پرواز جفتگیری ملکه زنبور عسل چیست؟
در یک کلنی زنبور عسل، زنبور ملکه نقش بسیار مهمی دارد که این نقش از طریق پرواز جفتگیری او امکان‌پذیر می‌شود. برای درک بهتر اینکه «پرواز جفتگیری ملکه زنبور عسل » و چه فوایدی برای کلنی زنبور عسل دارد، ادامهٔ مطلب را بخوانید.
بدون انجام پرواز جفتگیری، زنبور ملکه در مهم‌ترین وظیفه‌اش که تخم‌گذاری تخم‌های بارور در کندو است، شکست می‌خورد. تخم‌های بارور نشده منجر به تولد زنبورهای نر می‌شوند که در انجام کارهای کندو مشارکتی ندارند. زنبورهای ماده که به آن‌ها زنبور کارگر گفته می‌شود، تمامی کارهای کندو را انجام می‌دهند؛ از جمله تولید عسل و ساختن شان با استفاده از موم زنبور. بنابراین، پرواز جفتگیری ملکه زنبور عسل برای اینکه بتواند تخم‌های بارور بگذارد، بسیار ضروری است.
پرواز جفتگیری ملکه زنبور عسل رویدادی است که طی آن یک ملکهٔ باکره با چندین زنبور نر جفتگیری می‌کند. این فرایند در حال پرواز و در میانهٔ آسمان رخ می‌دهد. برخی زنبورداران به این پرواز، پرواز زناشویی نیز می‌گویند. یک زنبور ملکه ممکن است تنها یک‌بار پرواز جفتگیری انجام دهد و طی آن با چند زنبور نر جفتگیری کند، یا در یک روز چند پرواز متوالی داشته باشد، یا اینکه در چند روز پیاپی پروازهای جفتگیری انجام دهد.
زنبورهای نری که با ملکه جفتگیری می‌کنند، پس از انزال و انتقال اسپرم می‌میرند. زمانی که ملکه احساس کند به‌قدر کافی اسپرم دریافت کرده و شروع به تخم‌گذاری کند، تا پایان عمر خود دیگر با زنبورهای نر جفتگیری نمی‌کند. او اسپرم‌های دریافت‌شده از زنبورهای نر را در لوله‌های تخمدانی (اُویداکت‌ها) و کیسهٔ ذخیرهٔ اسپرم (اسپرماتیکا) نگهداری می‌کند. در لوله‌های تخمدانی، تعداد اسپرم‌ها بیشتر از اسپرماتیکا است؛ به‌طوری که در لوله‌ها حدود ۱۰۰ میلیون اسپرم و در اسپرماتیکا حدود ۵ تا ۶ میلیون اسپرم ذخیره می‌شود.
چند پرواز جفتگیری برای باروری کامل ملکه لازم است؟
ملکه‌های زنبور عسل در نحوه‌ی انجام پروازهای جفتگیری خود گزینه‌هایی دارند تا از باروری کامل اطمینان حاصل کنند. یک ملکه می‌تواند تنها در یک پرواز با چندین زنبور نر جفتگیری کرده و در صورتی‌که مقدار کافی اسپرم دریافت کند، نیازی به پروازهای بیشتر ندارد. با این حال، به دلایلی ممکن است ملکه در یک یا دو روز چندین پرواز جفتگیری انجام دهد. گزارش‌هایی از زنبورداران و پژوهشگران حاکی از آن است که برخی ملکه‌ها تا ۶ پرواز جفتگیری داشته‌اند.در موارد مشاهده‌شده، ملکه‌ها برای باروری کامل با میانگین ۱۲ تا ۱۴ زنبور نر جفتگیری کرده‌اند. کم‌ترین تعداد جفتگیری گزارش‌شده ۶ نر و بیش‌ترین تعداد ۲۶ نر بوده است.
انجام پروازهای جفتگیری طی مدت زمان چند روز و جفتگیری با نرهای متعدد چند هدف مهم را دنبال می‌کند:
- اطمینان از جفتگیری ملکه با نرهایی که ترکیب ژنتیکی متفاوتی دارند.
- افزایش تنوع ژنتیکی در اسپرم‌های دریافتی ملکه که مانع از هم‌خونی شده و باعث افزایش قدرت نسل‌ها می‌شود.
- تضمین دریافت مقدار کافی اسپرم برای کل طول عمر ملکه. در صورتی‌که ملکه در طول عمرش با کمبود اسپرم مواجه شود، کلنی او را با ملکه‌ای جدید جایگزین خواهد کرد.
عوامل مؤثر بر رفتار جفتگیری ملکه
رفتار جفتگیری ملکه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که بر تعداد زنبورهای نر جفت‌گیری‌شده، تعداد پروازها، و انجام پرواز در یک روز یا طی چند روز متوالی اثر می‌گذارند. برخی از این عوامل هنوز در حال بررسی پژوهشی هستند. از جمله این عوامل:
- تعداد اسپرم‌های ذخیره‌شده در اسپرماتیکا: اگر ملکه مقدار کافی اسپرم ذخیره نکرده باشد، ممکن است به پروازهای بیشتر ادامه دهد.
- تعداد دفعات جفتگیری قبلی: ملکه‌هایی که با نرهای زیادی جفتگیری کرده‌اند ممکن است دیگر پرواز نکنند.
- سن ملکه: ملکه‌های باکره (جوان) تمایل بیشتری به رفتارهای جفتگیری دارند.
- شرایط محیطی مانند دما، باد و پوشش ابری: دمای گرم پروازهای کمتر اما طولانی‌تری را تحریک می‌کند.
- تعداد زنبورهای نر موجود: هرچه نرهای بیشتری در محل تجمع حضور داشته باشند، احتمال جفت‌گیری‌های بیشتر برای افزایش تنوع ژنتیکی بیشتر است.
برخی پژوهشگران و زنبورداران بر این باورند که ملکه‌ها کنترلی بر تعداد جفت‌گیری‌های خود ندارند و تعداد زیاد جفت‌گیری‌ها صرفاً نتیجه‌ی تصادفی در دسترس بودن زنبورهای نر و رفتار طبیعی جفتگیری در زنبورهاست.
چرا زنبورهای نر پس از جفتگیری با ملکه می‌میرند؟
زنبورهای نری که با موفقیت با ملکه جفتگیری می‌کنند، بلافاصله پس از آن می‌میرند که این نتیجه‌ی آسیب فیزیکی به بدن آن‌هاست. اندوفالوس (آلت جفتگیری نر) در انتهای شکم نر قرار دارد. نرها از اندوفالوس برای تزریق اسپرم به دستگاه تولیدمثل ملکه از جمله محفظه‌ی نیش استفاده می‌کنند. در هر جفتگیری، نر حدود ۶ میلیون اسپرم به ملکه تزریق می‌کند. پس از انجام این کار، نر قادر به خارج‌کردن اندوفالوس از بدن ملکه نیست. وقتی ملکه و نر از هم جدا می‌شوند، باقی‌ماندن اندوفالوس در بدن ملکه باعث پاره‌شدن انتهای شکم نر می‌شود. این جراحت برای زنبور نر شدید و غیرقابل جبران است و به‌دلیل از دست‌رفتن مایعات و اندام‌های داخلی، منجر به مرگ او می‌شود.
مرگ نر پس از جفتگیری، به دلایل زیر برای بقاء گونه‌ی زنبور مفید دانسته می‌شود:
- جلوگیری از انتقال مکرر ژن‌های یک نر به نسل‌های مختلف در یک منطقه.
- پیشگیری از جفتگیری نر با فرزندانش و در نتیجه، جلوگیری از هم‌خونی.
فرایند و فعالیت‌های مربوط به پرواز جفتگیری ملکه
پروازهای جفتگیری توسط ملکه‌های تازه تولد یافته انجام می‌شود که به آن‌ها «ملکه‌ی باکره» گفته می‌شود. ملکه‌ی باکره هنوز جفتگیری نکرده و به‌تازگی از سلول جانشینی‌اش بیرون آمده است. این ملکه‌ها بلافاصله پس از تولد برای پرواز جفتگیری خارج نمی‌شوند. ابتدا در داخل کندو حرکت می‌کنند و سایر ملکه‌های در حال رشد را که در سلول‌هایشان هستند، نیش می‌زنند و می‌کشند.
اگر بیش از یک ملکه‌ی باکره در کندو متولد شده باشد، آن‌ها با هم مبارزه کرده و یکی دیگری را نیش زده و از بین می‌برد. گاهی نیز منجر به تشکیل گروه‌هایی شده که از کندو جدا شده و اصطلاحا منجر به بچه دهی می‌شود. پس از آنکه اطمینان حاصل کرد تنها ملکه‌ی زنده‌ی کندو است، ملکه‌ی باکره ۳ تا ۴ روز را داخل کندو می‌ماند تا بال‌هایش را قوی کند، تغذیه شود و فرومون‌هایش را برای پذیرش در کلنی منتشر کند.
شاید علاقمند باشید مقاله ” تجزیه و تحلیل پروازهای جفتگیری ملکه ” را ملاحظه کنید 🌹
روز پرواز جفتگیری
در روزی که ملکه باکره زنبور عسل برای پرواز جفتگیری آماده می‌شود، ابتدا برای کسب انرژی غذا می‌خورد و سپس کندو را ترک می‌کند. او چند پرواز کوتاه جهت‌یابی انجام می‌دهد تا در هنگام بازگشت، راه کندو را به‌راحتی پیدا کند. پس از آن، تا فاصله‌ای حدود تقریباً ۵ کیلومتر پرواز می‌کند تا به منطقه تجمع نرها برسد. این ناحیه جایی است که تعداد زیادی زنبور نر در حال پرواز هستند. ملکه باکره با دنبال کردن رد فرومون‌هایی که زنبورهای نر آزاد می‌کنند، این مناطق را پیدا می‌کند. در ساعات مناسب روز، ممکن است در یک منطقه تجمع نرها بین ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ زنبور نر حضور داشته باشند. در این مکان، ملکه باکره با تعداد مورد نیاز از زنبورهای نر جفتگیری می‌کند.
نحوه جفتگیری زنبور عسل
جفتگیری زنبورهای عسل در هوا و هنگام پرواز هر دو زنبور صورت می‌گیرد. زنبور نر خود را طوری قرار می‌دهد که قفسه سینه‌اش روی شکم ملکه قرار گیرد. سپس بر روی ملکه سوار شده و اندوفالوس خود را بیرون می‌آورد که از بخش زیرین وارد شکم ملکه می‌شود. در این حالت، زنبور نر اسپرم را در محفظه نیش ملکه تزریق می‌کند. اسپرم‌های تزریق‌شده سپس وارد تخم‌بر و کیسه ذخیره اسپرم (اسپرماتیکا) در بدن ملکه می‌شوند. پس از اتمام انزال، زنبور نر از ملکه جدا می‌شود اما اندوفالوس او در زیر شکم ملکه گیر می‌کند و این امر باعث می‌شود بخشی از شکم زنبور نر پاره شده و جدا شود.
ملکه‌هایی که چندین پرواز جفتگیری انجام می‌دهند
پس از جفتگیری با یک زنبور نر، ممکن است ملکه بلافاصله با نر دیگری جفتگیری کند یا به کندو باز گردد. اگر به جفتگیری ادامه دهد، زنبورهای نر سعی می‌کنند اندوفالوس نری را که قبلاً با ملکه جفتگیری کرده از شکم او خارج کنند. برخی از نرها موفق به خارج کردن آن می‌شوند، اما برخی دیگر خیر.
ممکن است ملکه پس از مدتی کوتاه به کندو باز گردد و سپس دوباره برای پرواز جفتگیری بیرون رود. اگر اندوفالوسی هنوز به بدن او چسبیده باشد، زنبورهای کارگر آن را سریعاً از بدن ملکه جدا می‌کنند تا برای پرواز بعدی آماده شود. به‌طور میانگین، پرواز جفتگیری ملکه زنبور عسل بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
بازگشت به کندو پس از جفتگیری کامل
زمانی که ملکه به‌طور کامل جفتگیری کرده باشد، به کندوی زنبورهای عسل خود بازمی‌گردد. زنبورهای کارگر او را در ورودی کندو استقبال می‌کنند و اندوفالوس نری را که ممکن است هنوز به شکم او چسبیده باشد، جدا می‌سازند. آن‌ها همچنین بدن ملکه را تمیز می‌کنند و از آن پس به مراقبت دائمی از او ادامه می‌دهند. زنبورهای کارگر ملکه را تمیز کرده، تغذیه می‌کنند و از او محافظت می‌نمایند.
زندگی ملکه پس از پرواز جفتگیری
پس از اتمام جفتگیری، ملکه به همان کندویی که از آن آمده بود باز می‌گردد. زنبورهای کارگر اگر هنوز تکه‌هایی از بدن نرها به شکم ملکه چسبیده باشد، آن‌ها را جدا می‌کنند. سپس فرآیند مراقبت از ملکه شامل تغذیه، تمیز کردن و محافظت از او آغاز می‌شود.
ملکه معمولاً ۳ تا ۴ روز پس از آخرین پرواز جفتگیری، تخم‌گذاری را آغاز می‌کند. زنبورهای کارگر سلول‌های مومی مخصوصی به نام سلول‌های نوزاد آماده می‌کنند تا ملکه در آن‌ها تخم بگذارد. اگر سلول برای تولید زنبور کارگر باشد، ملکه در آن تخم بارور می‌گذارد. اگر سلول برای تولید زنبور نر در نظر گرفته شده باشد، تخم غیر بارور در آن گذاشته می‌شود. سلول‌های نوزاد زنبور کارگر معمولاً کوچکتر از سلول‌های مخصوص زنبور نر هستند. زنبوردارانی که از ورقه‌های مومی با سلول‌های درشت استفاده می‌کنند تا زنبورهای بزرگ‌تری داشته باشند، ممکن است ناخواسته منجر به تولید بیش از حد زنبور نر در کلنی شوند.
ملکه زنبور عسل چقدر عمر می‌کند؟
ملکه زنبور عسل می‌تواند تا ۶ سال عمر کند و در این مدت میلیون‌ها تخم بگذارد. در روز، ممکن است تا ۲۰۰۰ تخم بگذارد. اگر در طول عمر خود ذخیره اسپرمش تمام شود، شروع به گذاشتن تعداد زیادی تخم غیر بارور در کندو می‌کند. این تخم‌ها تبدیل به زنبورهای نر می‌شوند. زنبورهای کارگر متوجه این موضوع می‌شوند و برای جایگزینی ملکه ضعیف اقدام به پرورش یک ملکه جدید می‌کنند.
زمانی که ملکه جدید در حال بیرون آمدن از سلول مخصوص ملکه (شاخون) است، زنبورهای کارگر ملکه قبلی را از کندو خارج می‌کنند. آن‌ها ممکن است باعث تقسیم کلنی و حرکت گروهی زنبورها با ملکه قدیمی (بچه دهی) شوند یا اینکه ملکه قدیمی را بکشند.در موارد نادر، ملکه‌هایی که ذخیره اسپرم‌شان تمام شده، دوباره برای جفتگیری پرواز می‌کنند. این کار باعث می‌شود آن‌ها بتوانند مجدداً تخم بارور بگذارند و از جانشینی و حذف‌شان جلوگیری شود.
هنگام جانشینی، ملکه جدید، سایر ملکه‌های در حال رشد در سلول‌های جانشینی را با نیش زدن از طریق موم سلول می‌کشد تا تنها یک ملکه در کندو باقی بماند. پس از گذشت چند روز در کندو، ملکه جدید برای پرواز جفتگیری خود آماده می‌شود.
نتیجه‌گیری
ملکه‌های زنبور عسل بسیار ویژه و ارزشمند هستند. آن‌ها برخلاف زنبورهای نر که تنها یک بار در عمر خود جفتگیری می‌کنند، وظایف متعددی دارند. ملکه تخم‌های بارور و غیر بارور می‌گذارد. تخم‌های بارور منجر به تولید زنبورهای کارگر می‌شوند و تخم‌های غیر بارور باعث تولید زنبورهای نر. ملکه می‌تواند تصمیم بگیرد که کدام نوع تخم را بگذارد. اگر بیمار یا ضعیف شود، ممکن است تخم‌های غیر بارور زیادی بگذارد.ملکه زنبور عسل اسپرم‌هایی که از جفتگیری دریافت کرده را در بدن خود نگه می‌دارد و از آن‌ها برای بارور کردن تخم‌ها استفاده می‌کند.
از همراهی شما سپاسگزاریم ، امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذت‌بخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. اگر در این خصوص نظری دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید 💐
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.