۱۴ روش علمی برای کاهش دمای کندوهای زنبور عسل در روزهای گرم تابستان
زنبورهای عسل در هوای گرم رشد میکنند، ولی آستانه تحمل گرمای برای کلنی ها محدود است. گرمای بیش از اندازه میتواند باعث مرگ نوزادان و تضعیف کل کلنی شود. در بهترین حالت، گرما تمرکز زنبورهای کارگر را از فعالیتهای سازنده منحرف میکند.
راهکارهای سادهای برای خنک نگه داشتن کندوها در گرمای شدید وجود دارد. در ادامه، با چهارده روش آشنا میشوید که به زنبورها کمک میکند تا از پس هوای گرم برآیند. دستکم توصیهی ما در مورد شماره ۱۳ را جدی بگیرید.
چگونه در هوای داغ تابستان، کندو را خنک نگه دارم؟
زنبورداران باید در هوای گرم، منبع آب دائمی و مطمئنی برای زنبورها فراهم کنند. از دیگر راهکارهای کمک به خنک نگه داشتن کلنی میتوان به قرار دادن کندو در نیمسایه، افزودن عایق و تأمین تهویهی کافی اشاره کرد.
۱. فراهم کردن منبع آب
زنبورها برای خنک نگه داشتن کندو شدیداً به آب متکی هستند، پس اطمینان حاصل کنید که منبع آب فراوان و در دسترسی در نزدیکی وجود دارد. زنبورهای جستوجوگر آب را در کیسهی عسلی خود جمعآوری کرده و به کندو بازمیگردند تا از طریق تبخیر، هوا را خنک کنند.
قبل از آغاز تابستان، منبع آب را در نزدیکی زنبورستان خود فراهم کنید تا کندو از آن استفاده کند. برخی روشهای ایمن برای تأمین آب برای زنبورها شامل موارد زیر است:
نکته: اطمینان حاصل کنید که منبع آب برای زنبورها ایمن و قابل استفاده باشد.
- پر کردن شربتخوری ها از آب
- استفاده از تشت آبخوری پرندگان یا ظرفی که پدهای شناوری مانند چوبپنبه، چوب یا اسفنج در آن قرار دارد
- ایجاد حوضچهی تزئینی یا نیمهبشکهای پر از آب با برگهای نیلوفر آبی
- تنظیم شیر یا شلنگی که قطرهقطره روی تختهای بچکد و آب را جمعآوری کند
- قرار دادن ظروف پهن پر از آب و سنگریزه بهعنوان سکوهای فرود ایمن
- اسپری کردن ملایم آب در گرمترین روزها

۲. بهرهگیری از سایهی طبیعی
یکی از سادهترین راهها برای کاهش دمای داخلی کندو، ایجاد سایهی جزئی است. قرار دادن کندوها در میان درختانی که بخشی از نور خورشید را مسدود میکنند، بهترین گزینه است. از قرار دادن کندو در مناطق کاملاً جنگلی یا جاهایی که مانع پرواز زنبورهای جستوجوگر برای جمعآوری شهد و گرده میشود، خودداری کنید. مکان ایدهآل، نوری ملایم در صبح و سایه در گرمترین ساعات روز دارد.
۳. استفاده از سایه بان موقت
همهی زنبورداران در مکانهایی با سایهی طبیعی زندگی نمیکنند. اما میتوان با نصب سایهبان یا چتر، از شدت گرما کاست. این روش برای زنبورداران تفننی که چند کندو دارند، گزینهای خوب است، ولی برای زنبورستانهای بزرگتر عملی نیست. در صورت وجود کندوهای زیاد، بهتر است مکان جدید یا سایر گزینههای این فهرست را مد نظر قرار دهید.
۴. به کارگیری عایق
در اقلیمهای بسیار گرم، عایقکاری کندو به دفع گرما کمک میکند. زنبورداران میتوانند جعبهی عایق اضافه کنند یا از درپوش حرارتی مخصوص برندهای زنبورداری استفاده کنند. گزینهای ساده و کمهزینه برای بازتاب نور شدید خورشید، استفاده از روکش نخی کندو است. این پارچههای نخی که در بازار موجودند، بادوام و ایمن برای زنبورها هستند.
۵. به حداکثر رساندن تهویه کندو
برای خارج کردن هوای محبوس و ایجاد جریان هوا، تهویهی کندو را بهبود دهید. میتوان دو سوراخ به قطر حدود ۲.۵ سانتیمتر در قسمت بالای طبقات فوقانی ایجاد کرده و با توری فلزی پوشاند تا از غارت کندو جلوگیری شود. استفاده از کفی ها توری دار (کفباز)، گزینهای عالی برای بهبود تهویه کندو است. این توریها جریان هوا را ممکن کرده و از ورود حشرات بزرگ و موش جلوگیری میکنند.
درپوشهای داخلی توریدار نیز هم تهویه را بهبود میبخشند و هم مانع ورود آفات میشوند. همچنین میتوانید درپوش خارجی را با قطعههای چوبی کمی بالا ببرید یا نیمهباز بگذارید. این روش علاوه بر تهویه، به زنبورها یک ورودی دوم نیز ارائه میدهد.
توجه: تهویهی مستقیم کندو فقط در موارد اضطراری توصیه میشود، زیرا ممکن است باعث غارت شود.
۶. دستکاری فضای داخلی کندو
وقتی دمای هوا بالا میرود، برخی زنبورداران برای افزایش جریان هوا در داخل کندو، فضای داخلی را تغییر میدهند. یک راه خوب، کاهش تعداد قابها در هر طبقه است. مثلاً میتوانید تعداد قابهای یک طبقهی دهقابی را به نه قاب کاهش دهید.
۷. رنگآمیزی کندوها
رنگهای تیره گرما را جذب میکنند، بنابراین یک کندوی تیره در روزی گرم میتواند کابوس کلنی باشد. رنگآمیزی کندو به رنگ سفید یا طیفهای روشن، به کاهش تأثیر تابش شدید خورشید کمک میکند. رنگ سفید کندوها پرتوهای خورشید را بازتاب میدهد و به خنکتر ماندن کلنی کمک میکند.
شاید مطالعه مقاله “۹ نکته برای زنبورداران جهت خنک ماندن در روزهای گرم تابستان” را دوست داشته باشید 🌹

۸. انتخاب محل مناسب برای استقرار کندو
در مناطق گرم، انتخاب مکان مناسب برای قرار دادن کندو بسیار حیاتی است. از قرار دادن کندوها بر روی سطوحی مانند بتن یا آسفالت که گرمای شدید را منعکس میکنند، خودداری کنید.
پایههای کندو نقش مهمی در دور نگه داشتن رطوبت و آفات ایفا میکنند. اما در تابستان، این پایهها به جریان یافتن هوا در زیر کندو و در نتیجه به تهویه و خنک شدن آن نیز کمک میکنند.
ورودی کندو را طوری قرار دهید که در معرض تابش مستقیم نور خورشید نباشد. کندو را طوری جهتدهی کنید که از تابش مستقیم آفتاب عصرگاهی در امان باشد.
۹. در نظر گرفتن نژاد زنبور
هر نژاد زنبور ویژگیها، مزایا و معایب خاص خود را دارد. برخی نژادها مانند “بوکفست” در هوای سرد و بارانی عملکرد خوبی دارند، در حالی که نژادهای دیگر در دماهای بالاتر احساس راحتی بیشتری دارند.
زنبورهای “کارنیولان” که در اقلیم گرم مدیترانهای تکامل یافتهاند، گزینهای مناسب برای مناطق گرمسیر محسوب میشوند. البته باید توجه داشت که این نژاد معمولاً به آرامی نژادهایی مانند “ایتالیاییها” نیست.
۱۰. پرهیز از استفاده از مواد مصنوعی در ساخت کندو
مواد مصنوعی مانند پلاستیک یا پلیاستایرن بیشتر از مواد طبیعی مانند چوب، گرما را در خود نگه میدارند. کندوهای چوبی بهمراتب عایق بهتری دارند و قابلیت تنفسپذیری بیشتری ارائه میدهند. بنابراین برای حفظ دمای متعادل داخل کندو، استفاده از کندوهای چوبی توصیه میشود.
۱۱. پایش دمای کندو
با کمک فناوریهای مدرن، دمای داخلی و میزان رطوبت هر کندو را تحت نظر داشته باشید. برای نمونه، دستگاههایی وجود دارد که بهصورت دقیق دما را اندازهگیری کرده و اطلاعات را روی تلفن همراه ثبت میکنند.
ثبت منظم اطلاعات کندو به زنبورداران کمک میکند تا در مواقع بحرانی، اقدامات لازم را بهموقع انجام دهند. همچنین این دادهها در سالهای آینده برای مدیریت بهتر گرمای تابستان مفید خواهند بود.
۱۲. پوشاندن سقفهای فلزی
سقفهای فلزی کندو از نظر ظاهری زیبا و از نظر دوام قوی هستند، اما گرما را بهخوبی منتقل میکنند. در اوج گرمای تابستان، روی سقف کندو را با لایهای سفید مانند ورق شیروانی یا مقوای ضخیم بپوشانید. راه دیگر این است که در زمان مناسب، درپوش فلزی را با نوع چوبی جایگزین کنید.
۱۳. کاهش بازرسیها
در روزهای گرم و خفهکنندهی تابستان، از باز کردن کندو یا بر هم زدن آرامش کلنی خودداری کنید. با ورود هوای گرم به داخل، زنبورهای کارگر که مسئول خنک نگه داشتن کندو هستند، باید تلاش خود را دو برابر کنند تا دما را کاهش دهند.
۱۴. استفاده از طراحی جدید کندو
در اقلیمهایی با گرمای شدید، استفاده از کندوهایی که برای مقابله با دماهای بسیار سرد و بسیار گرم طراحی شدهاند، میتواند سرمایهگذاری ارزشمندی باشد. کندوی «اپیمای» (Apimaye) بهگونهای ساخته شده که دمای داخلی کندو را تنظیم و تثبیت میکند.
پرسشهای رایج
- آیا باید در تابستان زنبورها را خنک نگه دارم؟
- زنبورها میتوانند دمای داخل کندو را خودشان در حدود ۳۵ درجهی سانتیگراد حفظ کنند. اما موجهای گرمای طولانیمدت نیاز به تلاش مضاعف برای خنکسازی دارند. این کار اضافی، زنبورهای کارگر را از جمعآوری شهد و گرده و تولید عسل باز میدارد.
- اگر دمای کندو بیش از حد بالا برود چه اتفاقی میافتد؟
- زمانیکه گرما بیش از اندازه شود، ملکه تخمگذاری را متوقف میکند، موم ممکن است ذوب شود و نوزادان (لاروها) تلف شوند. اگرچه این شرایط نادر است، اما ممکن است باعث فرار کلنی از کندو شود. کلنیهایی که تحت فشار گرما قرار گرفتهاند ممکن است ماهها زمان نیاز داشته باشند تا به سطح کامل تولید عسل بازگردند.
- زنبورها چگونه کندو را خنک نگه میدارند؟
- در هوای گرم، زنبورها معمولاً برای جمعآوری شهد و گرده از کندو خارج میشوند و همین امر بهطور طبیعی باعث خنک شدن داخل کندو میشود. همچنین زنبورهای کارگر آب جمعآوری کرده و آن را به کندو میآورند. ترکیب این آب با بالزدن مداوم زنبورها در داخل کندو، به کاهش دما کمک میکند.
- دمای بیش از حد برای کندو چه اندازه است؟
- در حالیکه دمای ایدهآل داخلی کندو حدود ۳۵ درجهی سانتیگراد است، زنبورها میتوانند دمای بالاتری را نیز تحمل کنند. اما وقتی دمای هوا برای مدت طولانی از ۳۸ درجهی سانتیگراد فراتر میرود، ممکن است زنبورها به کمک نیاز داشته باشند.
- نشانههای داغ شدن بیش از حد کندو چیست؟
- نشانههایی که نشان میدهد کندو در مقابله با گرمای شدید مشکل دارد، شامل پدیدار شدن تجمع زنبورها روی دیوارهی بیرونی کندو به اصطلاح «ریش بستن» و افزایش فعالیت زنبورهای کارگر در جمعآوری آب است. ذوب شدن موم یا جاری شدن عسل از نشانههای نادر اما قطعی داغ شدن بیش از حد کندو به شمار میروند.
- محدودهی دمای مناسب برای چرا رفتن زنبورها چقدر است؟
- زنبورهای عسل در بازهی دمایی حدود ۱۲ تا ۳۸ درجهی سانتیگراد فعالیت چرا دارند. فعالیت آنها در خارج از این محدوده بهشدت کاهش مییابد.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.


دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
- راهنمای چیدمان زنبورستان برای زنبورداری موفق
- تعیین فاصله بهینه بین کندوهای زنبور عسل برای کاهش پدیده رانش (برد و باخت) در زنبورداری
- ارتفاع مناسب کندوهای عسل؛ راهنمایی برای کاهش کمردرد
- ۱۴ روش علمی برای کاهش دمای کندوهای زنبور عسل در روزهای گرم تابستان
- راهنمای آغاز زنبورداری شهری روی پشتبام ساختمانها