نقش حیاتی، رفتار و ویژگی‌های ظاهری ملکه زنبور عسل

نقش حیاتی، رفتار و ویژگی‌های ظاهری ملکه زنبور عسل

ملکه زنبور عسل در هر کندویی نقطه‌ی کانونی توجه است. نقش او حیاتی است و بدون حضورش، تقریباً ادامه‌ی فعالیت زنبورداری غیرممکن خواهد بود. ملکه زنبور عسل تضمین‌کننده‌ی تداوم و تجدید منظم جمعیت زنبورها در کلنی است و تنها زنبوری است که در درون کلنی توانایی تولیدمثل دارد. بنابراین، نبود ملکه زنبور عسل ناگزیر منجر به فروپاشی کلنی خواهد شد. از این‌رو، به‌عنوان یک زنبوردار، آشنایی با ویژگی‌های ملکه زنبور عسل برای ردیابی آسان محل حضور او، بررسی وضعیت سلامت و ارزیابی میزان باروری او بسیار اهمیت دارد. معمولاً پس از شناسایی ملکه زنبور عسل، برای مشخص کردن سال تولدش، با رنگ‌های مختلفی نشانه‌گذاری می‌شود. و البته، ملکه زنبور عسل تنها زنبوری است که نشانه‌ای بر بدن دارد تا بررسی‌های بعدی ساده‌تر انجام شود.

نقش و انواع ملکه های زنبور عسل

نقش اصلی ملکه زنبور عسل در کلنی، تخم‌گذاریِ تخم‌های بارور است. این وظیفه، تا پایان عمر همراه اوست. ملکه زنبور عسل به‌طور کامل وقف این وظیفه می‌شود و پس از انجام پرواز جفت‌گیری، باقی عمر خود را در تاریکی سپری می‌کند.

ملکه زنبور عسل همچنین از طریق ترشحات شیمیایی یا همان فرمون‌ها، عامل وحدت‌بخش کلنی نیز هست. زنبورهای کارگر وفادار همواره ملکه را دنبال می‌کنند، با او تماس بدنی دارند و فرمون‌های اصلی او را در سراسر کلنی پخش می‌کنند. این کار باعث انتقال اطلاعات مربوط به وضعیت سلامت ملکه می‌شود و از رشد تخمدان‌ها در بدن زنبورهای کارگر جلوگیری می‌کند. همچنین، همین فرمون‌ها در زمان پرواز جفت‌گیری، زنبورهای نر را به سوی ملکه جذب می‌کنند.

زنبورهای ملکه را می‌توان بسته به نیاز کلنی به سه دسته تقسیم کرد:

ملکه‌های تولیدی در شرایط بچه دهی

این نوع زمانی ایجاد می‌شود که کلنی تمایل طبیعی به بچه‌دهی داشته باشد. در این وضعیت، چندین ملکه زنبور عسل پرورش داده می‌شوند اما تنها یکی از آن‌ها باقی می‌ماند و سایرین به همراه بخشی از جمعیت کلنی از آن جدا شده و کندویی جدید تشکیل می‌دهند.

ملکه‌های تولید شده در شرایط اضطراری

این نوع ملکه‌ها در شرایط اضطراری و غیرمنتظره ایجاد می‌شوند. به‌عنوان نمونه، اگر ملکه زنبور عسل فعلی ناگهانی بمیرد یا برای هر دلیل دیگری از جمله حمله شکارچیان ناپدید شود، کلنی اقدام به پرورش ملکه جدیدی می‌کند.

ملکه‌هایی تولید شده برای جایگزینی

این مورد شایع‌تر است و در زمانی رخ می‌دهد که ملکه موجود دیگر توانایی باروری ندارد یا پیر شده است. در چنین حالتی، زنبورهای کارگر یک حجره مخصوص پرورش ملکه ایجاد کرده و نوزاد جدید را تنها با ژله سلطنتی تغذیه می‌کنند تا به ملکه زنبور عسل تبدیل شود.

شاید علاقمند باشید مقاله ” ۱۰ تفاوت کلیدی زنبور نر در برابر زنبور کارگر ” را ملاحظه کنید 🌹

بنر پذیرش تبلیغات سایت

ویژگی‌های رفتاری ملکه زنبور عسل

ملکه زنبور عسل را می‌توان از روی رفتارهایش شناسایی کرد. مشاهده دقیق کلنی زنبور عسل، نشانه‌هایی از حضور ملکه را آشکار می‌سازد. نخستین نشانه، گرایش ملکه زنبور عسل به ساکن بودن در یک نقطه است. اگرچه گاه‌به‌گاه از یک حجره به حجره دیگر جابه‌جا می‌شود، اما در بیشتر اوقات بدون حرکت باقی می‌ماند. در حالی که سایر زنبورهای عسل دائماً در حال حرکت هستند، ملکه معمولاً آرام و ثابت است. همچنین، زمانی که ملکه حرکت می‌کند، به‌راحتی قابل شناسایی است، زیرا زنبورهای کارگر برای عبور او راه باز می‌کنند و از مسیر او کنار می‌روند تا فضای کافی برای حرکتش فراهم شود.

ویژگی‌های ظاهری ملکه زنبور عسل

علاوه بر رفتار، ملکه زنبور عسل را می‌توان از طریق ویژگی‌های فیزیکی‌اش نیز شناسایی کرد. برخی از شاخص‌ترین این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:

شکم کشیده و بلند

این ویژگی نخستین و برجسته‌ترین مشخصه‌ی فیزیکی ملکه است. شکم کشیده‌ی ملکه باعث می‌شود که بال‌های او نسبت به بدنش کوتاه به‌نظر برسند، هرچند در واقع اندازه‌ی بال‌های او مشابه زنبورهای کارگر است. شکم ملکه زنبور عسل از شکم سایر زنبورها بلندتر است و بال‌هایش از انتهای شکمش فراتر نمی‌رود. اگرچه برخی زنبورهای کارگر ممکن است جثه‌ای بزرگ‌تر داشته باشند و با زنبورهای نر یا حتی ملکه اشتباه گرفته شوند، اما معمولاً بال‌های آن‌ها تا انتهای شکمشان امتداد دارد.

پاهای بسیار بلند

زنبورهای ملکه نسبت به سایر انواع زنبورها در کلنی، پاهایی بلندتر دارند که معمولاً رنگی روشن یا طلایی دارند. در موارد استثنایی، ممکن است ملکه زنبور عسل پاهایی تیره داشته باشد، اما این پاها نیز نسبت به پاهای کوتاه و تیره‌ی زنبورهای کارگر و نر، بلندتر هستند. ملکه زنبور عسل هنگامی که در حال حرکت نیست، پاهای بلند خود را به‌راحتی باز می‌کند. پاهای عقبی او نیز فاقد حفره‌ی گود برای جمع‌آوری گرده هستند؛ ویژگی‌ای که در زنبورهای کارگر وجود دارد.

نداشتن مو بر پشت

بر خلاف سایر زنبورها، ملکه زنبور عسل روی پشت خود مویی ندارد. زنبورهای نر و کارگر پشت‌هایی پوشیده از مو دارند. پشت ملکه زنبور عسل صاف، براق و به رنگ سیاه است و به‌راحتی قابل مشاهده است. با دقت به جمعیت زنبورها در کلنی، می‌توان ملکه زنبور عسل را از پشت مشخص کرد. البته برخی زنبورهای کارگر پیر نیز به دلیل کهولت، پشت‌های بدون مو دارند، اما آن‌ها شکم کشیده و مشخصه‌های دیگر ملکه را ندارند.

سر ملکه زنبور عسل

سر ملکه زنبور عسل نسبت به زنبورهای کارگر کمی بزرگ‌تر است و مانند آن‌ها دارای چشم‌های بادامی‌شکل و قلبی‌شکل است. با این حال، سر ملکه زنبور عسل دارای تاجی از موهای ریز (کرک‌مانند) است که زنبورهای کارگر آن را ندارند.

زنبورهای کارگر تازه متولد شده دارای پوشش مویی فراوانی هستند، اما این موها با گذر زمان از بین می‌روند. در مورد زنبورهای نر، فضای سر آن‌ها عمدتاً توسط چشم‌های بسیار بزرگشان اشغال شده است و جایی برای رشد موهای ریز باقی نمی‌ماند.

رنگ های ملکه زنبور عسل

زنبورهای ملکه از نظر رنگ تنوع زیادی دارند. در برخی موارد، رنگ ملکه با سایر اعضای کلنی یکسان است، و در مواردی دیگر، دارای رنگ طلایی یا قرمز روشن و برجسته‌ای است که به‌وضوح از دیگر زنبورها متمایز می‌شود. در اغلب موارد، شکم ملکه زنبور عسل فاقد نوارهای راه‌راه است، اگرچه در برخی استثناها، ملکه‌هایی با شکم راه‌راه نیز مشاهده می‌شود.

سایر انواع رنگ‌ ملکه زنبور عسل شامل رنگ تیره‌ی کامل با نوارهای کهربایی تیره، نوارهای پهن و مشخص، رنگ بلوند بدون نوار، رنگ قرمز، شکم تیره در نوک یا رنگ کاملاً یکنواخت هستند.

جمع‌بندی

راه‌های زیادی برای شناسایی ملکه زنبور عسل از طریق ویژگی‌های ظاهری و رفتاری وجود دارد. نقش اصلی او به‌عنوان تنها زنبور تولیدمثل‌کننده در کلنی، برای بقای کلنی حیاتی است. در واقع، ملکه زنبور عسل می‌تواند در یک روز تا ۱٬۰۰۰ عدد تخم بگذارد. این تخم‌ها در نهایت به زنبورهای نر، کارگر یا ملکه‌ی آینده تبدیل خواهند شد. تخم‌های بارور به زنبور کارگر تبدیل می‌شوند و تخم‌های بارورنشده به زنبور نر. زنبورهای ملکه‌ی جدید تنها در صورت نیاز پرورش داده می‌شوند.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذت‌بخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. 💐

اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.

ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.