تعویض شانه‌ها؛ راهکاری برای سلامت کلنی زنبور عسل
تعویض شانه کندو
نویسنده: جی اوانز، آزمایشگاه زنبور USDA بلتسویل
در دسامبر 2024 باب بینی، زنبوردار باتجربه، در نشست انجمن تولیدکنندگان عسل آمریکا اعلام کرد که تعویض شانه‌ها در زنبورستانش برای داشتن زنبورهای سالم‌تر و پربارتر ضروری است. او این مسیر را پس از مطالعه مقاله‌ای در سال ۲۰۰۱ میلادی از جنیفر بری و کیت دلاپلن آغاز کرد. این مطالعه سه‌ساله نشان داد کلنی‌هایی با شانه‌های موم جدید، الگوهای تخم‌گذاری بهتری نسبت به شانه‌های قدیمی و تیره با سنی نامعلوم دارند.
این موضوع مرا به فکر فرو برد که وضعیت کنونی دانش در این زمینه چیست، زیرا این سؤال سال‌هاست ذهن زنبورداران و پژوهشگران را مشغول کرده است. چندین مطالعه اخیر بر لزوم حذف شانه‌های قدیمی تأکید کرده‌اند، چه برای کاهش باقی‌مانده‌های آفت‌کش‌ها و چه برای کاهش میکروب‌های عفونی، و در عین حال راه‌هایی برای بازسازی شانه‌های استفاده‌شده یا حداقل موم آن‌ها به‌عنوان بخشی ایمن از کندوها بررسی کرده‌اند.
مگان کالوِل از دانشگاه منیتوبا پایان‌نامه دکتری خود را با تمرکز بر نقش اپیدمیولوژیک شانه‌های مومی به مجموعه‌ای از آزمایش‌های هوشمندانه اختصاص داد که انتقال ویروس‌های مضر از زنبورهای بیمار به شانه‌ها و سپس به نسل‌های بعدی زنبورها را بررسی می‌کرد.
نتیجه عملی کار این بود که زنبورداران، به‌جز تعویض مداوم شانه‌ها، چه کاری می‌توانند برای کاهش تأثیر ویروس‌های باقیمانده انجام دهند. او دریافت که شانه‌های کلنی‌های ازبین‌رفته، اگر به مدت ۳۰ روز استراحت کنند، سطح ویروس‌ها را ۲۰ تا ۵۰ درصد (بسته به نوع ویروس) کاهش می‌دهند.
شگفت‌آور اینکه دمای نگهداری شانه‌ها در بازه آزمایش‌شده (از منفی ۲۰ تا مثبت ۲۰ درجه سانتی‌گراد) تأثیر چندانی نداشت. همچنین، استفاده از پرتودهی گران‌قیمت «پرتو الکترونی» تنها اندکی سطح ویروس‌ها را در مقایسه با شانه‌های کنترلی که همان مسیر ۴۶۰۰ کیلومتری به بانک پرتودهی را طی کرده اما پرتودهی نشده بودند، کاهش داد.
شاید غلاقمند باشید مقاله ” چرا شانه های عسل تیره می شود ” را ملاحظه کنید 🌷
همه شانه‌های آزمایش‌شده حداقل مقداری ویروس را حفظ کردند، همان‌طور که آزمایش‌های ژنتیکی برای بررسی یکپارچگی ژنوم RNA ویروس‌ها نشان داد. آیا کاهش ۲۰ تا ۵۰ درصدی پاتوژن‌ها به‌مرور زمان نشان می‌دهد شانه‌های کلنی‌های ازبین‌رفته ایمن هستند؟
شاید برای ویروس‌ها، که هدف حذف کامل آن‌ها از کلنی (غیرممکن) نیست، بلکه کاهش بیماری با کم کردن سطوح آلوده‌ای است که زنبورهای آینده با آن مواجه می‌شوند. این منطق شبیه آن است که بین سفرهای دریایی صندلی‌های عرشه را با سفیدکننده ضدعفونی کنیم تا موارد ابتلا به نوروویروس کاهش یابد؛ شاید هنوز تعدادی بیمار شوند، اما انتظار می‌رود بیشتر مسافران تجربه‌ای خوشایند داشته باشند و بتوانند از بوفه‌ها لذت ببرند.با این حال، امیدوار کننده است که ویروس‌ها در عرض چند هفته مقداری کاهش می‌یابند، اما این کار نشان می‌دهد که می‌توان اقدامات بیشتری برای تسریع این کاهش انجام داد.
