مدیریت ویروس‌های زنبور عسل؛ راهکارهایی برای سلامت کلنی
مدیریت ویروس های زنبور عسل
نویسنده: Tracy Farone
با نزدیک شدن به پایان فصل زمستان و ورود به ماه اسفند، روزهای گاه‌به‌گاه گرم فروردین، نویدبخش بازگشت به فعالیت‌های فضای باز و رسیدگی به کندوهای زنبور عسل است. ما مشتاقانه در انتظار کنار گذاشتن لباس‌های سنگین زمستانی و دوری از بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستیم. اما زنبورهای عسل، همانند انسان‌ها و دیگر موجودات، با چالش انواع ویروس‌ها مواجه‌اند.
آیا تاکنون به چگونگی عملکرد ویروس‌ها اندیشیده‌اید، اما از پیچیدگی‌های علمی آن هراس داشته‌اید؟ این بهار، افتخار دارم که در دانشگاه، درس سلامت عمومی و بیماری‌های عفونی را برای دانشجویان علوم پزشکی تدریس کنم. در این درس، می‌آموزیم که ویروس‌ها، چه در زنبورها، چه در گاوها، انسان‌ها یا دیگر موجودات، از اصول علمی مشابه و شناخته‌شده‌ای پیروی می‌کنند. اجازه دهید با نگاهی علمی و رسمی، شما را به یک درس کوتاه دعوت کنم و نشان دهم چگونه این اصول به زنبورهای عسل مرتبط می‌شوند.
ویروس چیست؟
ویروس، یا به‌طور دقیق‌تر ذره ویروسی عفونی، مجموعه‌ای از پروتئین است که یکی از دو نوع اسید نوکلئیک، یعنی RNA یا DNA، را در خود جای داده است. این اسیدهای نوکلئیک حامل دستورات ژنتیکی هستند که پروتئین‌های سازنده بدن موجودات را تولید می‌کنند و ظاهر و عملکرد آن‌ها را تعیین می‌کنند. ویروس‌ها با وارد کردن اسید نوکلئیک خود به سلول‌های میزبان، این سلول‌ها را وادار می‌کنند که به نفع ویروس عمل کنند.
اختلاف‌نظرهایی درباره زنده بودن یا نبودن ویروس‌ها وجود دارد، اما تأثیر عمیق آن‌ها بر موجودات زنده غیرقابل انکار است، گاه به شکلی بسیار شدید. ویروس‌ها از سلول‌ها برای تکثیر خود استفاده می‌کنند یا بعضی سال‌ها در سلول‌ها مخفی می‌مانند. عفونت ویروسی می‌تواند سلول‌ها را ضعیف یا نابود کند و حتی سیستم ایمنی بدن را تحریک کند تا به سلول‌های آلوده خود حمله کند.
تنها ویروس‌هایی که قادر به نفوذ به سلول‌های گونه‌های خاصی (مانند انسان، سگ، زنبور یا پرنده) باشند، می‌توانند آن گونه‌ها را آلوده کنند. برخی ویروس‌ها تنها یک گونه را آلوده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند چندین گونه را تحت تأثیر قرار دهند. ویروس‌هایی که قادر به آلوده کردن هم حیوانات و هم انسان‌ها باشند، ویروس‌های مشترک بین انسان و حیوان نامیده می‌شوند. خوشبختانه، تاکنون هیچ ویروس مشترکی بین زنبور عسل و انسان شناسایی نشده است.
از آنجا که ویروس‌ها معمولاً از سلولی به سلول دیگر و از موجودی به موجود دیگر منتقل می‌شوند، احتمال ترکیب و بازآرایی اسیدهای نوکلئیک آن‌ها بسیار بالاست، که منجر به ایجاد انواع جدید ویروس می‌شود. به همین دلیل است که هر سال شاهد ظهور انواع جدیدی از ویروس‌های آنفلوآنزا و کروناویروس‌ها هستیم. در زنبورهای عسل نیز، برای نمونه، ویروس دفرمه شدن بال ها انواع مختلفی دارد که اکنون به‌عنوان نوع A، B و C شناخته می‌شوند.
اصول اولیه همه گیرشناسی و آمار
برای درک داده‌ها و حقایقی که در هر مطالعه یا مقاله ارائه می‌شوند، داشتن دانش پایه‌ای از آمار و تعریف دقیق اصطلاحات رایج بسیار مفید است. مطالعه چگونگی عملکرد بیماری‌ها را همه‌گیرشناسی می‌نامند.
چهار نکته کلیدی درباره بیماری‌های ویروسی وجود دارد که باید بدانیم:
- ویروس‌ها همه‌جا هستند: چه بخواهیم چه نخواهیم، هر روز در معرض تریلیون‌ها ویروس قرار داریم. این بخشی از زندگی روی کره زمین است. کروناویروس‌ها (از جمله ویروس عامل بیماری کوئید-۱۹)، رینوویروس‌ها (عامل اصلی سرماخوردگی)، ویروس‌های آنفلوآنزا و غیره همگی ذرات ویروسی هستند که در انسان‌ها و برخی جمعیت‌های حیوانی در گردش‌اند. زنبورهای عسل نیز ده‌ها ویروس در جمعیت خود دارند و هرچه بیشتر جست‌وجو می‌کنیم، ویروس‌های بیشتری می‌یابیم.
- بیشتر عفونت‌ها بدون علائم‌اند: بیشتر عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های بدون علائم بالینی هستند، یعنی فرد یا موجود ممکن است برای مدتی ویروس را حمل کند، اما علائم بیماری را نشان ندهد و «بیمار» نباشد. افراد یا کلنی‌های سالم معمولاً ویروس‌ها را دفع می‌کنند یا با آن‌ها زندگی می‌کنند بدون اینکه تأثیر منفی قابل توجهی ببینند. این موضوع برای بیشتر ویروس‌های زنبور عسل نیز صادق است.
- همه‌گیری‌ها به بیماری‌های بومی تبدیل می‌شوند: ویروس‌های جدید ممکن است در ابتدا باعث همه‌گیری (تعداد بالای موارد بالینی جدید) شوند، اما در جمعیت‌های با سلامت عمومی خوب، به دلیل دیوار ایمنی جمعی، این ویروس‌ها در عرض چند ماه به بیماری‌های بومی (با تعداد کم و قابل انتظار موارد) تبدیل می‌شوند. این روند طبیعی برای بیشتر موجودات خبر خوبی است.
- افراد آسیب‌پذیر بیشتر در خطرند: ویروس‌ها بیشترین تأثیر را بر افرادی از یک جمعیت دارند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بسیار جوان یا پیر هستند، بیماری‌های دیگر (بیماری‌های همراه) دارند یا تغذیه نامناسبی دارند. این گروه‌ها بیشتر در معرض بیماری شدید و مرگ ناشی از ویروس‌ها هستند. این اصل، کلید درک مرگ‌ومیر زنبورهای عسل در اثر ویروس‌هاست.
شاید غلاقمند باشید مقاله ” پایش تلفات کلنی های زنبور عسل ” را ملاحظه کنید 🌷
اصطلاحات مهم:
- شیوع بیماری: تعداد کل موارد یک بیماری در یک جمعیت (گروهی از حیوانات یا انسان‌ها) در یک لحظه خاص.
- نرخ بروز: تعداد موارد جدید یک بیماری در یک دوره مشخص (معمولاً یک سال) در یک جمعیت.
- نرخ بیماری: درصد کل افراد بیمار نسبت به کل جمعیت. برای مثال، اگر ۱۲۱ میلیون نفر در ایالات متحده به رینوویروس (شایع‌ترین عامل سرماخوردگی) مبتلا شوند و جمعیت این کشور ۳۴۶ میلیون نفر باشد، نرخ بیماری رینوویروس ۳۵ درصد (۱۲۱ میلیون تقسیم بر ۳۴۶ میلیون ضرب در ۱۰۰) خواهد بود.
- نرخ مرگ‌ومیر: تعداد مرگ‌ها به ازای جمعیت. هر بیماری نرخ مرگ‌ومیر خاص خود را دارد. برای نمونه، ویروس‌های آنفلوآنزا به‌طور متوسط سالانه بین ۲۰ تا ۵۱ هزار نفر را در ایالات متحده می‌کشند، که بیشتر آن‌ها افراد مسن یا دارای ضعف ایمنی‌اند. هدف همیشه کاهش این نرخ به کمتر از یک درصد است. نرخ‌های مرگ‌ومیر بالاتر از یک درصد نگران‌کننده و بالاتر از ۱۰ درصد بسیار هشداردهنده‌اند. برای مقایسه، نرخ مرگ‌ومیر بیماری کووید-۱۹ در کل دوره همه‌گیری بین ۰/۰۲ تا ۰/۱۵ درصد بوده، که بیشتر مرگ‌ها در افراد مسن، دارای بیماری‌های همراه یا با ضعف ایمنی رخ داده است. در مقابل، نرخ مرگ‌ومیر ویروس ابولا به‌طور متوسط حدود ۵۰ درصد و ویروس هاری نزدیک به ۱۰۰ درصد است.
داده‌های ویروسی زنبور عسل
اگرچه هنوز چیزهای زیادی درباره ویروس‌های زنبور عسل باید یاد بگیریم، اما دانش ما نسبت به یک دهه پیش بسیار پیشرفت کرده است. می‌دانیم که ویروس‌ها در کلنی‌های زنبور عسل وجود دارند. در ادامه، چند مقاله و پیوند به داده‌های همه‌گیرشناسی درباره شیوع ویروس‌های زنبور عسل ارائه شده است. داده‌های وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA-APHIS) کاربرپسند و جذابند. اگرچه نمونه‌ها نسبتاً محدودند، این داده‌ها نمای کلی سالانه‌ای از شیوع ۱۰ ویروس مختلف در ایالات متحده ارائه می‌دهند. ویروس دفرمه شدن بال ها (نوع A و B) در اکثریت نمونه‌ها، تا ۱۰۰ درصد، یافت شده است. ولی به این معنا نیست که همه کلنی‌ها بیمار بوده‌اند، بلکه نشان‌دهنده حضور گسترده این ویروس در کلنی‌هاست، احتمالاً از مدت‌ها پیش از شروع این تحلیل‌ها وجود داشته اند.
با توجه به شباهت‌های اصلی بین ویروس‌های زنبور عسل و رفتارهای عمومی ویروس‌ها، حتی دانشجویان من به کاوش در این موضوع علاقه‌مند شده‌اند. دانشجویان تحقیقاتی من در حوزه زنبور عسل با همکاری استاد ژنتیک، روش‌های آزمایش PCR با کیفیت را برای شناسایی ویروس‌ها در نمونه‌های بافتی آموختند.
ما در یک مطالعه کوچک، ۲۲ نمونه از کلنی‌های بدون علائم بالینی جمع‌آوری کردیم تا ویروس دفرمه شدن بال ها را بررسی کنیم. آزمایش PCR برای شناسایی RNA این ویروس انجام شد و شیوع حدود ۹۱ درصد (۲۰ کلنی از ۲۲ کلنی) را نشان داد. این شیوع با داده‌های USDA-APHIS همخوانی دارد و حضور ویروس‌ها در کلنی‌های بدون علائم را تأیید می‌کند. تکنیک‌هایی که دانشجویان من در این مطالعه آموختند، می‌توانند در هر موقعیت تحقیقاتی یا بالینی برای تشخیص یا مطالعه ویروس‌ها در هر گونه‌ای به کار روند.
واکسن یا درمان؟
در طول تاریخ، برخی واکسن‌ها نقش کلیدی در کنترل بیماری‌های ویروسی داشته‌اند، اما برخی دیگر کاملاً ناموفق بوده‌اند. در حال حاضر، هیچ واکسنی برای ویروس‌های زنبور عسل وجود ندارد، اما تحقیقات در این زمینه در جریان است. داروهای ضدویروسی برای انسان‌ها و دیگر حیوانات نتایج متفاوتی داشته‌اند و کاربردهای عملی محدودی دارند. هنوز هیچ راه‌حل جادویی برای حذف تهدیدهای ویروسی پیدا نشده است. پس چه باید کرد؟
تصمیم برای سال نو زنبورداری
شاید فکر کنید سال نو (میلادی) در دی‌ماه است؟ سال‌ها پیش، بسیاری از فرهنگ‌ها سال نو را در ماه فروردین آغاز می‌کردند، و برای بیشتر زنبورداران، این ماه شروع فصل زنبورداری است (با پوزش از زنبورداران تجاری). بهترین راه برای کنترل عفونت‌های ویروسی، تحقیق، یادگیری و تمرکز بر کاهش استرس‌هایی است که می‌توان کنترل کرد. این روش، بهترین راه برای مدیریت ویروس‌ها در همه موجودات است.
کاهش استرس و تقویت سلامت فیزیولوژیکی از طریق تغذیه مناسب و کاهش بیماری‌های همراه، کلید سلامت است. کنه واروآ، تغذیه نامناسب و مشکلات ملکه همچنان اصلی‌ترین دلایل از دست رفتن کلنی‌ها هستند.
اگر بتوانیم این سه عامل را مدیریت کنیم و ایمنی کلنی‌ها را حفظ کنیم، بیشتر عفونت‌های ویروسی در حاشیه خواهند مانند.
- کنترل کنه واروآ: آزمایش، درمان و مدیریت کنه واروآ ، ایمنی کلنی را تقویت می‌کند و از انتقال ویروس‌ها جلوگیری می‌کند.
- تغذیه مناسب: داشتن تغذیه خوب ، ایمنی مؤثری را ایجاد و تقویت می‌کند.
- ملکه قوی: حفظ ملکه‌ای قوی ، عملکرد فیزیولوژیکی کلنی، از جمله ایمنی آن، را تضمین می‌کند.
رعایت اقدامات ایمنی زیستی در مواقع مناسب و استفاده صحیح از آفت‌کش‌ها در کندوها نیز می‌تواند استرس زنبورها را کاهش دهد.
بنابراین برای سال نو زنبورداری ، تصمیم خود را بگیرید: روی اصول اولیه تمرکز کنید، بقیه مسائل خودبه‌خود حل می‌شوند. و برای سلامتی خود، از پزشک‌تان بپرسید که آیا به اندازه کافی ویتامین D دریافت می‌کنید یا نه. خورشید داره شروع به درخشیدن می‌کنه!
از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند بوده باشد. اگر در خصوص این مقاله تجربه یا نظر خاصی دارید لطفا جهت بهره برداری دیگران آنرا در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.
دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :
تبلیغات
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید