
استفاده از ترازوی کندو برای پایش وزن و مدیریت کلنی زنبور عسل
پرورش کلنی های سالم و موفق زنبورعسل مستلزم تلاش فراوان، صرف زمان، تعهد جدی و گاه حتی زحمات و سختیهای واقعی است. در ابتدای کار، راهاندازی کندو شاید نخستین و درعینحال سادهترین کاری باشد که در زنبورداری انجام میدهید. اما کارهای بعدی که تضمینکننده سلامت و ایمنی زنبورهای شما هستند، نیازمند تلاش و پشتکار فراوان خواهند بود. شما باید در تمام طول سال کار کنید تا زنبورها از آفات دور بمانند، بهخوبی تغذیه شوند و در برابر مهاجمان گوناگون و عوامل آبوهوایی محافظت گردند.
کندو باید بهطور پیوسته مورد پایش قرار گیرد و یکی از آسانترین روشها برای انجام این کار، استفاده از ترازوی کندو است. این ابزار به شما امکان میدهد که فعالیت زنبورها و وضعیت کندو را بدون نیاز به باز کردن آن رصد کنید؛ بنابراین در وقت صرفهجویی میشود و استرس ناشی از بازدیدهای مکرر نیز از بین میرود.
اهمیت وزن کردن کندوها
اگر تاکنون به این موضوع فکر نکردهاید، باید بدانید که وزنکردن کندوها آسانترین و ایمنترین روش برای سر زدن به زنبورها بدون تحریک کلنی های تهاجمی به شمار میرود. روشهای بسیاری برای پایش کلونی وجود دارد، اما بهتر است راهکارهایی را انتخاب کنید که به قلمرو زنبورها دخالتی نداشته باشد.
- باز کردن کندو اغلب از سوی زنبورها بهمنزله حمله تلقی میشود و زنبورهای عسل آن را بهراحتی نمیپذیرند، بهویژه اگر زنبوردار این کار را بهطور روزانه انجام دهد. در حقیقت، پایش میزان بهرهوری کلونی از طریق بررسی هر قاب نه تنها برای زنبورها استرسزا است، بلکه برای زنبوردار نیز کاری دشوار به شمار میرود.
- استفاده از ترازوی کندو، تصویر روشنی به زنبوردار از میزان عسل تولیدشده و تعداد زنبورهای موجود در کندو ارائه میدهد. این کار به پایش پیشرفت کلونی نیز کمک میکند و سرنخهایی درباره آنچه پشت دیوارهای چوبی کندو در حال وقوع است، به دست میدهد.
- وزنکردن کندو به زنبوردار کمک میکند تا میزان ذخایر غذایی موجود درون کندو را تخمین بزند، و این اطلاعات در هر فصلی از سال حائز اهمیت است. در فصل زمستان، زنبورها نمیتوانند برای جمعآوری غذا از کندو خارج شوند و کاملاً به ذخایر غذایی داخل کندو وابسته هستند. این غذا برای زندهماندن و گرم نگه داشتن کلونی ضروری است. ترازو به زنبوردار امکان میدهد تا مقدار این ذخایر را ارزیابی کرده و در صورت نیاز بهتناسب شدت زمستان، تصمیم بگیرد که آیا باید تغذیه کمکی انجام دهد یا نه.
- تعیین وزن کندو در فصل پاییز به زنبوردار کمک میکند تا میزان ذخایر عسلی موجود را ارزیابی کند. این امر راهنمایی خواهد بود برای اینکه آیا نیاز به افزودن شربت برای تغذیه کلونی تا رسیدن بهار وجود دارد یا نه. همچنین دانستن وزن کندو در فصل پاییز برای مقایسه با وزن ایدهآل در آن بازه زمانی از سال حائز اهمیت است.
- پایش مداوم تغییرات وزن کلونی، کاری ضروری مانند سایر فعالیتهای زنبورداری است و باید بهعنوان فعالیتی سالانه مورد توجه قرار گیرد. شما باید در زمان جریان شهد، وزن کندو را بدانید تا میزان تولید عسل توسط زنبورها را ردیابی کنید. همچنین وزنکردن منظم کندو میتواند نشانههایی درباره احتمال بچهدادن کلونی در فصلهای اوج فعالیت ارائه دهد. در صورت بچهدادن نیز، با وزنکردن کندو میتوان تخمینی از تعداد زنبورهای باقیمانده و زنبورهایی که کندو را ترک کردهاند به دست آورد.
شاید علاقمند باشید مقاله ” چگونه عملکرد کندوی زنبور عسل را بهبود بخشیم؟ ” را ملاحظه کنید 🌹

چه زمانی باید کندو را وزن کرد؟
بیشتر زنبورداران در فصل پاییز اقدام به وزنکردن کندوهای خود میکنند، زیرا در این زمان آنها میخواهند از مقدار عسل موجود در کندو اطلاع پیدا کنند. این اطلاعات کمک میکند تا مشخص شود که آیا این میزان عسل برای تغذیه کلونی در ماههای سرد زمستان کافی هست یا خیر. به این ترتیب، زنبوردار میتواند تصمیم بگیرد که آیا نیاز به افزودن تغذیهی کمکی همچون شربت شکر وجود دارد یا نه.
با این حال، لزومی ندارد فقط در فصل پاییز کندوها را وزن کنید. شما میتوانید در هر زمان دیگری از سال نیز این کار را انجام دهید. برای نمونه، در فصل اوج فعالیت میتوان بهصورت هفتگی میزان تولید عسل را پایش کرد. همچنین میتوان پس از تقسیم یا بچهدادن کلونی، کندو را وزن کرد تا از تعداد زنبورهای باقیمانده در آن مطلع شد.
شما باید کندو را زمانی که کاملاً نو یا خالی است و پیش از معرفی زنبورها به آن وزن کنید. این وزن بهعنوان معیار پایهای عمل میکند تا پس از اشغال کندو توسط زنبورها و آغاز تولید عسل، روند تغییر وزن را بررسی کنید.
وزن یک کندوی استاندارد
وزن کندوی شما بسته به چندین عامل متفاوت خواهد بود. در درجه نخست، فصل بر فعالیتهای زنبورعسل تأثیر میگذارد و در نتیجه، بر میزان سنگینی کندو نیز اثر خواهد داشت. برای نمونه، در فصل جریان شهد، کندو سنگینتر خواهد بود، در حالیکه در فصل کمبود منابع (فصل فقر شهد) سبکتر میشود. حتی در یک فصل مشخص، مانند فصل اوج فعالیت، ممکن است نوساناتی در وزن وجود داشته باشد، چرا که میزان ذخایر غذایی درون کندو میتواند در بازههای زمانی مختلف تغییر کند.
دومین عامل مؤثر، طراحی کندو است که بر وزن آن تأثیر خواهد گذاشت. کندوی لانگستروت که در آمریکای شمالی رایجترین نوع کندو به شمار میرود، در صورتی که شامل دو جعبه عمیق باشد، زمانی که خالی است، حدود ۳۶ کیلوگرم وزن خواهد داشت. اما اگر یک کندوی لانگستروت شامل سه جعبه متوسط باشد، وزن آن در حالت خالی تقریباً ۲۷ کیلوگرم خواهد بود.
علاوه بر این، کندوهای افقی لانگستروت در حالت خالی بسیار سنگینتر هستند و وزن آنها میتواند تا حدود ۶۸ کیلوگرم برسد. بهطور میانگین، زمانی که کندو پر است، وزن آنها به شرح زیر خواهد بود:
- کندوی عمیق همراه با زنبورها، نوزادها و عسل ؛ حدود ۳۶ کیلوگرم
- جعبه فوقانی عمیق ؛ بین ۳۲ تا ۴۱ کیلوگرم
- جعبه فوقانی متوسط ؛ بین ۱۸ تا ۲۳ کیلوگرم
- جعبه فوقانی کمعمق دهقابی پر از عسل ؛ حدود ۱۸ کیلوگرم
وزن کندو میتواند به زنبوردار کمک کند تا پیشبینی کند که آیا ذخایر غذایی موجود برای گذر از زمستان کافی خواهد بود یا خیر. مناطقی که زمستانهای ملایمتری دارند، نیاز به ذخایر کمتری نسبت به مناطقی با زمستانهای سخت و طولانی خواهند داشت. در مناطقی با زمستانهای ملایم، یک کلونی زنبورعسل میتواند با حدود ۱۸ تا ۲۳ کیلوگرم ذخیره عسل زنده بماند. اما در مناطقی با زمستانهای سردتر و طولانیتر، کلونی نیاز به ذخیرهای بین ۳۶ تا ۴۱ کیلوگرم خواهد داشت.
بینشهایی که از وزنکردن کندو به دست میآید
وزن کندو میتواند اطلاعات زیر را در اختیار زنبوردار قرار دهد:
- وزن کلی کندو و محتویات آن. این اطلاعات به زنبوردار کمک میکند تا میزان عسل موجود را محاسبه کرده و درآمد احتمالی را پیشبینی کند. همچنین، دانستن وزن کل کلونی میتواند در تصمیمگیریهای مهمی مانند جابهجایی کندوها به مناطقی با منابع شهد بیشتر و بهتر راهگشا باشد.
- میزان بهرهوری کلونی در طول فصلهای جریان شهد برای پیگیری عملکرد کلونی. این اطلاعات به زنبوردار میگوید چه زمانی باید عسل را برداشت کند.
- میزان ذخایر غذایی پیش از ورود به زمستان و اتخاذ تصمیمات لازم. در صورت نیاز، میتوان منابع تغذیهای بیشتری برای زنبورها فراهم کرد.
- نشانههایی از احتمال بچهدادن. تغییر در تعداد زنبورها میتواند نشان دهد که کلونی بچه داده است، بهویژه زمانی که کاهش جمعیت مشاهده شود. همچنین، افزایش ناگهانی جمعیت نیز میتواند نشانهای از تقسیم قریبالوقوع کلونی باشد.
چگونه یک کندو را وزن کنیم؟
وزنکردن کندو در حقیقت یکی از بهترین و کممداخلهترین روشها برای پی بردن به تعداد زنبورها، میزان بهرهوری و وضعیت سلامت کلونی است. زنبوردار میتواند این کار را به روشهای مختلفی انجام دهد؛ برخی روشها ساده هستند و برخی دیگر کمی پیچیدهتر.
در سالهای اخیر، استفاده از ترازوهای پیشرفته و مدرن مخصوص کندو بهطور چشمگیری محبوب شده است، چرا که این ابزارها اطلاعات را بهصورت لحظهای در اختیار میگذارند و حتی میتوانند دادهها را از راه دور منتقل کنند.
با این حال، روشهای سنتی وزنکردن کندو نیز همچنان در میان زنبورداران رایج هستند و معمولاً نیازمند مراجعه حضوری به زنبورستان برای بررسی کلنی ها خواهند بود. با در نظر گرفتن این نکته، شما میتوانید از روشهای زیر برای وزنکردن کندوی خود استفاده کنید:
۱. بلند کردن سنتی
در این روش، کل کندو همراه با محتویات آن روی ترازو قرار داده میشود. این کار نسبتاً دشوار است و نیاز به قدرت بدنی بالا یا کمک دیگران دارد. زنبوردار باید به تعداد جعبههایی که باید وزن شوند، همچنین به عواملی مانند تعداد زنبورها، ذخایر عسل و برهموم و حجم نوزادها توجه داشته باشد.
اگر بخواهید کل کندو را وزن کنید، میتوانید با استفاده از یک تسمه محکم، کندو را ببندید و سپس آن را به یک ترازوی خانگی متصل کنید. همچنین میتوانید کندو را باز کرده و هر جعبه را بهصورت جداگانه روی یک ترازوی دقیق قرار دهید. این گزینه دوم کار را بسیار آسانتر میکند و نتایج دقیقتری به دست میدهد. همچنین میتوانید این کار را بهتنهایی انجام دهید. متأسفانه، وزنکردن تکتک جعبهها مستلزم باز کردن کندو است که باعث ایجاد مزاحمت و استرس برای کلونی خواهد شد.

۲. روشهای فناورانه
ابزارهای پیشرفتهای برای وزنکردن کندو طراحی شدهاند. زنبورداران و پژوهشگران در این زمینه تلاش زیادی کردهاند و اکنون امکان وزنکردن کندو بهصورت آسان، دقیق، لحظهای و حتی از راه دور فراهم شده است. بهرهگیری از فناوری در مدیریت کلنی های زنبورعسل رایج شده و نباید در هنگام بررسی راهکارهای بهینه کنار گذاشته شود.
برخی از این روشها بدون ایجاد مزاحمت برای زنبورها در پسزمینه کار میکنند و در عین حال، اطلاعات ارزشمندی از وضعیت درونی کلونی در اختیار زنبوردار قرار میدهند. شما میتوانید انواع مختلف این ترازوهای پیشرفته را بهصورت برخط بررسی کنید.
ترازوهای مدرن مخصوص کندو به زنبورداران این امکان را میدهند که بهصورت پیوسته از دما، هشدارهای حرکتی، وزن و سایر اطلاعات کلونی مطلع شوند. این اطلاعات میتواند بهصورت لحظهای روی تلفن همراه هوشمند دریافت شود. همچنین میتوان از واحدهای جمعآوری اطلاعات از راه دور برای پایش این پارامترها از طریق اینترنت یا تلفن همراه استفاده کرد. با قابلیت مشاهده از راه دور، میتوان تغییرات وزنی را در لحظه بررسی کرد که بهویژه در جلوگیری از رویدادهایی همچون بچهدادن، غارت کلونی یا حمله شکارچیان بسیار سودمند است.
برخی از قابلیتهای پیشرفته ترازوهای کندوی مدرن عبارتاند از:
- اتصال ترازو به اینترنت و امکان بارگذاری لحظهای تمام دادهها بر روی فضای ابری. این دادهها بهراحتی از طریق تلفن همراه یا وبسایت قابلدسترسی هستند.
- اطلاعات جمعآوریشده در فضای ابری بهصورت ایمن ذخیره میشود و در هر زمان قابل استفاده است.
- وزنکردن کندوها بر اساس زمانبندیهای از پیش تعیینشده انجام میشود تا زنبوردار همیشه بهروز باشد.
- این ترازوها بدون نیاز به ایجاد مزاحمت برای زنبورها، دادههای دقیق ارائه میدهند. به این ترتیب، زنبورها هیچگاه دچار استرس نمیشوند و بهرهوری آنها تحت تأثیر قرار نمیگیرد.
- دستگاه با باتری خورشیدی کار میکند که عملکردی بیوقفه و بادوام دارد و برای سالها قابل استفاده است.
- این ابزارها از مواد و قطعات با کیفیت بالا ساخته شدهاند و در برابر باران و برف مقاوم هستند.
همچنین میتوانید ابزارهای سادهتری را تهیه کنید که فقط اطلاعات مربوط به وزن و دمای کندو را نمایش میدهند. این ابزارها پیچیده نیستند و قابلیتهایی مانند دسترسی از راه دور ندارند. گزینههای موجود در بازار در حال حاضر محدود است، اما انتظار میرود که بهمرور زمان تنوع و تعداد آنها افزایش یابد.
۳. کج کردن کندو
این روش یک راهحل خلاقانه برای اندازهگیری وزن کندو به شمار میرود. با این روش، زنبوردار میتواند تقریباً تخمین دقیقی از وزن کندو بهدست آورد. کندوها سنگین هستند و وزن آنها میتواند تا ۱۳۵ کیلوگرم برسد، اما با روش کجکردن، میتوان از زحمت بلند کردن کامل کندو جلوگیری کرد.
برای وزنکردن با روش کجکردن، میتوان از یک ترازوی فنردار خانگی استفاده کرد. البته باید ترازویی قوی و بادوام انتخاب شود که توان تحمل وزن زیاد را داشته باشد. ابتدا باید ترازو را زیر کندو قرار دهید و با دقت کندو را کمی کج کنید تا عدد وزن را بخوانید. سپس همین کار را در سمت دیگر کندو تکرار کنید. با جمعکردن وزن دو طرف، میتوانید وزن تقریبی کل کندو را به دست آورید.
عددی که با این روش بهدست میآید تقریباً معادل وزن واقعی کندو است. لازم است هر دو طرف کندو بهطور جداگانه اندازهگیری شود، چرا که محتوای هر طرف معمولاً برابر نیست و تفاوتهایی وجود دارد.
میتوان از ترازوی چمدانی نیز برای وزنکردن کندو به روش کجکردن استفاده کرد. برای این منظور، میتوان پیچ یا قلابی را در دو طرف کندو نصب کرد و سپس ترازو را به آن متصل کرد و هر طرف را بهصورت جداگانه وزن کرد. با جمعکردن وزن دو طرف، وزن کل کندو بهدست میآید.
ترازوهای قابل حمل برای کندو
یکی از ویژگیهای مطلوب برای ترازوی وزنکردن کندو، قابلیت حمل آسان آن است. علاوه بر این، ترازو باید در تمام فصول در برابر شرایط جوی مقاوم بوده، اندازهگیری دقیقی ارائه دهد و توان تحمل حداکثر وزن کندوها را داشته باشد. برخی از ترازوهای قابلحمل موجود در بازار در حال حاضر عبارتاند از:
۱. ترازو پرای (Pry Scale)
این ترازوی قابلحمل طراحی سادهای دارد و یک گزینه کمتکنولوژی محسوب میشود که هر کسی میتواند از آن استفاده کند. این ترازو بهگونهای طراحی شده که حتی هنگام کار با کندوی سنگین نیز کار را بسیار آسانتر میکند. نام این ترازو از نحوه استفاده آن گرفته شده است. برای استفاده از آن، یکی از طرفین کندو را از تخته زیرین کندو بهوسیله ترازو بالا میکشید، که در واقع نیمی از نیروی لازم برای بلند کردن کل کندو را نیاز دارد. عدد بهدستآمده برای یک طرف کندو ثبت میشود و سپس در عدد ۲ ضرب میگردد تا وزن تقریبی کل کندو بهدست آید.
۲. ترازو Bee Weigh
این ترازوی قابلحمل تنها به میزان نیرویی نیاز دارد که لازم است کندو را فقط چند سانتیمتر بلند کنید تا وزن آن را بخوانید. این ترازو تاشو و قابلحمل است. در هنگام خرید این ترازوهای اقتصادی و ساده، نیازی نیست نگران شرایط آبوهوایی باشید، زیرا برای کار در محیط بیرونی طراحی شدهاند.
۳. ترازو Hivetronics
Hivetronics یک ترازوی سبک برای کندو است که برای استفاده تجاری عرضه شده و تنها حدود ۵ کیلوگرم وزن دارد. این ترازو بدون ایجاد مزاحمت برای زنبورها بهخوبی کار میکند. این مدل برای زنبوردارانی طراحی شده است که چندین کندو دارند و به ابزاری نیاز دارند که بتواند در سریعترین زمان ممکن کار را انجام دهد. استفاده از آن آسان بوده و نتایج دقیقی ارائه میدهد. البته در مقایسه با مدلهای دیگر، قیمت بالاتری دارد ولی ارزش سرمایهگذاری را دارد.
۴. ترازو Broodminder
Broodminder یک ترازوی کندوی مینیمالیستی برای پایش از راه دور است. این ترازو در فضای کوچکی زیر کندو، دقیقاً بالای پایه کندو قرار میگیرد. این مدل فضای کمی اشغال میکند و مانعی برای تخته زیر کندو ایجاد نمیکند. همراه با باتری عرضه میشود که حدود ۶ ماه دوام دارد.
ساخت ترازوی کندو به صورت DIY
شما میتوانید یک ترازوی الکترونیکی دقیق برای کندو بسازید که بهراحتی، با دقت بالا و هزینهی مناسب کندوها را وزنکردن کند. طراحی این ترازو به گونهای است که میتوانید با استفاده از سه اهرم یا «انگشت»، یک طرف کندو را بلند کنید. دو اهرم بیرونی کندو را به پایین فشار میدهند درحالیکه اهرم میانی کندو را بلند میکند. ترازوی چمدانی الکترونیکی برای اندازهگیری نیروی مورد نیاز جهت بلند کردن اهرم میانی از اهرمهای کناری بهکار میرود.

مرحله اول ، ترازوی چمدانی
یک ترازوی الکترونیکی ساده چمدانی که بهراحتی بهصورت آنلاین یا از فروشگاههای محلی قابل خرید است، کار شما را راه میاندازد. این نوع ترازوها دستی هستند و بار به آنها متصل شده و با بلند کردن بار، وزن را نمایش میدهند. زمانی که صدای بوق شنیده میشود و عدد نمایشدادهشده ثابت میماند، میتوانید عدد را ثبت کنید. این نوع ترازوها معمولاً تا حدود ۵۷ کیلوگرم (۱۲۵ پوند) را اندازهگیری میکنند که از وزن واقعی بیشتر کندوها کمتر است. اما از آنجا که فقط یک طرف کندو را بلند میکنید، در واقع نیمی از وزن کندو اندازهگیری شده و دقت ترازو به حدود ۱۱۴ کیلوگرم (۲۵۰ پوند) افزایش مییابد.
مرحله دوم ، قطعات مورد نیاز
برای ساخت این ترازو به قطعات زیر نیاز دارید:
تعداد | توضیح | قیمت متوسط هر واحد (دلار) | قیمت کل (دلار) |
3 | ورق فلزی ۶ اینچی برای ساخت ایستگاه و اهرمهای متحرک | 1.58 | 4.74 |
1 | قرقره نایلونی ۲.۵ اینچی با پایه نگهدارنده قابل جداسازی | 2.74 | 2.74 |
2 | اتصال گوشهای ۲.۵ × ۱.۵ اینچ برای نگهداری قرقره | 3.77 | 7.45 |
2 | ۲ فوت کابل سیمی ۱/۱۶ اینچ بدون روکش | 0.31 | 0.62 |
2 | بست کابل ۱/۱۶ اینچ برای مهار کابل | 1.48 | 2.96 |
2 | لولا سنگین ۴ اینچی برای اتصال به اهرم وسط | 2.47 | 4.94 |
2 | اتصال گوشهای ۱.۵ اینچ برای دستهی پرای | 2.98 | 5.96 |
1 | تکه تخته سهلایه ¾ × ۵ × ۱۶ اینچ و دسته | 0 | 0 |
1 | فضادهنده نایلونی ۱ اینچی با قطر خارجی ۰.۵ اینچ و داخلی ۰.۲۵۷ اینچ (به دو نیم برش داده شود) | 0.31 | 0.31 |
1 | پین کلویس ¼ × ۱ اینچ برای محور قرقره | 1.51 | 1.51 |
1 | ترازوی چمدانی الکترونیکی | 16 | 16 |
جمع کل | 47.22 | دلار |
مرحله سوم ، ساخت دسته چوبی و اهرم
شمای کلی پدال یا دسته را روی یک قطعه چوب ¾ اینچی از جنس تخته سهلایه یا چوب محکم مانند افرا رسم کرده و ببرید. سپس اهرم لازم برای کشیدن ترازوی چمدانی را ساخته و سوراخهای لازم را ایجاد کنید. برای ساخت اهرم میانی (زبان مرکزی)، میتوانید از اره نواری برای برشهای طولی و اره عمودبر برای اتصال آنها استفاده کنید. در پایان، قطعات را سنباده زده و با روغن یا کیلر محافظ پوشش دهید.
مرحله چهارم ، مونتاژ قطعات و اتصال کابل بلندکننده
مونتاژ قطعات آسان و سریع است. اتصالات گوشهای، ترازوی چمدانی را به اهرم متصل میکنند. برای اتصال قرقره به دسته و صفحات فلزی زیرین از پیچهای بلند استفاده کنید. کابل سیمی ۱/۱۶ اینچ، اهرم میانی را به ترازو متصل کرده و با دو بست کابل در دو سر آن مهار میشود. میتوانید یک شیار برای ورود اهرم پرای روی تخته زیرین یا بدنه جعبه کندو ایجاد کنید تا دسترسی و استفاده آسانتر شود.
مرحله پنجم ، آزمایش ترازو
پس از تکمیل ساخت، ترازو را با استفاده از یک کندوی خالی یا هر شیء مناسب دیگر آزمایش کنید.
نتیجه گیری
ترازوی کندو ابزاری مهم در زنبورداری است. با استفاده از آن میتوان میزان مصرف عسل توسط کلونی را در زمان کمبود شهد مشخص کرد، اطلاعاتی درباره احتمال بچهدهی ارائه داد، زمان اوج چرا را تخمین زد و نشانههایی از پایان جریان شهد را دریافت کرد. شما به چنین ترازویی نیاز دارید تا بتوانید از کندوهای خود داده جمعآوری کرده، برای زمستان آماده شوید و همیشه اطلاعات بهروزی درباره وضعیت کلونی زنبورعسل در اختیار داشته باشید.

از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله نظر یا تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.


دسترسی سریع به آخرین مقالات مبانی پایه زنبورداری :
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 1
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 1
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 1
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
این پست چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 1
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.