برای این منظور، محققین تلاش کردند با گرم کردن منابع غذایی کلنی تا دمای ۷۰ درجه سانتی‌گراد به مدت یک ساعت، ویروس‌ها را از بین ببرند. برخلاف اکثر مطالعات که از یکپارچگی RNA به‌عنوان معیاری برای عفونت‌زایی ویروس استفاده می‌کنند، این مطالعه یک گام فراتر رفت و زنبورهای سالم را در معرض مخلوطی از ویروس‌های استخراج شده از منابع کندوی درمان‌شده (گردها و نان زنبور تازه) قرار داد.
دماهای بالا تقریباً فعالیت ویروسی را در منابع کندو کاملاً از بین برد. اما این دماها موم را ذوب می‌کنند، بنابراین پژوهشگران دماهای کمی پایین‌تر از نقطه ذوب موم (۶۰ درجه سانتی‌گراد یا کمتر) را نیز آزمایش کردند. آن‌ها در ۶۰ درجه سانتی‌گراد به غیر فعال‌سازی مناسب ویروس‌ها (بیش از ۹۷ درصد پس از یک ساعت) دست یافتند، که نشان می‌دهد یک پالس گرمایی کمی پایین‌تر از دمای ذوب می‌تواند برای استریل کردن کل قاب‌ها مؤثر باشد.
زنبورداران می‌دانند که کنه‌کش‌ها و آفت‌کش‌های محافظت از محصولات می‌توانند در موم تجمع کرده و سلامت زنبورها را تحت تأثیر قرار دهند. در دسته کنه‌کش‌ها، موم آلوده به کومافوس (ارگانوفسفات) نشان داده که بر سلامت ملکه و نرها تأثیر می‌گذارد. این موضوع، همراه با جذب بالای کومافوس در موم زنبور، باعث شده این درمان کنه که زمانی حیاتی بود اما اکنون به‌ندرت استفاده می‌شود، همچنان در شانه‌های قدیمی‌تر در سطوح نگران‌کننده‌ای یافت شود.
محققان مطالعه‌ای را برای بررسی تأثیر شانه‌های دارای باقیمانده بالای آفت‌کش‌ها بر توانایی کلنی‌ها در پرورش ملکه‌های اضطراری آغاز کردند. این کار پس از مشاهده‌ای مهم صورت گرفت؛ در یک زنبورستان نزدیک مرکز تحقیقات ترویجی دانشگاه، به دلیل میزان غیرمعمول بالای مصرف آفت‌کش‌های کشاورزی، طی چندین سال امکان بقای زنبورها وجود نداشت. پژوهشگران کلنی‌های هسته‌ای را با یک قاب موم تازه و دو قاب کشیده‌شده حاوی گرده و عسل راه‌اندازی کردند. این قاب‌های کشیده‌شده یا از کلنی‌های سالم کنترلی تهیه شده بودند یا از کلنی‌هایی که در سال‌های گذشته بر اثر مسمومیت حاد ناشی از آفت‌کش‌ها از بین رفته بودند.
آن‌ها یک قاب چهارم حاوی تخم، همراه با ۱.۶ کیلوگرم زنبور کارگر به کلنی‌ها افزودند و منتظر ماندند تا زنبورها با پرورش ملکه‌های اضطراری واکنش نشان دهند. جایگزینی موفق ملکه در ۸۴ درصد از کلنی‌های کنترلی و تنها در ۳۳ درصد از کلنی‌هایی که دارای شانه‌ها و منابع غذایی آلوده بودند رخ داد، که بیانگر اثرات طولانی‌مدت تجمع آفت‌کش‌ها است. تحلیل‌ها نشان داد این اثرات عمدتاً از گرده‌های ذخیره‌شده‌ای ناشی می‌شوند که توسط زنبورهای پرستار در جریان پرورش لاروها مصرف شده‌اند.
برای رفع این مشکل، پژوهشگران به دنبال راه‌هایی برای پاک‌سازی و استفاده مجدد از موم قاب‌های آلوده بودند. آن‌ها ابتدا تأیید کردند که طیفی از آفت‌کش‌های موجود در گرده به‌راحتی توسط موم جذب می‌شوند. سپس، گرما و شست‌وشو با آب را به‌عنوان روش‌هایی برای حذف آفت‌کش‌های نفوذ کرده پیش از تولید موم تازه آزمایش کردند. هرچند ذوب موم و معلق‌سازی آن در آب برای کاهش سطح آفت‌کش‌های محلول در آب (مانند نئونیکوتینوئیدها) کافی بود، اما این فرآیند بر بیشتر آفت‌کش‌های آزمایش‌شده تأثیر چندانی نداشت.
روش پیشرفته‌تر برای تصفیه موم، استفاده از حلال متانول در فرآیند ذوب بود تا موم از بیشتر مواد شیمیایی تجمع‌یافته پاک‌سازی شود. پژوهشگران کاهش این مواد شیمیایی را تأیید کردند، اما نگران بودند که زنبورها موم تصفیه‌شده را تشخیص داده و از آن اجتناب کنند. هرچند ملکه‌ها یک روز دیرتر روی شانه‌های ساخته‌شده از موم تصفیه‌شده شروع به تخم‌گذاری کردند، اما پس از آغاز، کلنی‌ها با همان نرخ تولید کلنی‌های معمول ادامه دادند.این نشان می‌دهد که تصفیه با متانول در فرآیند بازسازی موم می‌تواند راهی ایمن برای بازگرداندن موم زنبور به حالت خالص‌تر باشد.
شبح تهدیدات گذشته نباید مانعی برای استفاده از شانه‌ها، حتی شانه‌های کلنی‌های از بین‌رفته، باشد. در حال حاضر توصیه می‌شود شانه‌ها هر چند سال یک‌بار، بسته به چرخه‌های پرورش لارو و میزان قرار گرفتن کلنی در معرض آفت‌کش‌ها، تعویض شوند. برای مقابله با ویروس‌ها پس از مرگ کلنی، بهتر است شانه‌ها حداقل به مدت ۳۰ روز استراحت داده شوند و در صورت امکان، مدت بیشتری نگهداری شوند. البته این توصیه شامل کلنی‌هایی با علائم بیماری لوک آمریکایی نمی‌شود، که باید دور ریخته شوند، و هنوز مدت لازم برای بیماری لوک اروپایی مشخص نیست.
شانه‌های کلنی‌هایی که با مسمومیت حاد آفت‌کش‌ها مواجه شده‌اند، احتمالاً باید کاملاً از چرخه خارج شوند، مگر اینکه به روش‌های پیشرفته تصفیه موم، مانند استفاده از متانول یا دیگر حلال‌ها که مواد شیمیایی جذب‌شده را آزاد می‌کنند، دسترسی داشته باشید. در عین حال، تا حد امکان باید بیماری و قرار گرفتن کلنی‌ها در معرض آفت‌کش‌ها مدیریت شود. این اقدام نگرانی کمتری برای زنبورها و خانه‌هایشان ایجاد می‌کند.
از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
برای دیدن مقاله اصلی اینجا کلیک کنید
ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.
دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
تبلیغات
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید