رفتار گلوله شدن در زنبورهای عسل ؛ تحلیل جامع از حذف ملکه Queen Balling

این تحلیل با ترکیب یافته های علمی و راهکارهای عملی زنبورداری، راهنمایی برای کاهش گلوله سازی و بهبود مدیریت زنبورهای عسل ارائه میدهد. کلونی های زنبور عسل به عنوان ابر ارگانیسم های اجتماعی عمل میکنند که وابسته به سلطه تولیدمثلی ملکه و همبستگی فرومونی هستند. فرومون های ملکه رفتار کارگران، تولیدمثل کلونی و ثبات اجتماعی را تنظیم میکنند

رفتار گلوله شدن Queen Balling در زنبورهای عسل ( Apis mellifera ) پدیده ای حیاتی اما مخرب است.

1. مکانیسم های رفتار گلوله شدن

• هنگامی که زنبورهای کارگر تصمیم به حذف ملکه می‌گیرند، به صورت گروهی او را احاطه می‌کنند و با حرکات سریع بال‌ها و نیش‌زدن، باعث افزایش دمای بدن او می‌شوند.
• در برخی موارد، این افزایش دما (تا حدود ۴۵ درجه سانتیگراد) منجر به مرگ ملکه بر اثر گرمای بیش از حد یا خفگی می‌شود.
• این رفتار ممکن است ساعت‌ها طول بکشد و در نهایت، ملکه یا کشته می‌شود یا به شدت تضعیف می‌گردد.

1.1 ارتباطات فرومونی

فرومون های آروارهای و پوسته ای ملکه برای شناسایی در کلونی حیاتی هستند. کارگران هرگونه انحراف در الگوی فرومونی (مانند هیدروکربن های ناآشنا یا کاهش سیگنال ها) را تشخیص داده و پرخاشگری را فعال میکنند. ملکه های خارجی (مثلاً معرفی شده توسط زنبوردار را حذف می کنند)

1.2 محرک های رفتاری

کارگران ، کیفیت ملکه را از طریق نشانه های لمسی و بویایی ارزیابی میکنند. مطالعات تجربی نشان میده ملکه ای که بیمار، جفتگیری ناکافی یا ضعیف تلقی شود، ممکن است هدف گلوله سازی قرار گیرد.

2. علل گلوله شدن

2.1 معرفی ملکه جدید

زنبورداران در هنگام جایگزینی ملکه با نرخ بالای طرد مواجه اند. معرفی ناگهانی ملکه، هماهنگی فرومونی کلونی را مختل کرده و موجب پاسخ های دفاعی می شود

2.2 عوامل سلامتی و ژنتیکی

• ملکه‌های مسن، بیمار یا ناسالم ممکن است فرومون‌های (مواد شیمیایی ارتباطی) ضعیف‌تری تولید کنند. فرومون‌های ملکه نقش حیاتی در حفظ اتحاد کلونی و کنترل رفتار زنبورهای کارگر دارند. اگر این فرومون‌ها به اندازه کافی قوی نباشند، کارگرها اقدام به گلوله شدن روی ملکه برای از بین بردن او می کنند.
• ملکه های آلوده به پاتوژن ها ( نوزما آپیس و ویروس ها) یا دارای ناسازگاری ژنتیکی (مانند زیرگونه های نامتناسب) اغلب طرد میشوند. کارگران ممکن است ملکه ها را برای حفظ سلامت کلونی از بین ببرند

2.3 استرس های محیطی

کمبود منابع، دمای شدید یا قرارگیری در معرض آفت کش ها ، استرس کلونی را افزایش داده و احتمال گلوله شدن را بیشتر میکنند. این عوامل تولید فرومون ها و تحمل کارگران را تضعیف میکنند.

2.4 وجود بیش از یک ملکه در کلونی

در برخی موارد، کلونی به طور طبیعی اقدام به تولید ملکه‌های جدید می‌کند (مثلاً هنگام بچه‌دهی). اگر

3. دیدگاه تکاملی

گلوله سازی بازتابی از نظارت کارگران برای حذف ملکه های بی کیفیت و بهبود سلامت کلنی است . نظریه های تکاملی تصریح می کنند که کارگران تولید ملکه خود کلنی را در اولویت قرار می دهند

4. تأثیرات بر سلامت کلونی

گلوله شدن تولید نوزادان و انسجام کلونی را مختل می کند

5. راهکارهای مدیریتی

5.1 معرفی تدریجی ملکه

استفاده از قفس برای معرفی آهسته ملکه، سازگاری فرومونی را تسهیل میکند. روش های معرفی ملکه شامل:

• قفس های فشاری : محدود کردن ملکه به شان عسل برای ۱ تا ۳ روز.
• پوشش فرومونی : استفاده از عصاره وانیل یا لیمو برای خنثی کردن بوهای خارجی.

5.2 بهینه سازی محیطی

معرفی ملکه در زمان جریان شهد یا هوای معتدل استرس کلنی را کاهش میدهد

5.3 پرورش انتخابی

پرورش ملکه از نژادهایی با فرومون قوی یا سازگاری ژنتیکی بالا، طرد را به حداقل میرساند.

نتیجه گیری

رفتار گلوله شدنحاصل تعامل پیچیده عوامل فرومونی، ژنتیکی و محیطی است. درک مکانیسم های آن به زنبورداران امکان اجرای روشهای مبتنی بر شواهد را داده و تابآوری کلونی را افزایش میدهد. پژوهش های آینده باید به بررسی پاسخ های خاص زیرگونه ها و تغییرات فرومونی ناشی از پاتوژن ها بپردازند.

منابع

•     وینستون، ام. ال. (۱۹۸۷). زیست شناسی زنبور عسل . انتشارات دانشگاه هاروارد.
•     سیلی، تی. دی. (۲۰۱۰). دموکراسی زنبورهای عسل . انتشارات دانشگاه پرینستون.