راهنمای کامل نگهداری کندو زنبور عسل برای زنبورداران مبتدی و حرفه‌ای
نگهداری از کلنی‌های زنبور عسل، فارغ از هدفی که دارید، مستلزم بررسی و اطمینان از وضعیت مناسب آن‌هاست. در زنبورداری، این فرآیند «نگهداری کندو» نامیده می‌شود. این موضوع در تمام شیوه‌های زنبورداری از جمله زنبورداری حفاظتی ضروری است. نگهداری صحیح کندو، تضمین‌کننده‌ی سلامت حداکثری کلنی‌های زنبور عسل است و همچنین موجب بهبود نرخ تولید در عملیات زنبورداری می‌گردد. شیوه‌های نگهداری، طیف گسترده‌ای را در بر می‌گیرند؛ از روش‌های بهداشتی گرفته تا حفظ یکپارچگی ساختاری کندوها. هم زنبورداران مبتدی و هم افراد باتجربه می‌توانند نگهداری صحیح کندو را انجام دهند. در این راهنمای نگهداری کندو برای مبتدیان و زنبورداران حرفه‌ای، به معرفی فعالیت‌های مختلف لازم در این زمینه و مزایای آنها می‌پردازیم.
آیا کندو نیاز به نگهداری دارد؟
بله، کندو نیاز به نگهداری دارد تا در وضعیت زیست‌پذیر و مناسب باقی بماند. کندوهایی که به‌موقع و به‌درستی نگهداری نشوند، از نظر کیفیت و قابلیت استفاده دچار افت می‌شوند و ممکن است دیگر برای کلنی‌های زنبور عسل مناسب نباشند. عدم انجام فعالیت‌های نگهداری برای مدت طولانی، زنبورها را با مشکلات متعددی مواجه می‌کند که می‌توانستند قابل پیشگیری باشند. این وضعیت موجب کاهش تولید و حتی خروج کلنی از کندو می‌شود.
یک کندو چقدر نیاز به نگهداری دارد؟
میزان نیاز به نگهداری کندو، به نوع و کاربری آن بستگی دارد. کندوهایی که در فرآیندهای تولیدی فشرده به‌کار می‌روند، نسبت به کندوهایی با استفاده‌ی سبک‌تر، نیاز به نگهداری بیشتری دارند. همچنین، کندوهای لانگستروت نسبت به بسیاری از انواع دیگر کندو، نیاز به نگهداری کمتری دارند؛ زیرا کندوهای لانگستروت چند بخشی هستند و می‌توان آنها را به‌راحتی با جعبه‌های ساده گسترش داد یا کوچک کرد. این ویژگی امکان انجام عملیات نگهداری را هم در محل و هم خارج از کندو فراهم می‌کند. در مقابل، کندو تیرک بالا (Top bar) به‌طور متوسط نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری دارند.
هر چند وقت یک‌بار باید کندو را بررسی کرد؟
کندو باید به‌اندازه‌ی لازم و در حد معقول بررسی شود. دفعات بررسی کندو بستگی به نوع استفاده از آن دارد. در استفاده‌های غیر فشرده، مانند تولید عسل و موم، می‌توان با فواصل زمانی طولانی‌تر و دوره‌ای کندو را بررسی کرد. در مقابل، استفاده‌های فشرده مانند تولید ژل رویال یا برداشت گرده، نیازمند بررسی‌های مکررتر هستند. دیگر کاربردهای کندو مانند پرورش کلنی‌های اولیه یا پرورش ملکه نیز ممکن است باعث تغییر در تعداد دفعات بازدید از کندو شوند.
برای درمان بیماری‌ها، آفات یا انگل‌های زنبور عسل، نیاز به پایش اثربخشی درمان‌ها وجود دارد. برای شناسایی به‌موقع مشکل و رفع آن، ممکن است در برخی فصل‌ها نیاز باشد کندو را هر هفته یک‌بار بررسی کنید. پس از اعمال درمان نیز باید هر ۳ تا ۴ روز یک‌بار کندو را بررسی کنید تا اثربخشی درمان را بسنجید. این بررسی‌ها همچنین فرصت افزودن درمان یا حذف آن پس از پایان دوره‌ی مورد نیاز را فراهم می‌کنند.
شاید علاقمند باشید مقاله ” تغذیه زنبورهای عسل برای جلوگیری از گرسنگی ” را ملاحظه کنید 🌹
چه زمانی نباید کندو را باز کرد؟
باز کردن کندو یک اقدام تهاجمی است که باید فقط در مواقع ضروری انجام شود. مواقعی وجود دارد که حتی اگر زمان باز کردن کندو فرا رسیده باشد، نباید این کار را انجام داد. این مواقع شامل بارش برف، باران یا هوای بسیار سرد است. در فصل زمستان باز کردن کندو توصیه نمی‌شود. همچنین پیشنهاد می‌شود در دوره زمستان، کندوهای خود را عایق‌بندی کنید تا به کلنی زنبورها در عبور بهتر از زمستان کمک کنید.
در هنگام بارش برف یا باران، این خطر وجود دارد که زنبورها در معرض سرمای بیش از حد قرار بگیرند و تلف شوند. نوزادان کندو نیز ممکن است سرد شوند و بمیرند که این موضوع باعث عقب‌افتادن رشد کلنی و کاهش تعداد اعضای آن می‌شود.
همچنین بلافاصله پس از انجام برخی درمان‌ها، بهتر است کندو را باز نکنید. این درمان‌ها معمولاً شامل ترکیبات فرّار یا موادی هستند که به راحتی از کندو خارج می‌شوند، مانند روغن‌های معدنی و اسانسی که برای کنترل آفات به صورت بخار به کندو وارد می‌شوند.
برنامه زمان‌بندی نگهداری از کندو
داشتن برنامه زمان‌بندی برای نگهداری کندو به شما کمک می‌کند تا این فعالیت‌ها را به‌موقع و منظم انجام دهید. چنین برنامه‌ای هم یادآور خوبی برای اقدامات لازم است و هم کمک می‌کند تا در هر بازدید، همه وظایف موردنیاز را انجام دهید. برای ایجاد برنامه می‌توانید از ابزارهای الکترونیکی یا غیراِلکترونیکی استفاده کنید.
پلتفرم‌های زمان‌بندی الکترونیکی مانند BeeKeepPal به شکل مؤثرتری نسبت به روش‌های دستی، یادآوری‌ها را انجام می‌دهند. این نرم‌افزارها امکان زمان‌بندی و استفاده از چک‌لیست نگهداری را همزمان فراهم می‌کنند.
ادغام برنامه نگهداری از کندو با چک‌لیست بازدیدهای دوره‌ای، یکی از بهترین شیوه‌های نگهداری محسوب می‌شود. این کار هم ثبت سوابق را آسان می‌کند و هم روند بازرسی کندو را بهبود می‌بخشد.
نگهداری کندو در بهار
نگهداری از کندو در بهار همزمان با رشد شدید کلونی زنبورها انجام می‌شود. در این فصل، تغذیه کلونی اغلب مهم‌ترین اقدام نگهداری محسوب می‌شود، زیرا به رشد بهینه کندو کمک می‌کند. همچنین باید کندو را از نظر وجود کنه بررسی کرده و در صورت لزوم، درمان‌های مناسب را اعمال کنید.
بررسی هفتگی کندو در بهار کافی است و از وارد کردن استرس به کلونی جلوگیری می‌کند. اگر شرایط کلونی مناسب باشد، می‌توانید در این فصل کندو را تقسیم کنید. این کار هم برای کلونی و هم برای زنبوردار فرصت کافی جهت تطبیق با تقسیم و بازیابی سلامت مناسب پیش از فصل تولید فراهم می‌آورد.
نگهداری کندو در زمستان
نگهداری از کندو در زمستان، با وجود ضرورت آن، پرخطر است. به عنوان یک قاعده کلی، در روزهایی که دمای هوا زیر ۶۰ درجه فارنهایت (۱۵٫۵ درجه سانتی‌گراد) است، از باز کردن کندو خودداری کنید. حتی در دماهای مناسب، در طول بازدیدهای زمستانی هرگز قاب‌های حاوی نوزادان را از کندو خارج نکنید.
در این فصل سرد، در صورت نیاز باید به زنبورها غذا بدهید. برای این کار از نسبت دو قاب عسل برای هر قاب نوزاد استفاده کنید تا ذخیره غذایی کافی برای گذر از زمستان فراهم شود. ملکه در زمستان ممکن است تخم‌گذاری را متوقف کرده یا آن را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. اگر متوجه کاهش منابع غذایی شدید، منتظر روزی گرم بمانید و زنبورها را با شربت شکر و قرص گرده تغذیه کنید (در صورت در دسترس بودن).
در زمستان، مسئولیت زنبوردار در پاکسازی کندو بیشتر است. باید زنبورهای مرده را از روی تخته کف کندو جمع‌آوری کنید. این کار باعث می‌شود زنبورهای زنده انرژی خود را صرف انجام وظایف گرمایشی کرده و از نقش رفتگر کندو معاف شوند، در نتیجه گرمای لازم برای بقای کلونی بهتر حفظ می‌شود.
نگهداری کم مداخله از کندو
نگهداری کم مداخله از کندو (Low Beehive Maintenance) یک روش زنبورداری است که در آن دخالت اندکی در زندگی کلونی‌های زنبورعسل صورت می‌گیرد. این شیوه بر سلامت و رفتار طبیعی زنبورها تمرکز دارد و اهمیت کمتری برای تولید محصولات کندو قائل است. هدف اصلی این روش، فراهم کردن شرایطی است که زنبورها بتوانند به شکل طبیعی زندگی کنند و هر زمان که بخواهند، عمل بچه‌دهی را انجام دهند. زنبوردارانی که این روش را دنبال می‌کنند، استدلال می‌کنند که میزان استرس در کلونی‌های آنان کمتر است چون مزاحمت و اختلال کمتری در روند طبیعی زندگی زنبورها ایجاد می‌شود.
در زنبورداری کم‌مداخله، باز کردن منظم کندوها انجام نمی‌شود و زنبوردار تنها در صورت وجود دلیل مهم و فوری، کندو را باز می‌کند. همچنین در این شیوه از مصرف داروهای شیمیایی در کندو پرهیز می‌شود. ساخت شانه به‌صورت طبیعی نیز در این روش تشویق می‌شود و هیچ‌گونه برگ پایه‌ای، چه از نوع موم طبیعی و چه پلاستیکی، در داخل کندو قرار داده نمی‌شود. دیگر ویژگی‌های این روش عبارت‌اند از: اجازه دادن به تعادل طبیعی بین جمعیت زنبورهای کارگر و نر، اجازه دادن به رفتار طبیعی بچه‌دهی، استفاده از نژادهای بومی زنبورعسل، و برداشت تنها از عسلی که واقعاً مازاد بر نیاز کلونی باشد.
۱. باز کردن کندو
زنبورعسل از باز شدن کندویش خوشش نمی‌آید. اگر انتخاب با آنها بود، کندو هیچ‌گاه باز نمی‌شد. در زنبورداری کم‌مداخله، زنبوردار تا حد امکان از باز کردن کندو خودداری می‌کند. او رفتار زنبورها در ورودی کندو را زیر نظر می‌گیرد تا وضعیت کلونی را ارزیابی کند. اگر مشاهده کند که مشکلی در کلونی وجود دارد، ممکن است برای بررسی سریع بصری، کندو را باز کرده و مشکل را شناسایی و برطرف کند.
خودداری از باز کردن کندو باعث می‌شود زنبورها بتوانند روند تولید خود را بدون وقفه ادامه دهند. همچنین از وارد آمدن استرس به کلونی جلوگیری می‌کند و به حفظ آرامش آن کمک می‌نماید. در بلندمدت، اگر کندو زیاد باز شود، کلونی ممکن است حالت تهاجمی‌تری به خود بگیرد.
۲. درمان‌های شیمیایی
درمان‌های شیمیایی در زنبورداری مفیدند، اما با خطرات زیادی همراه هستند. بزرگ‌ترین خطر آنها باقی‌ماندن بقایای دارو در کندو است. این مواد ممکن است وارد محصولات کندو شده و به مصرف‌کنندگان آسیب بزنند.
مشکل دیگر استفاده از داروهای شیمیایی، احتمال آسیب مستقیم به زنبورهاست. این آسیب می‌تواند به شکل مرگ یا ناتوانی ظاهر شود یا اثرات پنهان‌تری مانند کاهش توانایی طبیعی زنبورها برای مقابله با بیماری‌ها داشته باشد. این امر باعث می‌شود که کلونی‌ها در برابر بیماری‌هایی که معمولاً از پس آنها برمی‌آمدند، آسیب‌پذیر شوند.
این خطرات باعث شده‌اند که در زنبورداری کم‌مداخله، استفاده از درمان‌های شیمیایی نامطلوب تلقی شود. زنبورداران باید استفاده از این مواد را به حداقل برسانند تا زنبورها بتوانند به‌طور طبیعی با آفات، بیماری‌ها و انگل‌ها مقابله کنند. زنبورداران ممکن است از روش‌های درمانی طبیعی مانند ترکیبات گیاهی و عصاره‌های روغنی گیاهان برای حمایت از زنبورها استفاده کنند.
۳. ساخت شانه طبیعی
زنبورها شانه را در اندازه‌هایی می‌سازند که با نیازشان سازگار باشد. معمولاً زمانی شانه مخصوص زنبورهای نر را می‌سازند که به آن نیاز داشته باشند. در مدیریت پرورش نوزادان با استفاده از ورقه‌های فونداسیون، زنبوردار زنبورها را مجبور می‌کند شانه‌هایی برای زنبورهای کارگر تولید کنند. همچنین اندازه سلول‌ها به نحوی تنظیم می‌شود که زنبورهای کارگر درشت‌تری تولید شوند. این دستکاری‌ها در زنبورداری کم‌مداخله پذیرفته نیستند. زنبورها اجازه دارند شانه‌ها را به‌صورت طبیعی و با اندازه سلول‌هایی که خودشان می‌خواهند، بسازند. در این شیوه هیچ‌گونه کمکی برای ساخت شانه به آنها داده نمی‌شود، چرا که از ورقه‌های پایه استفاده نمی‌شود.
۴. جمعیت طبیعی زنبورها
زنبورداران اغلب اقدامات زیادی برای جلوگیری از تولید زنبورهای نر در کندو انجام می‌دهند. علت این است که زنبورهای نر در جمع‌آوری منابع برای کندو مشارکت نمی‌کنند و در فعالیت‌هایی مانند تمیز کردن و نگهبانی از کندو نیز نقشی ندارند. به همین دلیل مصرف‌کننده صرف منابع به شمار می‌آیند. از این رو، بسیاری از زنبورداران ترجیح می‌دهند جمعیت زنبورهای نر را در کلونی‌های خود تا حد امکان پایین نگه دارند.
با این حال، زنبورهای نر نقش مهمی در زنبورداری دارند، چرا که ملکه‌ها را بارور می‌کنند. اگر در یک منطقه زنبورداری، زنبورهای نر به تعداد کافی وجود نداشته باشند، همه‌ی زنبورداران آن منطقه در باروری طبیعی ملکه‌های باکره خود دچار مشکل خواهند شد. بنابراین، هر زنبوردار باید در تأمین جمعیت کافی زنبور نر در منطقه‌ی خود سهیم باشد. در زنبورداری کم‌مداخله، هر کندو اجازه دارد هر تعداد زنبور نر که نیاز دارد، تولید کند. این کار باعث می‌شود جمعیت نر کافی برای جفت‌گیری با ملکه‌ها در منطقه وجود داشته باشد و کیفیت ذخیره ژنتیکی زنبورها بهبود یابد.
۵. بچه‌دهی کندو
کلنی‌های زنبور عسل از طریق فرایند طبیعی بچه‌دادن تکثیر می‌یابند. این فرایند زمانی رخ می‌دهد که منابع فراوانی در محیط وجود داشته باشد. بچه‌دادن به‌موقع، بیشترین شانس موفقیت را برای جمعیت جدید فراهم می‌کند. این فرایند با پرورش یک ملکه‌ی جدید در کندو آغاز می‌شود. ملکه‌ی قدیمی به همراه حداکثر ۶۰٪ از زنبورهای کارگر کندو را ترک می‌کند. پس از بچه‌دادن، ملکه‌ی جدید از سلول خارج شده و به پرواز جفت‌گیری می‌رود. او سپس می‌تواند زندگی در کندو را با تخم‌گذاری ادامه دهد و جمعیت را به حداکثر قدرت خود بازگرداند.
پیش از بچه‌دادن، زنبورهای عسل مقادیر زیادی عسل می‌خورند. این کار به آنها کمک می‌کند که در طول فرایند بچه‌دادن قوی بمانند. همچنین، این عسل برای افزایش تولید موم زمانی که جمعیت جدید مکانی برای سکونت می‌یابد، مفید است.
زنبورداران معمولاً سعی می‌کنند از بچه‌دادن طبیعی جلوگیری کنند، زیرا این پدیده موجب کاهش جمعیت کلنی می‌شود و همچنین باعث مصرف بیشتر عسل در کندو می‌گردد. آنها ترجیح می‌دهند کلنی همیشه در بیشترین قدرت خود باقی بماند تا بتواند مقدار زیادی از فرآورده‌های کندو تولید کند. با این حال، کلنی‌ای که بچه نمی‌دهد ممکن است بیش از حد شلوغ شود، رفتاری پرخاشگرانه پیدا کند و به سرعت منابع درون کندو را مصرف کند.
با اجازه دادن به بچه‌دادن طبیعی، زنبورداری کم‌مداخله به افزایش جمعیت زنبور عسل در محیط کمک می‌کند. این کار نقش مهمی در حفاظت از زنبورهای عسل دارد، چرا که امکان شکل‌گیری جمعیت‌های وحشی را فراهم می‌سازد. این امر همچنین به تقویت تنوع ژنتیکی در یک منطقه‌ی زنبورداری منجر می‌شود.
۶. نژادهای بومی زنبور عسل
در هر منطقه‌ی زنبورداری، نژادهایی از زنبور عسل وجود دارند که بومی آن منطقه هستند. این نژادهای بومی به خوبی با شرایط اقلیمی محل خود سازگار شده‌اند. آنها می‌توانند فصل‌های مختلف سال را به‌راحتی و با کمترین نیاز به دخالت زنبوردار پشت سر بگذارند. همچنین، می‌توانند در برابر شیوع بیماری‌ها در کندو با کمترین یا بدون نیاز به مداخله زنبوردار مقاومت کنند.
علاوه بر این، نژادهای بومی زنبور عسل نسبت به آفات و انگل‌هایی که به‌طور بومی در منطقه وجود دارند آسیب‌پذیر نیستند. آنها گیاهانی را می‌شناسند که می‌توانند از آنها برای مقابله با گسترش بیماری‌ها و مقابله با هجوم آفات و انگل‌ها استفاده کنند.
این شناخت بالاتر از محیط و نرخ بقاء بهتر، نژادهای بومی را به بهترین گزینه برای پرورش در منطقه‌ی بومی تبدیل می‌کند. از این‌رو، در زنبورداری کم‌مداخله، نژادهای بومی نسبت به نژادهای وارداتی از مناطق دیگر ترجیح داده می‌شوند.
۷. برداشت محصولات کندو
زنبورداری کم‌مداخله رویکردی بسیار غیرفعال نسبت به فعالیت‌های زنبورداری دارد. حتی در زمان برداشت محصولات کندو، زنبورداران ترجیح می‌دهند تا حد امکان منابع کندو را برندارند. زنبورهای عسل اغلب به عسلی که در کندو ذخیره کرده‌اند نیاز دارند تا کلنی را تغذیه کنند و از آن برای تثبیت نوزادان استفاده کنند.
در فصل زمستان، منابع غذایی در محیط وجود ندارد و زنبورها از عسلی که در کندو ذخیره کرده‌اند تغذیه می‌کنند. اگر این عسل برداشته شود، خطر گرسنگی و مرگ کلنی در زمستان به‌شدت افزایش می‌یابد.
در زنبورداری کم‌مداخله، به زنبورها اجازه داده می‌شود تا تمام عسل خود را در طول زمستان و همچنین اوایل بهار حفظ کنند. زمانی‌که منابع غذایی کافی در طبیعت در دسترس باشد، زنبوردار می‌تواند مقداری از عسل تولیدی سال قبل را برداشت کند؛ آن هم تنها زمانی که مطمئن باشد این عسل واقعاً مازاد است. شان عسلی برداشت‌شده یا به کندو بازگردانده می‌شود، یا اگر لازم باشد برای حفظ سلامت کلنی از گردش خارج می‌گردد.
زنبورداران در این سبک از زنبورداری تنها به اندازه‌ی نیاز خود برداشت می‌کنند، نه به میزانی که بیشترین بازدهی را داشته باشد. این رویکرد به زنبورها اجازه می‌دهد همیشه غذای کافی در اختیار داشته باشند و نیاز به تغذیه‌ی مصنوعی با شربت شکر ـ که غذایی طبیعی برای آنها نیست ـ را از بین می‌برد.
فعالیت‌های نگهداری کندو
نگهداری کندو بلافاصله پس از قرار دادن کندو در محل زنبورداری و نصب کلنی زنبور عسل در آن آغاز می‌شود. فرصت زیادی برای استراحت و منتظر ماندن تا زمان برداشت محصولات کندو وجود ندارد. مراقبت و نگهداری منظم برای موفقیت در تولید محصولات کندو در هر عملیات زنبورداری ضروری است. نگهداری صحیح کندو شرایط مطلوبی برای زندگی زنبورها فراهم می‌کند.
کندوهای لانگستروث به دلیل نیاز کمتر به نگهداری نسبت به سایر انواع کندوها، در زنبورداری مدرن بسیار مناسب هستند. همچنین برای زنبورداران مهم است که بدانند در فصل بهار نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری نسبت به سایر فصول سال وجود دارد.
فعالیت‌های اصلی نگهداری کندو در طول سال تولید عبارتند از:
1.تعمیر و تعویض قطعات آسیب‌دیده
کندوها به مرور زمان دچار فرسودگی طبیعی می‌شوند که باعث کاهش کارایی آنها می‌شود. عوامل آسیب و فرسودگی شامل شرایط جوی، رطوبت، حیوانات و حشرات است. بازدیدهای چشمی با شدت‌های مختلف را هر زمان که ممکن است انجام دهید؛ مخصوصاً وقتی کندوها را می‌بینید یا با آنها کار می‌کنید. شناسایی به موقع قطعات آسیب‌دیده کندو برای تعمیر یا تعویض سریع اهمیت زیادی دارد.
اگر بخشی از کندو یا قطعات آن را آسیب‌دیده یا شکسته دیدید، میزان آسیب را ارزیابی کنید و تصمیم بگیرید که تعویض شود یا تعمیر. هر تصمیمی که گرفتید، سریعاً اقدام کنید تا کندو را در بهترین وضعیت ممکن بازگردانید.
۲. تمیز کردن کندو
کندو تمیز یکی از الزامات مهم برای تولید محصولات باکیفیت زنبورعسل است. هم زنبوردار و هم خود زنبورها در تمیز نگه‌داشتن کندو نقش دارند. زنبورهای عسل به‌طور منظم لاشه زنبورهای مرده و سایر زباله‌ها را از داخل کندو خارج می‌کنند. در مقابل، زنبوردار باید وسایلی مانند کاغذ، تغذیه‌کننده، تکه‌های پارچه و سایر اقلامی را که پس از استفاده دیگر ضرورتی ندارند، از کندو بیرون بیاورد.
افزون بر این، باید اطمینان حاصل کنید که شانه‌های موم به‌صورت صاف و تنها در مکان‌های مجاز کشیده شده‌اند. هرگونه شانه‌ی اضافی و بره موم که در فضاهای نامناسب ایجاد شده‌اند، باید برداشته شوند.
پس از ابتلا به بیماری یا آلودگی کندو به آفات، لازم است در فرآیند پاکسازی به زنبورها کمک کنید. لاشه زنبورها و هرگونه شانه‌ی ناسالم مانند شانه‌های آلوده به لزج‌ماده یا تارهای لارو بید موم باید از کندو خارج شوند. در صورت وجود لاشه‌ی جوندگان در کندو نیز باید فوراً آنها را بردارید.
۳. مدیریت دریچه‌ی ورودی
در طول فصول مختلف سال، نیاز زنبورها به دریچه‌ی ورودی کندو متفاوت است. در فصل‌های پرکار، استفاده‌ی زیادی از ورودی دارند، درحالی‌که در فصل‌هایی مانند زمستان، استفاده از آن بسیار محدود است و معمولاً تنها برای پروازهای کوتاه دفع فضولات صورت می‌گیرد. بنابراین، مدیریت مناسب دریچه‌ی ورودی متناسب با نیازهای زنبورها اهمیت دارد. همچنین، توانایی کلنی برای محافظت از ورودی کندو نیز در این مدیریت لحاظ می‌شود.
برای مدیریت دریچه‌ی ورودی از وسیله‌ای به نام «کاهنده‌ی ورودی» (entrance reducer) استفاده می‌شود که می‌تواند از جنس پلاستیک یا چوب ساخته شود. کاهنده‌ی ورودی سوراخ‌هایی با اندازه‌های مختلف دارد که زنبورها از آنها برای ورود و خروج به کندو استفاده می‌کنند. نمونه‌های حرفه‌ای این ابزار، حتی در حالتی که ورودی بسیار کوچک شده باشد، تهویه‌ی مناسب داخل کندو را حفظ می‌کنند.
۴. نصب شبکه مانع ملکه و جعبه‌های فوقانی عسل
اواخر بهار و اوایل تابستان، زمان مناسبی برای نصب شبلکه مانع ملکه و طبقه های فوقانی عسل در کندوهاست. شبلکه مانع ملکه، یکی از اجزای مفید کندو است که به زنبوردار کمک می‌کند تا عسل تمیزی به‌دست آورد که فاقد تخم و لارو باشد. این وسیله مانع از ورود ملکه به بخشی از کندو شده و در نتیجه آن بخش فقط برای ذخیره‌سازی عسل توسط زنبورهای کارگر استفاده می‌شود.
مبنای کار شبلکه مانع ملکه، تفاوت اندازه‌ی بدن زنبورهای کارگر و نر با ملکه است. این جداکننده دارای منافذی است که زنبورهای کارگر و حتی نر می‌توانند از آن عبور کنند، اما ملکه قادر به عبور از آنها نیست. پیش از نصب جداکننده، باید ملکه را پیدا کرده و مطمئن شوید که در بخش پرورشی کندو قرار دارد.
جعبه‌های فوقانی عسل در قسمت بالایی ساختار کندو نصب می‌شوند و برای ذخیره‌ی عسل توسط زنبورها به‌کار می‌روند. تا پایان فصل تولید، می‌توان از این جعبه‌ها عسل برداشت کرد. با فرا رسیدن اواخر پاییز و کاهش منابع غذایی محیطی، باید جعبه‌های فوقانی را روی کندو باقی گذاشت تا به‌عنوان منبع غذایی برای زمستان زنبورها عمل کنند.
۵. جایگزینی موم زنبور از دست‌رفته
موم زنبور ماده‌ای بسیار مهم در کندو است. زنبورهای عسل از موم برای ساختن شانه‌های مومی استفاده می‌کنند؛ شانه‌هایی که برای پرورش نوزادان و ذخیره‌سازی عسل به کار می‌روند. موم همچنین عملکردهای مفید دیگری در کندو دارد؛ از جمله در تنظیم دمای داخلی کندو. کمبود موم در کندو می‌تواند بر تولید و همچنین اندازه کلنی تأثیر منفی بگذارد. گاهی هنگام کار با قاب‌ها، ممکن است موم از آنها جدا شده و بریزد.
می‌توانید با تغذیه زنبورها با شربت شکر به مدت چند روز، تولید موم را در کندو تحریک کنید. اگر قصد خرید موم برای کلنی زنبورهای خود دارید، اطمینان حاصل کنید که فقط موم طبیعی تهیه کرده‌اید که عاری از ترکیبات شیمیایی، بیماری‌ها، انگل‌ها یا آفات زنبورعسل باشد.
۶. نصب محافظ در برابر باران و تابش آفتاب
پناه‌دادن به کندو، هم از خود کندو و هم از کلنی زنبورها محافظت می‌کند. کندو را از نور مستقیم خورشید، بارش برف و ورود باران محافظت کنید. این عوامل از مخرب‌ترین عوامل برای چوب و همچنین از عوامل مزاحم برای زنبورها هستند. نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث داغ شدن بیش از حد کندو شود، که زنبورها را وادار می‌کند منابع خود را صرف خنک‌سازی کندو کنند.
دمای بسیار بالا در کندو ممکن است باعث نرم‌شدن بیش‌از‌حد موم شود و موم به‌صورت کامل یا تکه‌تکه از قاب‌های کندو جدا شود. برای جلوگیری از این اثرات منفی دمای بالا، تا حد امکان کندو را از آفتاب ظهر و بعدازظهر در امان نگه دارید.
بارش برف و نفوذ آب باران به چوب کندو یا داخل آن، شرایط مناسبی برای رشد قارچ‌ها در کندو ایجاد می‌کند. رطوبت همچنین موجب پوسیدگی و تغییر شکل قطعات چوبی می‌شود. نصب یک سرپوش تلسکوپی مناسب در بالای مجموعه‌ی کندوها، بهترین گام اولیه برای پیشگیری از این مشکلات ناشی از رطوبت و خیس‌شدن است. همچنین می‌توانید یک سقف ثانویه بر روی کندو اضافه کنید تا میزان تماس بارش با کندو را به حداقل برسانید یا به کلی از بین ببرید.
۷. تأمین تهویه مناسب
زنبورهای عسل برای تبادل اکسیژن در کندو به جریان هوا نیاز دارند. همچنین، حفظ دما در بازه‌ی قابل‌قبول نیز نیازمند تهویه مناسب است. تهویه امکان این عملکردهای حیاتی را فراهم می‌کند، زیرا باعث تبادل هوا میان فضای داخلی کندو و محیط اطراف می‌شود.
بدون تهویه کافی، زنبورها ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن تلف شوند، یا برای خنک‌سازی کندو، دسته‌جمعی در خارج از آن تجمع کنند؛ که این پدیده را «ریسه بستن» (Bearding) می‌نامند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که دمای داخل کندو بسیار بالا بوده و کلنی نتواند آن را کنترل کند.
سومین هدف تهویه، تنظیم رطوبت در کندو است. تبادل هوا از تشکیل شبنم در کندو جلوگیری می‌کند. افزون بر آن، در یک کندوی دارای تهویه مناسب، برف تشکیل نخواهد شد.
۸. بررسی موانع بادگیر
بادهای شدید ممکن است باعث باز شدن یا واژگونی کندوها شوند و به آنها آسیب بزنند. باد همچنین می‌تواند رطوبت را به داخل کندو برساند یا کندو را بیش‌از‌حد سرد کند. مانع بادگیر، سدی در برابر باد است که نزدیک کندو نصب می‌شود تا از آن در برابر بادهای شدید محافظت کند. این مانع می‌تواند ساختاری از فلز، پلاستیک یا گیاهان (مانند حصار گیاهی) باشد. موانع بادگیر متحرک، گزینه‌های خوبی برای مواقعی هستند که قصد جابه‌جایی کندو را دارید، زیرا نصب مجدد آنها آسان‌تر از موانع گیاهی است.
۹. کنترل تهدیدهای چوب کندو
چوب‌های به‌کاررفته در کندوها در برابر آسیب، تضعیف و تخریب توسط عوامل مختلف آسیب‌پذیر هستند. رطوبت، حشرات و جانوران از مهم‌ترین تهدیدها برای چوب به‌شمار می‌روند. برای کنترل این عوامل، شرایط خشک را در داخل و اطراف کندو حفظ کنید، از مواد محافظ استفاده کرده و اطراف کندوها را تمیز نگه دارید.
برگ‌های خشک و دیگر بقایا در اطراف کندو می‌توانند محل تجمع حشراتی مانند موریانه‌ها باشند که به چوب آسیب می‌زنند. آنها را پاکسازی کرده و اطراف کندو را با مواد ضد موریانه و حشره‌کش‌های مناسب تیمار کنید. همچنین، چوب کندو را با مواد محافظ مانند موم اندود کنید تا در برابر آب و برخی حشرات مقاوم شود.
۱۰. تأمین امنیت کندوها و زنبورستان
موش‌ها، خرس‌ها، راسوها و راکون‌ها از جمله مهاجمان شناخته‌شده کندوها هستند. آنها برای یافتن غذا یا پناهگاه به کندوها حمله می‌کنند. خرس‌ها مکان کندوها را به خاطر می‌سپارند و بارها بازمی‌گردند تا زنبورستان را نابود کنند. بسیاری از جانوران کوچک، مهاجمان فرصت‌طلب هستند و معمولاً در پاییز برای یافتن پناهگاه زمستانی به کندوها نفوذ می‌کنند.
قرار دادن وزنه بر بالای کندو مانع ورود آسان راکون‌ها از بالای کندو می‌شود. در پایه‌های کندو و ورودی آن از محافظ موش استفاده کنید. برای محافظت در برابر خرس‌ها و دیگر جانوران بزرگ، یک حصار پیرامون زنبورستان نصب کنید. بهتر است این حصار از نوع برقی باشد تا امنیت بالاتری برای زنبورها فراهم شود.
نتیجه‌گیری
فعالیت‌های گوناگونی برای نگهداری کندو وجود دارد که زنبورداران باید آنها را انجام دهند. برخی از این فعالیت‌ها جزو اقدامات استاندارد در هر عملیات زنبورداری هستند. با گذشت زمان، تجربه در زنبورداری به شما نشان می‌دهد که کدام فعالیت‌ها را باید بیشتر یا کمتر انجام دهید. همچنین ممکن است به‌دلیل شرایط خاص زنبورداری‌تان، رویه‌هایی فراتر از عملیات استاندارد در پیش بگیرید.
نگهداری کندوها شامل حفظ پاکیزگی، یکپارچگی و قابلیت استفاده‌ی آنها به‌عنوان زیستگاه برای زنبورهاست. نگهداری خوب از کندو، سلامت کلنی، ایمنی و بالاترین بهره‌وری را تضمین می‌کند. از نکات این راهنمای نگهداری کندو برای زنبورداران تازه‌کار و حرفه‌ای بهره بگیرید تا کلنی‌های زنبور عسل موفق و پرباری را پرورش دهید.
از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذت‌بخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. اگر در خصوص استفاده از این مقاله نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید 💐
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.