
تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر زنبورها | قسمت 2

امواج الکترومغناطیسی
نویسنده : راس کانراد
در قسمت قبل به شواهد علمی درباره آسیبهای امواج فرکانس رادیویی (RF-EMR) ناشی از دستگاههای ارتباطی مدرن مانند تلفنهای همراه، وایفای، برجهای مخابراتی و کنتورهای هوشمند بر حشرات و زنبورهای عسل پرداختیم. این ماه، بررسی را ادامه میدهیم و ابتدا به تأثیرات این امواج بر ملکههای زنبور عسل میپردازیم.
تأثیر امواج فرکانس رادیویی بر ملکهها
بر اساس تحقیقات به عمل آمده ، امواج فرکانس رادیویی بر ملکههای زنبور عسل میتوانند باعث کاهش تولید مثل ملکه، پایین آمدن میزان موفقیت در تولید ملکهها، کاهش وزن ، کم شدن تخمگذاری و در نتیجه، کاهش تولید لارو، ضعف در بقای زمستانی، و افزایش شکست در وظایف و از دست رفتن ملکهها شوند. باید توجه داشت که این مشکلات ممکن است ناشی از کاهش جستجوی غذا و استرس تغذیهای باشد که به دلیل افت عملکرد شناختی زنبورهای کارگر چراگر و در معرض امواج، همانطور که در مقاله گذشته اشاره شد، ایجاد میشود.
تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر زنبورها | قسمت 1
وضعیتهای استرس چندگانه در دنیای واقعی
مشخص است که امواج مورد استفاده روزانه ما میتوانند موجودات زنده را تحت فشار قرار دهند، اما ما و حیات وحش اطرافمان هر روز با چندین عامل استرسزا مواجه هستیم. گروهی از پژوهشگران اثرات ترکیبی امواج و آفتکشها را بر کلونیهای زنبور عسل بررسی کردند. در این تحقیق سه زنبورستان ایجاد شد، یک مکان کنترل بدون استرس مستقیم انسانی، یک مکان با استرس آفتکش، و یک مکان با استرس چندگانه که علاوه بر آفتکش، در معرض امواج ناشی از خطوط برق فشار قوی بود. مکان با استرس چندگانه بدترین شرایط سلامتی را نشان داد، از جمله احتمال بیشتر ابتلا به بیماری، مشکلات ملکه و ناهنجاریهای بیوشیمیایی. (لوپی و همکاران، ۲۰۲۱)
شواهد آسیب ژنتیکی احتمالی
تأثیر جدی امواج بر موجودات زنده بهخوبی شناخته شده است، تا حدی که برخی پیشبینی میکنند از این امواج در درمانهای پزشکی، موسوم به الکتروپزشکی، استفاده شود. متأسفانه، تحقیقات کافی درباره ایمنی امواج غیر یونیزان ناشی از فناوریهای ارتباطی انجام نشده است. تصور رایج این بود که خطر اصلی امواج غیر یونیزان، گرم شدن پوست است و این امواج انرژی کافی برای تغییر مستقیم DNA ندارند. اما تحقیقات جدید این فرض را رد کردهاند.
یک مطالعه نگرانکننده نشان داد که وقتی زنبورهای عسل در معرض تلفن همراه سامسونگ F400 با فرکانس ۹۰۰ تا ۱۹۰۰ مگاهرتز قرار گرفتند، سلولهای معده آنها پس از ۱۰ دقیقه آسیب دید و پس از ۲۰ دقیقه کاملاً تخریب شد. (محمود و گابارتی، ۲۰۲۱) همچنین، مشاهدات دیگر نشان میدهد که امواج ممکن است باعث اختلالات ژنتیکی در اسپرم نرها شوند (کومار و همکاران، ۲۰۱۲)، که میتواند مشکلات ملکهها را پیچیدهتر کند.
شواهد نشاندهنده توانایی امواج برای تغییر DNA و آسیب یا تخریب سلولها مهم است، زیرا چنین عواملی در گذشته اغلب با سرطان و نقایص مادرزادی در انسان مرتبط بودهاند.

تأثیر امواج الکترومغناطیسی بر انسان
در تحقیقات سمشناسی، موشها اغلب بهعنوان جایگزین انسان استفاده میشوند و مطالعه امواج نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در مطالعهای اولیه، دوازده جفت موش به دو گروه تقسیم شدند و در پارک آنتن با چگالی توان بین ۱۶۸ نانو وات بر سانتیمتر مربع تا ۱۰۵۳ میکرو وات بر سانتیمتر مربع پنج بار جفتگیری کردند. نتایج نشان داد که با گذشت نسلها، تعداد نوزادان کاهش یافت و در نهایت به ناباروری غیرقابل بازگشت منجر شد. (مگراس و زنوس، ۱۹۹۷)
اخیراً، برنامه سمشناسی ملی آمریکا (۲۰۱۶-۲۰۱۸) ارتباط روشنی بین امواج فرکانس رادیویی نزدیک از تلفنهای همراه و تومورهای بدخیم مغزی (گلیوما) و شوانوما در قلب موشها یافت. (سوفریتی و جولیانی، ۲۰۱۹) مطالعات دیگر روی جوندگان نیز یافتههای سرطانی را تأیید کرده و نتیجه گرفتهاند که امواج فرکانس رادیویی میتوانند انواع مختلفی از سرطان را ایجاد کنند و باید بهعنوان عامل احتمالی سرطانزا برای انسان طبقهبندی شوند. (هاردل و کارلبرگ، ۲۰۱۹)
نخستین شواهد خطر سرطانزایی امواج غیر یونیزان در سال ۱۹۷۹ مطرح شد، زمانی که مطالعهای نشان داد کودکان در معرض میدانهای فرکانس بسیار پایین در معرض خطر لوسمی هستند. (ورثایمر و لیپر، ۱۹۷۹) تحقیقات بعدی باعث شد آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان (IARC) میدانهای ۵۰/۶۰ هرتز را بهعنوان سرطانزای احتمالی و در سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۲ سازمان بهداشت جهانی (WHO) میدانهای مغناطیسی فرکانس قدرت را بهعنوان سرطانزای احتمالی برای لوسمی کودکان (کلاس ۲B) طبقهبندی کند. تا سال ۲۰۱۱، میدانهای فرکانس رادیویی بهعنوان سرطانزای احتمالی برای برخی تومورهای مغزی مرتبط با استفاده از تلفن بیسیم (کلاس ۲B) طبقهبندی شدند. (WHO/IARC، ۲۰۱۱) دسته کلاس ۲B شامل موادی مانند سرب، دود اگزوز خودرو، مواد شیمیایی خشکشویی، DDT و متیلجیوه است.
امواج طبیعی معمولاً در شدتهای طبیعی و نرخهای عادی بیضرر هستند. قرارگیری در معرض میدانهای فرکانس رادیویی طبیعی در فعالیتهای کیهانی عادی بیش از ۰.۰۰۰۰۰۱ میکرووات بر متر مربع نیست. در مقابل، دستورالعملهای بهداشتی کنونی در اروپا ۹,۰۰۰,۰۰۰ میکرووات بر متر مربع در ۱۸۰۰ مگاهرتز و در آمریکا ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ میکرووات بر متر مربع است، که بسیار بالاتر از نرخ طبیعی است. (یوهانسون، ۲۰۱۹) دستورالعملهای ایمنی کنونی بر محاسبات قدیمی و تمرکز بر قرارگیری کوتاهمدت ۶ تا ۱۰ دقیقهای در محیطی بدون امواج مشابه دیگر مبتنی هستند، در حالی که در دنیای واقعی، قرارگیری ۲۴ ساعته و با انواع میدانها و سیگنالها است. شرکتهای بیمه دیگر آسیبهای مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از امواج دستگاههای مدرن را پوشش نمیدهند.
فقدان دلایل علمی قطعی
با وجود پتانسیل آشکار برای ایجاد آسیب، هنوز مشخص نیست که امواج تحت چه شرایطی موجب ضرر میشوند. بنابراین، تحقیقات بیشتری لازم است، اما این تحقیقات باید متمرکز و جامع باشد. بررسی بیش از ۴۵۰ مطالعه نتیجه گرفت که «در مطالعات آینده، اثرات میدانهای الکتریکی، مغناطیسی و امواج در محدوده فرکانس متوسط باید بهصورت سیستماتیکتر بررسی شوند، یعنی مطالعات باید فرکانسهای مختلف را برای شناسایی اثرات وابسته به فرکانس و شدتهای مختلف میدان را در نظر بگیرند.» (بدوین و همکاران، ۲۰۱۹)
صنایع معمولاً از تردیدها و نبود قطعیت علمی بهره میبرند تا نگرانیهای بهداشتی و زیستمحیطی مربوط به محصولات خود را نادیده بگیرند. همانطور که در این مقاله دو بخشی بررسی کردیم، شواهد زیادی از آسیب احتمالی امواج به زنبورها و زنبورداران وجود دارد. متأسفانه دستگاه تبلیغاتی صنعت تلفن همراه، با پنهانسازی شواهد، اعمال فشار بر مجلات برای جلوگیری از انتشار مطالعات زیانبار، و ترویج اطلاعات نادرست، که سپس توسط مردم عادی و حتی کارشناسان صادق بازگو میشود، موجب ایجاد تردید و سردرگمی شده است.
این اقدامات مشابه استراتژیهای صنایع دخانیات، سوخت فسیلی و آفتکشهاست که مسائل بهداشتی و ایمنی را بهعنوان مشکلات سیاسی و روابط عمومی مدیریت کرده و سود را بر علم مقدم میدارند.
صنعت بیسیم، یکی از بزرگترین و سریعترین صنایع در حال رشد، و شرکتهای بزرگی مانند مایکروسافت، اپل، آمازون، فیسبوک و گوگل، و دولتهایی که اقتصادشان به آنها وابسته است، از افزایش استفاده از فناوریهای بیسیم حمایت میکنند. حتی صنعت زنبورداری با استفاده از حسگرهای بیسیم داخل کندو برای ردیابی دما، رطوبت، وزن و صداها وارد این جریان شده است.
سیاستمداران وابسته به کمکهای مالی شرکتها، نهادهای نظارتی و صنعت بیسیم به مطالعات متناقض و فقدان اجماع علمی استناد میکنند تا ادعا کنند هیچ اثبات علمی از اثرات منفی امواج بر انسان، حیوانات و گیاهان وجود ندارد. این در حالی است که یکی از دانشمندان خود صنعت هشدار داده که «خطر تومورهای نادر عصبی ، اپیتلیال در خارج مغز در کاربران تلفن همراه بیش از دو برابر بود».
ارتباطی بین تومورهای مغزی در سمت راست سر و استفاده از تلفن در همان سمت وجود داشت، و توانایی امواج آنتن تلفن برای ایجاد آسیب ژنتیکی عملکردی قطعاً مثبت بود. (هرتسگارد و داوی، ۲۰۱۸) این وضعیت مشابه تجربه صنایع دخانیات، سوخت فسیلی و آفتکشهاست که دانشمندان خودشان از آسیبهای شدید محصولاتشان به محیط زیست و سلامت انسان خبر دادهاند، اما پنهانکاری کردهاند.
مشکل درک مسائل امواج این است که مشخص نیست در چه فرکانس و شدتی این امواج در شرایط خاص آسیب میرسانند. طراحی ضعیف مطالعات، اندازه نمونه کوچک و متغیرهای ثبتنشده مانند تعداد فرکانسها و شدت آنها در آزمایشها، رد نگرانیها را برای سیاستگذاران و تنظیمکنندگان آسان میکند.
با توجه به آنچه درباره خطرات فناوریهای ۲G، ۳G، ۴G و امواج مشابه از برجهای رادیو و تلویزیون، دستگاههای خانگی هوشمند و خطوط برق میدانیم، عدم احتیاط پیش از غرق شدن در میدانهای الکتریکی مصنوعی مانند ۵G غیرمسئولانه است.

رویکردهای احتیاطی
دانشمندان زنبور عسل بهطور فزاینده از برچسبهای شناسایی فرکانس رادیویی (RFID) برای ردیابی حرکت زنبورهای عسل در مطالعات استفاده میکنند. اما باید محتاط باشند، زیرا برخی پژوهشگران دریافتند که مرگومیر زنبورها هنگام قرارگیری در معرض امواج RFID افزایش مییابد. توصیه میشود زنبورها بیش از دو ساعت در معرض این امواج قرار نگیرند. (دارنی و همکاران، ۲۰۱۶)
زنبورداران چگونه میتوانند زنبورهای خود را از امواج الکترومغناطیسی فرکانس رادیویی RF-EMR محافظت کنند؟ اگرچه اجتناب از برجهای مخابراتی به دلیل فراوانی آنها دشوار است، زنبورداران میتوانند زنبورستانهای خود را از خطوط برق فشار قوی دور نگه دارند.
احتیاط برای محافظت از خودمان نیز عاقلانه است. استفاده از تلفن همراه را محدود کنید و آن را تا حد ممکن از بدن دور نگه دارید. هنگام تماس، تلفن را از سر دور کرده و از بلندگو یا هدفون غیرالکتریکی استفاده کنید (سیستمهای بلوتوث خودشان امواج تولید میکنند). اگر از تلفن بهعنوان ساعت زنگدار استفاده میکنید، حالت پرواز را فعال کنید تا قرارگیری طولانیمدت در طول خواب کاهش یابد.
جایگزینی برای وایفای، کابل فیبر نوری است. خانهای با شبکه فیبر نوری اینترنت سریعتر و قابل اعتمادتری با اثرات زیستمحیطی کمتر ارائه میدهد و امواج فرکانس بالای مرتبط با نقاط اتصال تلفن همراه و وایفای را حذف میکند. کافی است تلفن را به شبکه فیبر خانگی وصل کنید تا اطلاعات را دریافت کرده و تماس برقرار کنید. همچنین، خرید دستگاههای هوشمند را محدود کنید یا استفاده از آنها را کاهش دهید. در نهایت، مراقب محصولات محافظ در برابر وایفای و امواج باشید، زیرا آزمایشهایی با دستگاه اندازهگیری میدانهای الکترومغناطیسی TriField نشان داده که همیشه کارایی کامل ندارند.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
برای دیدن مقاله اصلی اینجا کلیک کنید
ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.

دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
