سلامت و رفاه انسان‌ها، زنبورها و دیگر حیات وحش تدوین شود. متأسفانه، چنین استانداردهایی برای گرده‌افشان‌ها و حیات وحش وجود ندارد و مطالعات نشان می‌دهد که حتی استانداردهای انسانی موجود نیز قدیمی و ناکافی هستند.
امواج الکترومغناطیسی با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری می‌شوند که نشان‌دهنده تعداد چرخه‌های موج در هر ثانیه است. یک هرتز برابر با یک تکرار موج صوتی آنالوگ یا پالس دیجیتال در هر ثانیه است. کیلوهرتز (kHz) معادل هزار چرخه در ثانیه، مگاهرتز (MHz) میلیون چرخه و گیگاهرتز میلیارد چرخه در ثانیه را نشان می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که امواج الکترومغناطیسی توانایی تأثیرگذاری جدی بر ارگانیسم‌های زنده را دارد؛ به‌ویژه امواج الکترومغناطیسی با فرکانس ۹۰۰ مگاهرتز فعالیت زیستی بالایی دارند و می‌تواند تغییرات قابل توجهی در عملکرد فیزیولوژیکی موجودات زنده ایجاد کند (آدای، ۱۹۷۵).
میدان‌های الکترومغناطیسی با فرکانس رادیویی (RF-EMF) از دستگاه‌های ارتباطی بی‌سیم روزمره منتشر می‌شوند؛ مانند رادیو، تلویزیون، سیستم‌های ارتباطی ماهواره‌ای، شبکه‌های وای‌فای، تلفن‌های ثابت بی‌سیم و تلفن‌های همراه. RF-EMF امواج غیر یونیزان تولید می‌کند که با امواج یونیزان نیروگاه‌های هسته‌ای متفاوت است؛ زیرا در حالی که امواج غیر یونیزان انرژی کافی برای تحریک الکترون‌ها در مولکول‌ها و اتم‌ها دارند، قادر به خارج کردن الکترون‌ها از مدارهای خود نیستند.
سازمان مسئول تنظیم صنعت ارتباطات بی‌سیم در آمریکا، کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) است. متأسفانه، راهنمای ایمنی فرکانس رادیویی (RF) این کمیسیون از زمان تصویب در سال ۱۹۹۶ تاکنون به‌روزرسانی نشده است و لذا این مسئله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا با گسترش فناوری نسل پنجم شبکه‌های سلولی (۵G)، قدرت این میدان‌ها به‌طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
در حال حاضر هیچ‌کس، از جمله خود FCC، نمی‌داند که آیا ۵G ایمن است یا خیر. حتی اپراتورهای شبکه‌های بی‌سیم نیز اعتراف کرده‌اند که از هیچ مطالعه مستقل در مورد ایمنی ۵G اطلاع ندارند. وقتی در جلسات سنای آمریکا پرسیده شد که چه تحقیقات مستقلی در زمینه ایمنی ۵G انجام شده است، پاسخ داده شد: «هیچ» (بلومنتال، ۲۰۱۹).
در همین حال، به عموم مردم به طور مداوم گفته می‌شود که نیازی به نگرانی در مورد گسترش این فناوری جدید که FCC در حال پیشبرد آن است وجود ندارد. با این حال، اگر برنامه‌های فعلی عملی شوند، این فناوری می‌تواند منجر به نصب بیش از ۸۰۰,۰۰۰ آنتن جدید در سراسر ایالات متحده شود و خدمات اینترنت پرسرعت ۵G را تا پایان دهه برای بسیاری از آمریکایی‌ها فراهم کند.
اثرات امواج الکترومغناطیسی بر حشرات
شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می‌دهد امواج غیر یونیزان بی‌سیم، مانند تلفن‌های همراه، برج‌های مخابراتی، شبکه‌های وای‌فای و کنتورهای هوشمند، می‌توانند برای حشرات آسیب‌رسان باشند. یک بررسی در سال ۲۰۱۳ از ۱۱۳ مطالعه نشان داد که ۷۰ درصد مقالات تحلیل‌شده، تأثیر قابل توجه RF-EMF بر پرندگان و حشرات را گزارش کرده‌اند. این امر نیاز فوری به تحقیقات بیشتر و تکرار مطالعات، با توجه به سرعت بالای پیشرفت فناوری تلفن همراه، را نشان می‌دهد (کوکوراچی و همکاران، ۲۰۱۳).
مطالعات آزمایشگاهی بر حشرات نشان داده‌اند که امواج الکترومغناطیسی می‌تواند موفقیت تولیدمثلی، رشد و توانایی‌های ناوبری آن‌ها را کاهش دهد. با این حال، تأثیر آنتن‌های مخابراتی موبایل گسترده بر جوامع گرده‌افشان وحشی در شرایط واقعی میدانی هنوز تا حد زیادی ناشناخته است. در یک آزمایش، فراوانی سوسک‌ها، زنبورها و مگس‌های شناور در معرض EMR کاهش یافت، در حالی که فراوانی زنبورهای لانه‌ساز زیرزمینی و مگس‌های زنبوری افزایش پیدا کرد. این امر نیاز به تحقیقات بیشتر برای درک اثرات اکولوژیکی EMR بر گرده‌افشان‌های وحشی و پیامدهای آن برای تنوع گیاهی، تولید محصول و رفاه انسانی را برجسته می‌کند (لازارو و همکاران، ۲۰۱۶).
در سال ۲۰۱۲، سیوانی و سودارسنام مقاله‌ای منتشر کردند که در آن آمده است: «بر اساس شواهد موجود، می‌توان نتیجه گرفت که قرارگیری در معرض امواج RF-EMF قادر است بر عملکرد نوروترانسمیترها، مانع خونی–مغزی (Blood–Brain Barrier)، و همچنین بر ساختار و مورفولوژی، متابولیسم سلولی، جریان کلسیم و بیان ژن و پروتئین در انواع خاصی از سلول‌ها حتی در شدت‌های پایین‌تر را تغییر دهد. پیامدهای بیولوژیکی این تغییرات هنوز نامشخص باقی مانده است.»
نویسندگان همچنین تأکید کرده‌اند که پژوهش‌های کوتاه‌مدت بر روی قورباغه‌ها، زنبورهای عسل، پرندگان، خفاش‌ها و انسان‌ها محدود بوده و تاکنون مطالعات بلندمدت در این زمینه انجام نشده است.
در یک بررسی که سال گذشته منتشر شد، نشان داد که شواهد کافی برای حمایت از ادعاهای آسیب ناشی از امواج الکترومغناطیسی وجود دارد. نویسنده مطالعه می‌گوید: «…امواج الکترومغناطیسی باید به طور جدی به‌عنوان یک عامل مکمل در کاهش چشمگیر جمعیت حشرات در نظر گرفته شوند، که در تعامل با کشاورزی شدید، آفت‌کش‌ها، گونه‌های مهاجم و تغییرات آب و هوایی عمل می‌کنند. دامنه‌ای که امواج الکترومغناطیسی انسانی تهدید قابل توجهی برای گرده‌افشان‌های حشره‌ای ایجاد می‌کند، هنوز روشن و محتمل است» (بالموری، ۲۰۲۱).
تا پیش از این، محدوده فرکانس‌های مورد استفاده برای ارتباطات بی‌سیم (۲G، ۳G، ۴G و وای‌فای) از ۶ گیگاهرتز فراتر نمی‌رفت. استقرار قریب‌الوقوع فناوری ۵G از سیگنال‌های ۱۲۰ گیگاهرتز استفاده می‌کند. تحقیقات روی حشرات نشان داده است که با افزایش شدت توان در فرکانس‌های بالاتر از ۶ گیگاهرتز، میزان جذب امواج الکترومغناطیسی توسط بی‌مهرگان مورد مطالعه بین ۳ تا ۳۷۰ درصد افزایش می یابد. (تیلنز و همکاران، ۲۰۱۸). این امر اهمیت فوری درک تهدید بالقوه امواج الکترومغناطیسی برای گرده‌افشان‌ها را بیش از پیش برجسته می‌کند.
قرارگیری زنبور کارگر
در حالی که تحقیقات زیادی اثرات میدان الکترومغناطیسی EMF بر حشرات را به‌طور کلی اثبات کرده‌اند، برخی مطالعات به تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر زنبورهای عسل پرداخته‌اند و اکثریت آن‌ها پتانسیل نگرانی را هنگام قرارگیری زنبورهای عسل در معرض میدان الکترومغناطیسی یافته‌اند. این قرارگیری باعث اختلال شناختی قابل توجه و تغییرات رفتاری می‌شود، از جمله کاهش فعالیت حرکتی، اختلال در توانایی بازگشت به کندو و جهت‌یابی، پروازهای جستجوی غذای کمتر و از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت است.
همچنین، بسیاری از این مطالعات و تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که قرارگیری در معرض میدان الکترومغناطیسی می‌تواند موجب افزایش رفتار تهاجمی زنبورها شود (میکسون و همکاران، ۲۰۰۹؛ هالابی و همکاران، ۲۰۱۴).
در سال ۲۰۱۷، محققان دریافتند که بله، آسیب DNA در لاروهای زنبور عسل هنگام قرارگیری در معرض میدان‌های الکترومغناطیسی حامل دیتا به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
هرچند سطح قرارگیری در طول آزمایش بسیار بالاتر از آن چیزی بود که زنبورهای عسل در طبیعت معمولاً با آن مواجه می‌شوند. نتایج حاکی از نیاز به تحقیقات گسترده‌تر بر تمام مراحل توسعه زنبور عسل است.
برج‌های تلفن همراه
برج‌های تلفن همراه موضوع توجه و بررسی‌های بیشتری در تحقیقات قرار گرفته‌اند ، اما متأسفانه تعداد کمی از مطالعات انجام شده با مشکل اندازه نمونه کوچک مواجه بوده‌اند. برخی مطالعات نتیجه گرفته‌اند که اثر امواج الکترومغناطیسی برج‌های تلفن همراه بر کلونی‌هایی که مستقیماً زیر برج‌ها قرار گرفته‌اند، ناچیز است.
با این حال، در این تحقیقات کلونی‌ها دقیقاً زیر آنتن‌های انتقال در پایه برج قرار داده شده بودند، جایی که زاویه پخش امواج به صفر درجه نزدیک می‌شود و در نتیجه قرارگیری در معرض امواج بسیار کم یا تقریباً صفر بوده است.
تلفن‌های همراه و برج‌هایی که برای انتقال سیگنال‌های آن‌ها استفاده می‌شوند، تنها یکی از منابع مصنوعی امواج الکترومغناطیسی هستند.
یکی از مطالعات واقع‌بینانه‌تر که تأثیر امواج الکترومغناطیسی (EMR) بر کندوهای در معرض انتشار برج‌های تلفن همراه را بررسی کرد، بر زنبور عسل شرقی (Apis cerana) انجام شد. در این تحقیق رفتار جستجوی غذا در کلونی‌هایی که در فواصل ۱۰۰ متر، ۲۰۰ متر، ۳۰۰ متر، ۵۰۰ متر و ۱۰۰۰ متر از برج تلفن همراه قرار داشتند، مشاهده شد. محققان کاهش قابل توجه فعالیت جستجوی غذا را در کندوهای نزدیک‌تر به منبع امواج را به ثبت رساندند.
به طور مشخص، تحقیقات بیشتری برای درک اثرات زیانبار برج‌های تلفن همراه و تعیین شرایطی که ممکن است برای زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها لازم است.
تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر زنبورها | قسمت 2
در بخش دوم این مقاله به اثرات میدان الکترومغناطیسی با فرکانس رادیویی RF-EMR، بر ملکه‌ها پرداخته می‌شود و برخی ایده‌ها در مورد اقداماتی که زنبورداران می‌توانند برای کاهش قرارگیری زنبورها و خودشان انجام دهند، به اشتراک گذاشته خواهد شد.
از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
برای دیدن مقاله اصلی اینجا کلیک کنید
ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.
دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
تبلیغات
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید