روش‌های اصولی افزودن طبقه عسل در زنبورداری

روش‌های اصولی افزودن طبقه عسل در زنبورداری

طبقه دادن به کندو

توسط : راس کانراد

از میان تمام موجودات روی زمین، شاید زنبور عسل تنها موجودی (به‌ جز انسان ها) است که بیش از نیاز خود از محیط اطرافش برداشت می‌کند. غریزه ذخیره‌ سازی در آن‌ها چنان قوی است که تا زمانی که در کندو فضا وجود داشته باشد و شهد برای جمع‌ آوری در دسترس باشد، زنبورهای عسل اروپایی به جمع‌آوری و ذخیره شهد به‌صورت عسل ادامه می‌دهند، حتی پس از آنکه بیش از نیازشان برای گذراندن کمبود زمستانی جمع کرده باشند. زنبورداران از این ویژگی زنبور عسل برای تولید محصول عسل قابل برداشت بهره می‌برند.

با مشاهده زنبورهای عسل در مناطق معتدل، می‌بینید که در طول فصل فعال جمع‌آوری، کلنی‌ها تمایل شدیدی به ذخیره بیشتر عسل جمع‌آوری ‌شده در بالای لانه تخم‌گذاری دارند. عسل در بالا قرار می‌گیرد زیرا دسترسی به آن در دوره کمبود، به‌ویژه در هوای سرد، آسان‌تر و راحت‌تر است. وقتی عسل در دو طرف لانه تخم‌گذاری ذخیره شود و شانه‌هایی بین خوشه زنبورها و منبع غذایی آن‌ها قرار گیرد، دمای سرد می‌تواند مانع دسترسی زنبورها به عسل شود. با ذخیره عسل در بالا، زنبورها به‌سادگی با استفاده از فضای بین شانه‌ها به سمت بالا حرکت می‌کنند تا به کربوهیدرات‌های ذخیره‌شده دسترسی پیدا کنند.

قرار دادن بیشتر عسل در بالای ناحیه تخم‌گذاری همچنین به گرمای باقی‌مانده از خوشه زنبورها اجازه می‌دهد عسل را گرم کند، فرآیند کریستالیزه شدن و سفت شدن را کند کرده و استفاده از عسل را آسان‌تر می‌کند. این تمایل طبیعی زنبور عسل به ایجاد چندین سبک کندو منجر شده است که به زنبورداران امکان می‌دهد فضای اضافی را به‌صورت عمودی اضافه کنند و در صورت نیاز، فضایی برای رشد و گسترش کلنی فراهم کنند.

طبقه عسل

یکی از دلایل پذیرش گسترده کندوی لنگستروث، سهولت افزودن جعبه‌های اضافی به کندوها برای ذخیره عسل مازاد توسط زنبورها است. ما این جعبه‌ها را «طبقه عسل» می‌نامیم زیرا در موقعیتی بالاتر از لانه تخم‌گذاری قرار می‌گیرند. در عملیات تجاری، اغلب از جعبه‌های عمیق هم برای بدنه کندو و هم برای طبقات عسل استفاده می‌شود. استفاده از طبقات عسل عمیق، کارایی نیروی کار را هنگام حمل‌ونقل و استخراج عسل افزایش می‌دهد. اکثر زنبورداران خانگی از طبقات عسل کم‌عمق یا متوسط استفاده می‌کنند، زیرا بسیاری از آن‌ها (و حتی برخی زنبورداران نیمه‌حرفه‌ای و تجاری) معتقدند جعبه‌های عمیق پر از عسل برای جابه‌جایی بدون کمک مکانیکی بیش از حد سنگین هستند.

شاید دوست داشته باشید مقاله ” چه زمانی باید به کندو طبقه اضافه کرد؟ ” را ملاحظه کنید 🌷

فواید افزودن طبقه عسل

در حالی که قدرت کلنی مهم‌ترین عامل تأثیر گذار برای به حداکثر رساندن تولید عسل است، توانایی افزایش فضای ذخیره‌سازی در کندو به کلنی، صرف‌نظر از اندازه‌اش، امکان می‌دهد پتانسیل جمع‌آوری خود را به حداکثر برساند و تمام شهدی که می‌تواند جمع‌آوری کند، ذخیره نماید. این امر تأمین عسل کافی برای کلنی در دوره‌های کمبود را تضمین می‌کند. اگر مقدار کل عسل از نیازهای کلنی بیشتر شود، زنبوردار می‌تواند این مازاد را به‌عنوان پاداش زحمات خود بردارد. در حالی که قوی‌ترین کندوها بیشترین عسل را تولید می‌کنند، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که کار موردنیاز برای مدیریت کلنی‌های بزرگ همیشه سودآورترین رویکرد نیست.

افزودن طبقه عسل به کلنی‌هایی که فضای ذخیره‌سازی بالای لانه تخم‌گذاری آن‌ها در حال اتمام است، از ذخیره شهد ورودی در ناحیه تخم‌گذاری توسط کارگران جلوگیری می‌کند، وضعیتی که باعث می‌شود ملکه محدود به عسل شود. با جلوگیری از چنین بچه دهیی در ناحیه تخم‌گذاری، افزودن طبقه عسل به کاهش بچه دهی کلنی کمک می‌کند.

بچه دهی (تولید مثل زنبور عسل) چیز بدی نیست. هرچه کلنی‌های زنبور عسل در جهان بیشتر باشد، بهتر است. با این حال، باید اذعان کرد که بچه دهی نه‌تنها توانایی کلنی برای جمع‌آوری عسل را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد، بلکه مانند اکثر موجودات، فرآیند تولیدمثل خطراتی برای بقا به همراه دارد. اگر کلنی در پرورش ملکه جدید موفق نشود، یا ملکه‌ای که پرورش می‌دهد نتواند با موفقیت جفت‌گیری کند و به کندو باز گردد، وضعیت بدون ملکه ناامید کننده‌ای که کلنی در آن قرار می‌گیرد، بدون مداخله به‌موقع زنبوردار، حکم مرگ خواهد داشت.

بازرسی کندو برای نیاز به افزودن طبقه عسل بیشتر، به‌عنوان بررسی سریع سلامت و وضعیت کلنی عمل می‌کند. بسته به مکان و زمان سال، کلنی‌ای که طی چند هفته یا در زمانی که گیاهان شهدزا در حال شکوفه‌اند و شرایط آب‌وهوایی مناسب برای جمع‌آوری وجود دارد، عسل اضافی را ذخیره و سرپوشیده نمی‌کند، ممکن است نشان ‌دهنده این باشد که مشکلی مانند کاهش جمعیت زنبورها، هوای نامناسب یا مشکل احتمالی ملکه در کلنی وجود داشته باشد و نیاز به بازرسی دقیق‌تر دارد.

به همین دلیل داشتن بیش از یک کلنی بسیار مفید است. اگر یک کندو در حال پر شدن و افزودن موم سفید جدید به شانه‌ها باشد و دیگری نه، این یک علامت هشدار است که کلنی با رشد کندتر ممکن است به کمک زنبوردار نیاز داشته باشد.

استفاده از پوکه یا برگ موم؟

اغلب گزینه‌های افزودن طبقه عسل برای زنبوردار به آنچه در دسترس است محدود می‌شود. اگر انتخابی داشته باشم، فقط در شروع جریان عسل اصلی و تنها زمانی که بیشتر شانه‌های موجود در کندو پر و در حال استفاده‌اند، از برگ موم استفاده می‌کنم. نشانه‌ای که فضای ذخیره‌سازی کلنی در حال اتمام است و برگ موم انتخاب مناسبی است، ظاهر موم اضافی بین پوشش داخلی و میله‌های بالایی است.

در حالی که زنبورهای عسل مقداری از عسل خود را در کنار ناحیه تخم‌گذاری ذخیره می‌کنند، ترجیح می‌دهند بیشتر عسل مازاد خود را بالای ناحیه تخم‌گذاری ذخیره کنند. روکش مومی تیره روی این قاب نشان‌ دهنده شانه‌ای است که برای پرورش لارو استفاده شده، در حالی که شانه با رنگ روشن‌تر فقط برای ذخیره عسل و گرده به کار رفته است.

برگ موم همچنین انتخاب خوبی برای اسکان بچه زنبور به دام افتاده است. از آنجا که بسیاری از کارگران جوان در کلنی قبل از ترک کندوی قدیمی خود را با عسل پر کرده‌اند، آماده تولید شانه جدید هستند و اگر برگ موم در محل لانه جدیدشان فراهم شود، آن را به‌سرعت می‌کشند.

افزودن طبقه عسل با قاب بافته شده یا پوکه بهترین گزینه است وقتی کندو در حال اتمام فضا است اما جریان عسل اصلی انتظار نمی‌رود. در حالی که ممکن است جریان شهد کافی برای تحریک ساخت شانه وجود نداشته باشد، زنبورها فضای کافی برای ذخیره عسلی که به‌تدریج وارد می‌شود خواهند داشت. استفاده از شانه کشیده‌شده همچنین به کلنی امکان می‌دهد پتانسیل تولید عسل خود را به حداکثر برساند، زیرا کربوهیدرات‌های گران‌بها برای ساخت موم جهت شانه‌سازی مصرف نمی‌شوند.

زمان بندی افزودن طبقه عسل

برای بهره‌مندی کامل از مزایای اضافه‌کردن طبقات عسل باید به زمان افزودن فضای اضافی به کندو دقت زیادی داشت. شگفت‌انگیز است که یک کلنی پرجمعیت می‌تواند در جریان شهد قوی، یک طبقهٔ عسل‌ را در مدت بسیار کوتاهی پر می کند. به همین دلیل معمولاً توصیه می‌شود که در طول جریان شهد، هر ۷ تا ۱۰ روز یک بازدید سریع انجام شود. علاوه بر زمان‌بندی مناسب طبقه گذاری برای بهره‌گیری کامل از جریان شهد، باید زمان برداشتن طبقه ها را نیز در نظر گرفت تا بتوان درمان‌های برنامه‌ریزی‌شده را انجام داد. گاهی کلنی فضای کندو را تقریباً پر کرده است، اما از آنجا که زمان زیادی تا شروع درمان‌ها باقی نمانده، بهتر است به زنبورها اجازه داد باقی فضا را با عسل پر کرده و کندو را به حداکثر ظرفیت برسانند.

در حالت ایده‌آل، طبقه ها پیش از آن‌که کلنی شروع به کمبود فضا کند، به‌ویژه در ابتدای جریان شهد، اضافه می‌شوند. اگر طبقه ها خیلی دیر اضافه شوند، ممکن است ملکه به دلیل محدود شدن فضای تخم‌گذاری (honey bound) از کار بیفتد و کلنی تصمیم به بچه‌دهی بگیرد. از سوی دیگر، اگر پوکه  خیلی زود داده شوند، ممکن است کلنی را با حجم زیادی از کارهای اضافی مثل نظافت، نگهبانی و محافظت روبه‌رو کند که سلامت کلنی را تضعیف می‌کند. این مسئله به‌ویژه در کندوهای ضعیف‌تر صادق است.

چه تعداد طبقه اضافه کنیم

در مناطقی با زمستان‌های طولانی و سرد، معمولاً بهترین روش این است که طبقه ها را یکی‌یکی اضافه کنیم و تنها زمانی طبقه بعدی را بگذاریم که فضای فعلی کندو به حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد ظرفیت رسیده باشد. زمان ایده‌آل برای طبقه گذاری، وقتی است که قاب‌های مرکزی تقریباً پر شده‌اند و زنبورها تازه شروع به کار روی دو قاب کناری در طبقه بالایی کرده‌اند.

اگر طبقه ها خیلی زود اضافه شوند، زنبورها تمایل دارند بلافاصله کار را در طبقه  بالایی آغاز کنند و قاب‌های کناری طبقه  پایینی را نادیده بگیرند. این موضوع باعث ایجاد «اثر دودکشی» می‌شود، جایی که قاب‌های مرکزی پر هستند اما قاب‌های کناری تقریباً خالی می‌مانند.

برای جلوگیری از نیاز به تغذیه زنبورها در زمستان، این وضعیت به این معناست که زنبوردار باید یا با سرعت و پیش از بدتر شدن هوا، مقادیر زیادی شربت شکر بدهد تا زنبورها قاب‌های کناری طبقه های عسل را پر کنند، یا تمام قاب‌های پرنشده را به‌طور دستی با قاب‌های عسل سرپوشیده جایگزین کند تا ذخایر زمستانی کافی تضمین شود. هر دو روش کار اضافهٔ زیادی دارند، که من ترجیح می‌دهم با طبقه گذاری تنها زمانی که کندو در حال ذخیره‌کردن عسل در قاب‌های کناری است، از آن جلوگیری کنم.

افزودن یک طبقه  در هر نوبت به‌ویژه در مورد برگ موم اهمیت دارد. افزودن بیش از یک طبقه  برگ موم به زنبورهای خانه‌دار فرصت می‌دهد که لبه‌های برگ موم را بجوند و پیش از آنکه تولیدکنندگان موم بتوانند شان بسازند، به آن آسیب بزنند. پژوهش‌ها همچنین نشان داده‌اند که کلنی‌هایی که بیش از یک طبقه برگ موم را به‌طور همزمان دریافت می‌کنند، ممکن است کاهش کلی در تولید عسل و افت پاسخ ایمنی را تجربه کنند.

البته واقعیت این است که سبک زندگی شلوغ امروزی همیشه اجازه نمی‌دهد که هر ۷ تا ۱۰ روز یک‌بار از زنبورستان بازدید شود تا وضعیت فضای کندو بررسی گردد. اگر قرار است یک ماه یا بیشتر تا بازدید بعدی فاصله باشد، می‌توان دو یا سه طبقه شان بافته شده  کامل را طبقه گذاری کرد. با این حال، این کار ریسک دارد و باید اطمینان حاصل شود که چنین کلنی‌هایی جمعیت کافی برای نگهبانی از این حجم اضافهٔ شان و محافظت آن در برابر آفات مانند بید موم و سوسک کوچک کندو دارند. هر روشی که برای طبقه گذاری انتخاب می‌کنید، مطمئن باشید که طبقه های شما پیش از نیاز، آمادهٔ استفاده باشند.

برای بهره‌مندی کامل از مزایای افزودن طبقه عسل، باید به زمان‌بندی افزودن فضای اضافی به کندو توجه زیادی داشت. شگفت‌انگیز است که یک کلنی پرجمعیت چگونه می‌تواند در طی جریان شهد قوی، طبقه عسل را به‌سرعت پر کند. به همین دلیل، معمولاً پیشنهاد می‌شود هر 7 تا 10 روز در طول جریان شهد، بازرسی سریع انجام شود. ع

علاوه بر زمان‌بندی افزودن طبقه عسل برای استفاده کامل از جریان‌های شهد، باید به زمان حذف طبقات برای اعمال درمان‌های برنامه ‌ریزی ‌شده نیز توجه کرد. گاهی کلنی در حال اتمام فضا است، اما از آنجا که مدت زیادی تا اعمال درمان‌ها باقی نمانده، بهتر است اجازه دهید زنبورها عسل را کاملاً بسته ‌بندی کنند و کندو را تا ظرفیت پر کنند.

ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.

دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :