زیست شناسی و مدیریت بچه دهی کلنی‌های زنبور عسل | قسمت 2
بچه دهی زنبور عسل
مروری بر یک رویداد معمول بچه دهی زنبور عسل
نویسنده: James E. Tew
در بخش اول این مقاله، به زیست‌شناسی اولیه بچه‌دهی کلنی‌های زنبور عسل و فرآیند آماده‌سازی کلنی برای خروج پرداختیم. حالا در بخش دوم، به مراحل بعدی این پدیده شگفت‌انگیز می‌پردازیم: از خروج کلنی از کندو تا استقرار در مکان جدید. این راهنما به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از رفتار بچه‌دهی و چگونگی مدیریت آن داشته باشید تا کلنی‌هایتان را پربار و سالم نگه دارید.
کلنی در حال انتقال به مکان جدید
در بخش اول، کلنی بچه ده را در حال خروج از کندو و سازمان‌دهی در آسمان نزدیک کندو رها کردیم. بچه دهی زنبور عسل را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد:
- کلنی در کندوی اصلی
- کلنی در آسمان
- کلنی معلق در مکان موقت (بچه‌دهی معلق)
- کلنی در مکان جدید
- اکنون کلنی ما در مرحله دوم است: در آسمان.
- خارج از کندو
وقتی بچه زنبور از کندو خارج می‌شود، صحنه‌ای پرهیجان و آشوبناک شکل می‌گیرد. هزاران زنبور در حال پرواز، خزیدن و برخورد با یکدیگر هستند؛ آشوبی سازمان‌یافته. برای ناظر انسانی، این صحنه تصادفی به نظر می‌رسد، اما نظمی در آن وجود دارد.
زنبورهای پروازی می‌توانند برای مدت کوتاهی در آسمان معلق بمانند، مثلاً هنگام جمع‌آوری گرده یا وقتی سعی دارند شما را بترسانند. اما در بچه دهی، هزاران زنبور باید از ورودی کوچک کندو خارج شوند و نمی‌توانند هم‌زمان این کار را انجام دهند. زنبورهایی که زودتر خارج شده‌اند چه می‌کنند؟
برخی روی زمین یا شاخه‌ها می‌نشینند، برخی روی کندو جمع می‌شوند، اما بیشترشان در اطراف کندو پرواز می‌کنند تا همه زنبورها خارج شوند و با رایحه شیمیایی (فرمون) دستور حرکت دریافت شود. این آشوب، در واقع الگویی برای انتظار است تا زنبورها برای سفر کوتاه به مکان موقت آماده شوند.
توقف ماموریت بچه دهی
گاهی اوقات، با وجود تمام این هیجان، چیزی درست پیش نمی‌رود. ممکن است ملکه خارج نشده باشد یا بچه دهی دیر انجام شده باشد. دلیل هرچه باشد، گاهی کلنی بچه‌ده تصمیم می‌گیرد ماموریت را لغو کند و به کندو بازگردد. زنبورداران زیادی شاهد این صحنه بوده‌اند: در حالی که با عجله تجهیزات جمع‌آوری را آماده می‌کنند، می‌بینند زنبورها آرام‌آرام به کندوی اصلی بازمی‌گردند. این لحظه می‌تواند گیج‌کننده باشد. زنبورها با سروصدا به کندو بازمی‌گردند، روی ورودی جمع می‌شوند و به‌سرعت همه‌چیز آرام می‌شود. همه تلاش‌های بچه دهی موفق نیستند.
هنوز کار تمام نشده است
بازگشت کلنی به این معنا نیست که خیالتان راحت باشد. این کلنی آماده بچه دهی است و به‌زودی دوباره تلاش خواهد کرد. این بازگشت هشداری آشکار به زنبوردار است. اما حالا چه باید کرد؟ تقسیم معمولی کلنی احتمالاً مانع بچه دهی نمی‌شود. تقسیم سنگین یا نصف کردن کلنی ممکن است به چند بچه دهی کوچک‌تر منجر شود. نابود کردن سلول‌های ملکه یا قفس کردن ملکه هم معمولاً انگیزه قوی بچه دهی را متوقف نمی‌کند. شاید تقسیم کلنی به ۳–۴ بخش، با اطمینان از وجود سلول‌های ملکه در هر بخش، بهترین گزینه باشد. این روش ممکن است چند بچه دهی کوچک ایجاد کند، اما بهتر از یک بچه دهی بزرگ است. در این موقعیت، باید کمترین اشتباه را انتخاب کرد، نه لزوماً راه‌حل کامل.
بازگشت به بچه دهی
روز بعد، در اوایل اردیبهشت، با آسمانی آفتابی و گرم، کلنی دوباره تلاش می‌کند. این بار موفق می‌شود. زنبورها از کندو بیرون می‌ریزند و ملکه سبک‌شده در میان آنها پیش می‌رود. در خارج کندو، رایحه ملکه توسط زنبورهای کارگر حس می‌شود و آنها غدد نازانوف خود را باز می‌کنند. ملکه خارج شده و همه‌چیز آماده است! حدود نیمی از زنبورها در این هیجان خارج می‌شوند. ملکه، با وجود وزن کمتر، هنوز پروازکننده‌ای ماهر است و احتمالاً برای جهت‌یابی پرواز می‌کند. رایحه او توسط زنبورهای کارگر حس شده و آنها با باز کردن غدد نازانوف، کلنی را هدایت می‌کنند. کلنی بچه‌ده شکل می‌گیرد و به‌آرامی از کندوی اصلی دور می‌شود.
بچه دهی اولیه
کلنی معمولاً در فاصله ۵۰ متری کندوی اصلی، روی چیزی – به‌ظاهر تصادفی – می‌نشیند. ملکه ممکن است روی زمین فرود آید یا به شاخه‌ای بلند در درخت برود. زنبورهای کارگر با باز کردن غدد بویایی خود، محل ملکه را اعلام می‌کنند. ابتدا چند زنبور، سپس تعداد بیشتری شروع به اعلام بو می‌کنند. در عرض چند دقیقه، خوشه‌ای شکل می‌گیرد که ملکه جایی در میان یا روی آن است. تا زمانی که رایحه ملکه حس شود، خوشه آرام می‌ماند. همه‌چیز در محل بچه دهی و کندوی اصلی آرام می‌شود.
این بچه دهی بزرگ و اولیه، بهترین نوع بچه دهی است. زنبورداران عاشق جمع‌آوری این کلنی‌ها هستند، زیرا با فصل شهد متوسط، یک بچه دهی ۲.۵ کیلوگرمی به کلنی‌ای پربار تبدیل می‌شود که به‌راحتی زمستان را پشت سر می‌گذارد.
این بچه دهی اولیه چند ساعت تا چند روز در محل موقت می‌ماند. زنبورهای جمع‌آوری‌کننده شهد به کار خود ادامه می‌دهند، اما زنبورهای پیشاهنگ به دنبال مکان مناسب برای خانه جدید می‌گردند. زنبورهای پیشاهنگ
زنبورهای پیشاهنگ از سطح خوشه پرواز می‌کنند و به دنبال حفره‌ای با ویژگی‌های زیر می‌گردند:
- · حجم حدود ۲ متر مکعب
- · تاریک
- · ورودی قابل دفاع
- · خالی از موجودات دیگر (پرنده، مورچه، سنجاب)
- · خشک
- · معمولاً نه در زمین
با کاهش درختان توخالی، زنبورهای پیشاهنگ به حفره‌های دیوارهای ساختمان‌های انسانی عادت کرده‌اند. این مکان‌ها برای زنبورها گرم و امن هستند، اما برای صاحب‌خانه‌ها دردسرسازند.
پیشاهنگ‌ها بازمی‌گردند و روی سطح خوشه رقص می‌کنند تا کیفیت و جهت مکان پیشنهادی را نشان دهند. پیشاهنگ‌های دیگر این مکان را بررسی می‌کنند و نظر خود را با رقص اعلام می‌کنند. پس از چند ساعت یا حتی چند روز، اکثریت تصمیم می‌گیرد و کلنی به سمت مکان جدید حرکت می‌کند. خوشه شل می‌شود، زنبورها پرواز می‌کنند و ناگهان کلنی ناپدید می‌شود و برای زنبوردار از دست می‌رود.
در مکان جدید
گاهی اتفاق عجیبی می‌افتد، زنبوردار برای جمع‌آوری بچه دهی فراخوانده می‌شود، کلنی را در جعبه‌ای مناسب قرار می‌دهد و همه‌چیز خوب به نظر می‌رسد. اما وقتی برای بردن جعبه برمی‌گردد، خالی است! احتمالاً زنبورهای پیشاهنگ پس از استقرار در جعبه، دوباره حرکاتشان را شروع کرده‌اند و کلنی تصمیم گرفته به مکان دیگری (مثل دیوار خانه یا درخت توخالی) برود. حتی قفس کردن ملکه هم همیشه مانع خروج کلنی نمی‌شود. همه بچه دهی‌ها موفق نیستند.
اگر کلنی روی دیوار خانه، نزدیک دودکش، مستقر شود و ملکه وارد حفره دیوار شود، جمع‌آوری دشوار می‌شود. کندن زنبورها از دیوار، ملکه را از حفره بیرون نمی‌آورد و نیاز به روش‌های حذف زنبور از ساختمان است.
فعالیت بچه زنبور در لانه جدید
در مکان جدید، زنبورها با شتاب خانه‌سازی را آغاز می‌کنند. بدون لارو برای تغذیه، ساخت شانه و جمع‌آوری عسل سریع پیش می‌رود. بچه دهی‌های طبیعی انگار با انگیزه‌ای قوی کار می‌کنند. یک بچه دهی ۱.۵ کیلوگرمی طبیعی معمولاً از بسته ۱.۵ کیلوگرمی خریداری شده بهتر عمل می‌کند، شاید به دلیل غریزه قوی‌تر باشد.
شانه‌های جدید سریع ساخته می‌شوند (بسته به اندازه کلنی و جریان شهد) و عسل ذخیره می‌شود. زنبورها با معده‌های پر از عسل از کندوی اصلی خارج شده‌اند، اما این ذخیره زود مصرف می‌شود. ملکه دوباره تغذیه بهتری دریافت می‌کند، وزن می‌گیرد و تخم‌گذاری‌اش افزایش می‌یابد. کارهای زیادی باید قبل از زمستان انجام شود.
بحث بیشتر درباره بچه دهی معلق
اگر زنبوردار چند ساعت پس از استقرار بچه زنبور برسد، جمع‌آوری آن آسان و بدون نگرانی از نیش است. اما اگر چند روز بگذرد، زنبورها ذخایرشان را مصرف می‌کنند و بدخلق می‌شوند. این بچه زنبورهای خشک “بدون خوراک” ممکن است بیشتر نیش بزنند. پاشیدن آب‌شکر فراوان روی آنها می‌تواند خلقشان را بهتر کند.
نام‌های توصیفی برای بچه دهی
- بچه دهی اولیه یا معلق: بچه دهی بزرگ و اصلی که زنبورداران دوست دارند جمع‌آوری کنند
- بچه دهی خشک: بچه دهی اولیه‌ای که گرسنه شده و بدخلق است.
- بچه دهی ثانویه (پس‌بچه): بچه دهی‌های کوچک‌تر که پس از بچه دهی اولیه خارج می‌شوند و ممکن است برای جفت‌گیری باشند.
- بچه دهی باز: کلنی‌ای که نتوانسته حفره‌ای پیدا کند و در فضای باز می‌ماند.
همه بچه زنبورها موفق نیستند
موفقیت بچه دهی تحت تأثیر رفتار زنبورها، شرایط محیطی، مکان انتخابی و مدیریت زنبوردار است و همیشه تضمین‌شده نیست. قوانین این رفتار پیچیده‌اند و ما آنها را به‌طور کامل نمی‌شناسیم. بنابراین پیش از نیاز کلنی، فضای کافی فراهم کنید و ملکه‌های جوان را نگه دارید. در غیر این صورت، باید به واکنش کلنی در فصل بچه دهی پاسخ دهید. این فصل نهایتاً سپری خواهد شد.
بچه دهی، نماد زنبورداری
بچه دهی بهاری هنوز پدیده‌ای رایج است. مهم نیست زنبوردار چقدر تجربه دارد، دیدن یک بچه دهی اولیه معلق همیشه هیجان‌انگیز است. این یکی از نشانه‌های اصلی زنبورداری است.
نتیجه گیری
بچه دهی کلنی‌های زنبور عسل فرآیندی پیچیده و جذاب است که از خروج از کندو تا استقرار در مکان جدید را در بر می‌گیرد. با درک رفتار زنبورهای پیشاهنگ، مدیریت بچه دهی معلق و آماده‌سازی برای مکان جدید، می‌توانید شانس موفقیت کلنی را افزایش دهید. هرچند گاهی بچه دهی از دست می‌رود، اما این پدیده همیشه شگفتی زنبورداری را نشان می‌دهد.
از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
به مقالات ما امتیاز بدهید! با دادن ستاره، نظرتان را ثبت کنید و به دیگر بازدید کنندگان کمک کنید تا بهترین مقالات را سریع‌تر پیدا کنند.
ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.
دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
