اشتباهات رایج زنبورداران مبتدی و راهنمای پیشگیری از آن‌ها
هنر زنبورداری با چالش‌های بسیاری همراه است که هم زنبوردار و هم کلنی‌های زنبور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این چالش‌ها اغلب منجر به اشتباهاتی از سوی زنبورداران مبتدی می‌شوند و در نتیجه، بازدهی محصولات کندو کاهش می‌یابد و گاهی به از دست رفتن کلنی‌های زنبور عسل منجر می‌گردد. زنبورداران تازه‌کار باید چیزهای زیادی یاد بگیرند، اما لزومی ندارد که این آموزش‌ها به روش سخت و با تجربه‌های تلخ صورت گیرد. اگر به عنوان یک تازه‌کار مرتکب اشتباهی شدید، دلسرد نشوید و زنبورداری را رها نکنید. بیشتر زنبورداران هنگام آغاز کار، اشتباهات مشابهی مرتکب می‌شوند؛ بنابراین کافی است از اشتباهات خود درس بگیرید. در این مقاله به بررسی اشتباهات رایج زنبورداران مبتدی و راه‌های اجتناب از آن‌ها می‌پردازیم.
۱. محل استقرار زنبورستان
احتمالاً رایج‌ترین اشتباه در میان زنبورداران تازه‌کار، انتخاب مکان نامناسب برای قرار دادن کندوهاست. در تلاش برای پنهان کردن یا دور نگه‌داشتن کندوها از مکان‌هایی که رفت‌وآمد انسان زیاد است، آن‌ها را در محل‌هایی نامطلوب قرار می‌دهند. مکانی که برای استقرار کندو انتخاب می‌کنید باید به‌راحتی قابل دسترسی باشد و همچنین امکان کار کردن با کندو از همه جهات، به‌ویژه از پشت، وجود داشته باشد. وجود بوته‌های خاردار یا حصارهای فیزیکی در نزدیکی کندو مناسب نیست؛ چراکه حرکت شما را محدود کرده و مسیر پرواز زنبورها هنگام ورود و خروج را مسدود می‌کند.
نکته دوم در انتخاب محل قرارگیری کندو، جهتی است که ورودی کندو به آن سمت قرار می‌گیرد. بیشترین تردد زنبورها از طریق ورودی کندو انجام می‌شود و این تردد در همان جهتی صورت می‌گیرد که ورودی به آن سمت باز است. ورودی کندو را به سمت استخر، محل استراحت یا فضای پشت خانه همسایه قرار ندهید. قاعده‌ی کلی این است که در فاصله‌ای چند متری از کندو، یک پرچین یا مانع طبیعی ایجاد شود تا زنبورها مجبور شوند به سمت بالا پرواز کنند و از تماس با انسان‌ها و حیوانات دور بمانند. به‌طور تقریبی، به ازای هر یک متر فاصله افقی، زنبور قادر است یک متر در ارتفاع پرواز کند.
هنگام انتخاب محل زنبورستان، قوانین محلی را نیز در نظر بگیرید. برخی شهرداری‌ها نگهداری زنبور را ممنوع کرده‌اند و برخی دیگر، ضوابط سخت‌گیرانه‌ای را اعمال می‌کنند. بسیار ناخوشایند خواهد بود اگر پس از برپا کردن زنبورستان، با دستور مقامات محلی برای جمع‌آوری یا جابه‌جایی آن مواجه شوید.
2. اطمینان از حضور ملکه
یکی از مهم‌ترین نیازهای یک کلنی پررونق زنبور عسل، حضور ملکه است. ملکه مسئول تخم‌گذاری و تضمین تداوم نسل کلنی است. بسیاری از زنبورداران مبتدی هنوز نمی‌دانند چگونه ملکه را شناسایی کنند یا چگونه بفهمند که ملکه‌ای در کلنی وجود دارد. زنبورداران تازه‌کار باید از همان آغاز فعالیت، مهارت شناسایی ملکه را فرا بگیرند و همچنین نشانه‌هایی را بیاموزند که نشان‌دهنده‌ی حضور فعال ملکه هستند.
زنبورداران باتجربه به‌خوبی می‌دانند چگونه ملکه را در میان هزاران زنبور شناسایی کنند. اما مبتدیان معمولاً در شناسایی ملکه اشتباه می‌کنند. ساده‌ترین راه برای پیدا کردن ملکه، علامت‌گذاری اوست. برای این منظور، از قلم مخصوص نشانه‌گذاری ملکه استفاده می‌شود. با علامت‌گذاری پشت ملکه، در دفعات بعدی که کندو را باز می‌کنید به‌راحتی می‌توانید او را بیابید. همچنین، اگر از شبکه جداکننده ملکه استفاده می‌کنید، به دنبال ملکه در طبق‌های بالایی نباشید.
نشانه‌های متعددی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای اطمینان از حضور ملکه در کندو استفاده کرد؛ از جمله وجود لارو و تخم در سلول‌ها. بدون وجود ملکه، جمعیت زنبورها به‌تدریج کاهش می‌یابد. هر بار که کندو را باز می‌کنید، حتماً حضور ملکه یا آثار فعالیت او را بررسی کنید. اشتباه رایجی که باید از آن پرهیز کرد، این است که وجود تعداد زیاد زنبور در کندو را به‌منزله‌ی حضور ملکه بدانیم، در حالی که ممکن است ملکه‌ای وجود نداشته باشد یا وظایف خود را به‌درستی انجام ندهد.
۳. استفاده از تجهیزات بی‌کیفیت
زنبورداری شما به اندازه تجهیزاتی که در اختیار دارید، مؤثر خواهد بود. خیلی زود متوجه می‌شوید که زنبورداری بدون تجهیزات ممکن نیست. در عین حال، تجهیزاتی که استفاده می‌کنید باید از بهترین کیفیت برخوردار باشند. تجهیزات ضعیف در زنبورداری منجر به کلنی‌های ناکارآمد، بازدهی پایین و هزینه‌های عملیاتی بالا می‌شوند. تجهیزاتی که مدام خراب می‌شوند، فرآیند تولید را با تأخیر مواجه می‌کنند و این موضوع در محصولاتی که از کندو برداشت می‌کنید بازتاب پیدا می‌کند. همچنین مجبور می‌شوید هزینه‌های زیادی برای جایگزینی تجهیزات صرف کنید.
دو راه برای تهیه تجهیزات زنبورداری وجود دارد. قرض گرفتن تجهیزات برای چند ماه اول قابل قبول است تا بتوانید به‌تدریج تجهیزات خودتان را خریداری کنید. البته برخی زنبورداران ممکن است حاضر نباشند تجهیزات خود را با شما به اشتراک بگذارند، و این بدان معنا نیست که افراد بدی هستند؛ بلکه صرفاً نمی‌خواهند از طریق تجهیزات مشترک، بیماری‌ها از کلنی شما به کلنی آن‌ها منتقل شود. تجهیزاتی که می‌خرید باید از تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان معتبر و قابل اعتماد باشد و تا جای ممکن بهترین کیفیت را داشته باشد.
داشتن تجهیزات اختصاصی، شما را برای زنبورداری بلندمدت آماده می‌کند. شما قرار است برای سال‌ها زنبوردار باشید، پس باید از همین ابتدا آمادگی داشته باشید. زنبورداری از نظر تجهیزات و ابزارآلات، حرفه‌ای فشرده و سنگین نیست. می‌توانید با ضروری‌ترین تجهیزات شروع کنید و باقی موارد را به‌مرور زمان تهیه نمایید. در شروع کار، تجهیزاتی را در اولویت قرار دهید که برای تولید ضروری هستند، مانند لباس مخصوص زنبورداری، چاقوی باز کننده سرپوش موم و اهرم کندو. تجهیزات مربوط به برداشت محصولات کندو مانند دستگاه استخراج عسل (اکستراکتور)، می‌تواند در مراحل بعدی فعالیت زنبورداری خریداری شود.
۴. دور ریختن وسایلی که قابل استفاده مجدد هستند
ابزارها و تجهیزات زنبورداری هزینه‌بر هستند. زنبورداران مبتدی ممکن است با توصیه‌هایی مواجه شوند که به آن‌ها می‌گوید برخی وسایل را پس از استفاده دور بریزند. اما واقعیت این است که برخی اقلام و اجزای کندو را می‌توان بازسازی کرد و دوباره در کندو مورد استفاده قرار داد. قاب‌ها و شانهای قدیمی به‌راحتی در کندو قابل استفاده مجدد هستند و هیچ اثر منفی‌ای هم ندارند. پیش از آنکه چیزی را دور بریزید، حتماً آن را ارزیابی کنید. اگر می‌توان بدون به خطر انداختن زنبورها آن را مجدداً استفاده کرد، این کار را انجام دهید و از هزینه‌های اضافی خرید وسایل جدید جلوگیری کنید.
برخی از فرآورده‌های کندو که استفاده نمی‌کنید نیز می‌توانند دوباره به زنبورها خورانده شوند. این موارد شامل موم‌های قدیمی و عسل باقی‌مانده هستند. زنبورها از آن‌ها برای ساخت شانهای جدید و تغذیه نوزادان خود استفاده می‌کنند. زنبورداری حرفه‌ای مبتنی بر عدم اتلاف است، پس هر چیزی را که می‌توانید دوباره مصرف کنید، به کار ببرید. در میان زنبورداران رایج است که پس از برداشت عسل، قاب‌های حاوی موم را دوباره به زنبورها بدهند تا آن‌ها را پاکسازی کنند. زنبورها این کار را به‌خوبی انجام می‌دهند و از تغذیه اضافی هم بهره‌مند می‌شوند.
برخی منابع توصیه می‌کنند اجزای چوبی کندو را دور بیندازید یا بسوزانید. این اجزا ممکن است شامل جعبه‌ها، قاب‌ها یا سایر بخش‌های کندو باشند. پیش از آنکه به‌سرعت تصمیم به دور انداختن آن‌ها بگیرید، بررسی کنید که آیا می‌توانند دوباره استفاده شوند یا می‌توان از آن‌ها برای ساخت وسایل مفید دیگر در زنبورداری استفاده کرد. جعبه‌های قدیمی کندو می‌توانند به عنوان تله‌ی جذب بچه‌های زنبور یا نگهدارنده قاب‌ها در زمان پاکسازی یا سیم‌کشی استفاده شوند. قاب‌های قدیمی را نیز می‌توان پاکسازی کرد و دوباره در کندو به کار برد. اتفاقاً زنبورها به این قاب‌های قدیمی بیشتر علاقه‌مند هستند و سریع‌تر از قاب‌های جدید آن‌ها را می‌پذیرند.
۵. نادیده گرفتن آفات و انگل‌ها
آفات و انگل‌های کلنی‌های زنبورعسل، مسائلی نیستند که بتوان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد. کلنی‌های جوان که معمولاً در اختیار زنبورداران تازه‌کار هستند، به‌راحتی ممکن است زیر فشار آفات و انگل‌ها از پا بیفتند. بنابراین، زنبورداران مبتدی باید زمانی را صرف شناخت آفات و انگل‌های رایج در منطقه خود کنند. تشخیص زودهنگام حملات و آلودگی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا اگر به‌موقع اقدام نکنید، ممکن است کلنی زنبورعسل‌تان به‌طور کامل نابود شود. در موارد آلودگی شدید، ممکن است زنبورها کندو را ترک کرده و فرار کنند، و شما بدون کلنی ارزشمند خود باقی بمانید.
پیشنهاد می کنیم مقالات ” بیماری ها و آفات زنبور عسل ” را مطالعه کنید 🌹
کنه واروآ یکی از انگل‌های مهم زنبورعسل است که زنبورداران مبتدی باید نسبت به آن هوشیار باشند. شناسایی زودهنگام کنه واروآ و اتخاذ تدابیر مناسب برای پاکسازی کندو از این انگل مخرب، از اقدامات ضروری در مدیریت صحیح کلنی‌هاست. زنبورداران مبتدی نباید این اشتباه را مرتکب شوند که تصور کنند کلنی زنبورعسل خود به‌تنهایی از پس مقابله با آفات و انگل‌ها برمی‌آید. در روند کنترل این آفات و انگل‌ها، حتماً به قوانین و دستورالعمل‌های منطقه خود پایبند باشید؛ چرا که برخی از سموم دفع آفات ممکن است در حوزه قضایی محل سکونت شما ممنوع باشند. پیش از استفاده از هر روشی، اطمینان حاصل کنید که آن روش در محل شما مجاز است.
آفت‌هایی نظیر زنبور زرد و زنبورهای غارتگر معمولاً به کلنی‌های ضعیف حمله می‌کنند، که این مورد در بین زنبورداران مبتدی رایج است. این آفات با غارت ذخایر غذایی کلنی، زنبورها را در وضعیت نامناسبی برای ورود به زمستان قرار می‌دهند. لانه‌های زنبورهای زرد و قرمز را که در نزدیکی کندوها قرار دارند، شناسایی و حذف کنید. زنبورها قادرند در برابر برخی حملات از خود دفاع کنند، اما استفاده از کاهنده ورودی کندو می‌تواند به کلنی‌های جوان در دفاع از خود کمک زیادی کند.
6. نادیده گرفتن بیماری‌های زنبور عسل
زنبورهای عسل در معرض بیماری‌های مختلفی قرار دارند. این بیماری‌ها می‌توانند به‌سرعت در داخل کلنی و در سراسر یک زنبورستان منتشر شوند. خوشبختانه این بیماری‌ها در صورت استفاده از روش‌های مناسب، قابل شناسایی و کنترل هستند. به‌عنوان بخشی از تحقیقاتی که باید پیش از شروع زنبورداری انجام دهید، بیاموزید که چگونه رایج‌ترین بیماری‌های زنبور عسل را شناسایی کنید. تشخیص زودهنگام بیماری‌ها به شما این امکان را می‌دهد که پیش از آنکه کلنی را به نابودی بکشانند، آن‌ها را کنترل کنید. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری لوک آمریکایی، لوک اروپایی و گچ‌کودک اشاره کرد. برخی از این بیماری‌ها در دسته «بیماری‌های قابل گزارش» قرار دارند. زنبوردار موظف است در صورت مشاهده آن‌ها، به مقامات مسئول و دیگر زنبورداران اطلاع دهد.
بیماری‌های زنبور عسل توسط عوامل گوناگونی ایجاد می‌شوند و عوامل مختلفی نیز می‌توانند آن‌ها را تشدید کنند. ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها به شیوه‌های مختلف به زنبورها حمله می‌کنند و بیماری‌هایی با شدت‌های مختلف ایجاد می‌نمایند. عواملی نظیر تهویه کندو و ویژگی‌های ژنتیکی ملکه نیز در شدت و گسترش برخی بیماری‌ها نقش دارند. زنبورداران مبتدی باید با این عوامل و نحوه کنترل آن‌ها آشنا باشند. برخی از آفات نیز ناقل بیماری هستند یا موجب شرایطی در زنبورها می‌شوند که خود به‌عنوان بیماری طبقه‌بندی می‌گردند.
برای بیماری‌هایی که در کلنی شناسایی می‌شوند، درمان‌هایی وجود دارد. زنبوردار باید بتواند بیماری را تشخیص دهد و درمان مناسب را انتخاب کند. اجرای درمان نیز عمدتاً بر عهده خود زنبوردار است. زنبورداران مبتدی می‌توانند برای تشخیص بیماری و اجرای درمان از زنبورداران باتجربه کمک بگیرند تا زمانی که به مهارت کافی دست یابند.
7. تنها عمل کردن
زنبورداری فعالیتی نیست که بتوان آن را به‌تنهایی انجام داد. زمانی را به برقراری ارتباط با زنبورداران دیگر در اطراف خود اختصاص دهید. این تعامل میان زنبورداران باتجربه و مبتدی، عامل پویایی و تداوم زنبورداری است. زنبورداران باتجربه با مرور دوباره مطالب قبلی، اطلاعات خود را به‌روز و تقویت می‌کنند، و در همین حین زنبورداران مبتدی نیز روش‌های حفظ کلنی‌های قوی و سالم را از آنان می‌آموزند. همچنین، این تعامل فرصتی برای دریافت نکات کاربردی در خصوص بهترین شیوه‌های زنبورداری فراهم می‌آورد.
پیوستن به یک باشگاه زنبورداری به همه زنبورداران توصیه می‌شود. اگر در منطقه شما باشگاه زنبورداری وجود ندارد، خودتان اقدام به تشکیل آن کنید. باشگاه زنبورداری، پل ارتباطی مناسبی میان زنبورداران مبتدی و باتجربه است. در چنین محیطی، می‌توان اطلاعات مربوط به شیوع بیماری‌ها و آفات را دریافت کرده و راهکارهای مقابله با آن‌ها را فرا گرفت. از سوی دیگر، سازمان‌های خدمات ترویج کشاورزی نیز ترجیح می‌دهند با یک باشگاه زنبورداری در ارتباط باشند تا با زنبورداران به‌صورت انفرادی.
یکی دیگر از مزایای عضویت در باشگاه زنبورداری، امکان قرض گرفتن برخی وسایل مفید از دیگر زنبورداران است. البته در این خصوص باید با احتیاط عمل کرد. تنها از زنبوردارانی که ارتباط دوستانه و نزدیکی با آن‌ها دارید تجهیزات قرض بگیرید، و مطمئن باشید که آن‌ها اصول بهداشتی لازم در نگهداری کندو و تجهیزات را رعایت می‌کنند. چراکه تجهیزات زنبورداری می‌توانند ناقل بیماری بین کلنی‌ها باشند. یکی از موارد رایج برای قرض دادن در باشگاه‌های زنبورداری، کتاب‌ها هستند. داشتن چند نسخه از راهنماها و کتاب‌های آموزشی زنبورداری برای به اشتراک‌گذاری مفید است، و شما نیز از سایر اعضای باشگاه کتاب‌هایی دریافت خواهید کرد. تمام این منابع به غنی‌تر شدن دانش زنبورداری شما کمک می‌کنند.
8. ارزیابی سلامت کلنی بر اساس ترافیک کندو
رفت‌وآمد زنبورها به داخل و خارج کندو، شاخص قابل‌اتکایی برای سنجش سلامت کلنی نیست. نتیجه‌گیری درباره وضعیت سلامت کلنی زنبور عسل صرفاً با مشاهده ترافیک در ورودی کندو، یکی از اشتباهات رایج در میان زنبورداران مبتدی است. البته بررسی کندو و مشاهده ورود و خروج زنبورها مفید است، اما این مشاهده نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از سلامت کلنی ارائه دهد. زنبورهای عسل در جمع‌آوری شهد و گرده بسیار فعال‌اند، و در هوای گرم و فصل بهار که گل‌ها شکوفا هستند، فعالیت آن‌ها بیشتر می‌شود.
داشتن یک کلنی سالم برای موفقیت شما به‌عنوان زنبوردار بسیار حیاتی است. نخستین کلنی‌تان و شیوه‌ای که با آن کار می‌کنید، نقش تعیین‌کننده‌ای در سطح مهارت آینده شما در زنبورداری دارد. بازرسی کندو مطمئن‌ترین راه برای ارزیابی سلامت کلنی زنبور عسل است. استفاده از ابزارهایی نظیر «چک‌لیست بازرسی کندو» در زنبورداری توصیه می‌شود. این ابزار به شما کمک می‌کند تا بدانید هنگام بازرسی به چه نکاتی باید توجه داشته باشید. بازرسی منظم برای شناسایی بیماری‌ها، آفات و انگل‌ها این امکان را فراهم می‌کند که مشکلات را پیش از آنکه کلنی را درگیر و نابود کنند، شناسایی و رفع کنید.
بازرسی کندو امری ضروری و از اصول درست زنبورداری است، اما نباید در آن زیاده‌روی شود. باز کردن بیش‌ازحد کندو می‌تواند توسط زنبورها به‌عنوان نشانه ناامن بودن محیط تلقی شود. در چنین شرایطی زنبورها ممکن است کندو را ترک کنند یا به تغییر ملکه (سوپرسیجر) اقدام کنند. اطمینان حاصل کنید که هر بازرسی که انجام می‌دهید واقعاً ضروری است. بازرسی را به‌درستی و با سرعت مناسب انجام دهید، بدون آنکه آسیب یا تنش غیرضروری به زنبورها وارد شود.
9. کم‌اهمیت دانستن تجهیزات محافظتی
حضور در کنار زنبورها و کار با کندو اساس زنبورداری است. زنبورداران مبتدی باید بدانند که زنبورها ممکن است تحریک شده و رفتار تهاجمی از خود نشان دهند. تجهیزات محافظتی برای جلوگیری از نیش زنبور، از لوازم ضروری برای هر زنبوردار به‌شمار می‌رود. حتی اگر به نیش زنبور حساسیت نداشته باشید، نیش‌های متعدد می‌توانند شما را روانه بیمارستان کنند. برای پیشگیری از نیش خوردن، باید از تجهیزات مناسب استفاده کنید؛ این تجهیزات شامل لباس زنبورداری، چکمه و دستکش هستند. همچنین استفاده از نقاب یا تور صورت نیز الزامی است. هر بار که با زنبورها کار می‌کنید، باید این تجهیزات را بپوشید.
تجهیزات محافظتی را از فروشندگان معتبر تهیه کنید. شما قرار است در هر نوع آب‌وهوا و در تمام فصول سال با زنبورها کار کنید، بنابراین ضروری است تجهیزات مناسبی برای هوای گرم و سرد در اختیار داشته باشید. زنبورداران مبتدی گاهی فاقد لباس مناسب برای برخی شرایط آب‌وهوایی هستند و بدون محافظت کافی به کندو مراجعه می‌کنند. در چنین مواردی ممکن است مورد نیش قرار گرفته و باعث تحریک شدید زنبورها شوند. کلنی تحریک‌شده حتی ممکن است به سایر افراد یا حیوانات اطراف حمله کند.
استفاده از دود هنگام مراجعه به کندو نیز به محافظت شما کمک می‌کند. دود باعث می‌شود زنبورها مشغول خوردن عسل شوند، و در این حالت شما می‌توانید راحت‌تر کار خود را انجام دهید. همچنین، زمانی که نیش می‌خورید، استفاده از دود بر روی آن نقطه به پوشاندن فرمون‌هایی که در اثر نیش آزاد می‌شوند کمک می‌کند. با افزایش تجربه‌تان در کار با زنبورها، می‌توانید روش‌های جدیدتر آرام‌سازی زنبورها، مانند اسپری کردن شربت قند به‌جای دود دادن را نیز امتحان کنید.
۱۰. توجه ناکافی به امنیت کندوها
امنیت کندوهای زنبور عسل یکی از الزامات بسیار مهم در زنبورداری است. این امنیت باید کندوها را در برابر حیوانات وحشی، حشرات مخرب و انسان‌ها تأمین کند. حیوانات وحشی مانند خرس‌ها برای دستیابی به عسل به کندوها حمله می‌کنند و ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کندو و کلنی زنبور عسل وارد کنند. برخی افراد با نیات سوء ممکن است کندوها یا حتی قاب‌های خاصی از کندو را که حاوی نوزاد یا عسل ذخیره‌شده هستند، بدزدند. محافظت از کندوها در برابر چنین مزاحمانی با ماهیت‌های گوناگون، موجب حفظ ایمنی زنبورها و بهره‌برداری بهتر از زنبورداری می‌شود.
کشیدن حصار پیرامون کندوها راهی مطمئن برای جلوگیری از ورود بیشتر حیوانات ناخواسته و حتی برخی افراد است. قرار دادن کندو در ارتفاع مشخصی نیز می‌تواند از نفوذ برخی حشرات مخرب جلوگیری کند. زنبورداران مبتدی می‌توانند از زنبورداران باتجربه روش‌های مختلف محافظت در برابر حشرات و حیوانات را بیاموزند؛ از جمله استفاده از عوامل شیمیایی بازدارنده. استفاده از بازدارنده‌ها مؤثرترین روش برای جلوگیری از حمله حیوانات و حشرات به زنبورهاست. پیشگیری از حمله بسیار بهتر از تلاش برای بازسازی کلنی آسیب‌دیده پس از حمله است.
حفاظت از کندوها در برابر انسان‌ها نیز اهمیت دارد. نخست آنکه تماس زیاد مردم با زنبورها می‌تواند باعث تحریک و تهاجمی شدن زنبورها شود و در نتیجه به مردم نیش بزنند، که ممکن است برای شما مشکلاتی با همسایگان و حتی مراجع قانونی ایجاد کند. دوم اینکه برخی افراد، که معمولاً زنبوردار یا دارای آگاهی از زنبورداری هستند، ممکن است اقدام به دزدیدن کندوها کنند. زنبورداران برای پیشگیری از چنین سرقت‌هایی یا برای بازیابی کندوهای به‌سرقت‌رفته، از تجهیزاتی مانند دوربین‌های نظارتی و ردیاب‌های GPS استفاده می‌کنند.
۱۱. نگرانی بیش از حد درباره بچه زنبور
کلنی‌های بزرگ زنبور عسل گاه تقسیم می‌شوند و بخشی از آن‌ها از کندو خارج شده و به‌صورت بچه زنبور مهاجرت می‌کنند. این رفتار طبیعی زنبورهاست. اگرچه ممکن است در سال اول زنبورداری خود با این پدیده روبه‌رو نشوید، اما باید آمادگی مشاهده آن را داشته باشید. زنبورداران مبتدی ممکن است با دیدن خروج زنبورها و تشکیل بچه‌کندو بسیار نگران شوند و دست به اقداماتی برای جلوگیری از بچه‌کشی بزنند. انجام این اقدامات مانند پرورش ملکه یا تقسیم کندو ، هیجان‌انگیز و جالب است، اما پیش از آن باید به‌خوبی اصول زنبورداری را فرا گرفته باشید؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است به کلنی‌های خود آسیب بزنید.
اجازه دهید زنبورها اگر تمایل دارند، به‌طور طبیعی کلنی را تقسیم کرده و مهاجرت کنند. کلنی‌ای که در کندو باقی می‌ماند، به‌اندازه کافی قوی هست تا فعالیت‌های کندو را ادامه دهد. بچه دهی نشانه اشتباه زنبوردار نیست، پس خود را بابت آن سرزنش نکنید. تنها در صورتی باید نگران شوید که اشتباه مدیریتی جدی‌ای رخ داده باشد و کل کلنی کندو را ترک کرده باشد.
زنبورداران باتجربه می‌دانند چگونه علائم آماده‌سازی برای بچه دهی را شناسایی و در صورت لزوم از آن جلوگیری کنند. از سوی دیگر، رفتار بچه دهی نشانه‌ای مثبت از سلامت و قدرت کلنی شماست. کلنی ضعیف زنبور عسل که جمعیت کمی دارد، تمایلی به بچه دهی نشان نمی‌دهد. پس از بچه دهی ، می‌توانید از یک زنبوردار باتجربه بخواهید کلنی باقی‌مانده را بررسی کرده و در صورت نیاز، شما را برای تغذیه کمکی یا اقدامات دیگر راهنمایی کند.
۱۲. نگه‌داشتن کندوی کثیف
زنبورداری نیازمند رعایت استانداردهای بالای بهداشت و نظافت است. خود زنبورها نیز در تمیز نگه‌داشتن کندو مهارت دارند. آن‌ها تنها هنگام پرواز در خارج از کندو مدفوع دفع می‌کنند و همواره در حال یافتن و بیرون‌بردن زباله‌ها از کندو هستند. با این حال، زنبوردار نیز باید به بهداشت کندو کمک کند. زنبورداران مبتدی ممکن است از این موضوع آگاه نباشند. روش‌ها و تجهیزاتی برای نگهداری از کندو وجود دارد که می‌تواند به بهداشت آن کمک کند. برخی ویژگی‌های کندو، مانند تهویه مناسب، نیز در بهبود بهداشت داخلی کندو مؤثر است.
تمیز نکردن کندو و اجزای آن یکی از اشتباهات رایج زنبورداران مبتدی است. این شامل تمیزکاری‌های دوره‌ای برای پاکسازی قاب‌ها و سایر اجزای کندو می‌شود. موم و بره‌موم اضافی که در برخی بخش‌های کندو انباشته می‌شود، باید برداشته شود. همچنین، شانه‌های اضافی که بی‌نظم در کندو باقی مانده‌اند، می‌توانند حشرات آفت مانند سوسک کندو را جذب کنند. رفتار تمیزکاری (grooming) در زنبورها به آن‌ها کمک می‌کند تا بدن خود را تمیز نگه دارند و از شر انگل‌هایی مانند کنه واروآ خلاص شوند. پاشیدن پودر شکر یا شربت قندی روی زنبورها می‌تواند رفتار تمیزکاری را تحریک کرده و دفع این انگل‌ها را افزایش دهد.
استفاده از تخته‌کف‌های توری (کفی های کفباز) در زنبورداری محل بحث است. برخی زنبورداران از آن‌ها حمایت می‌کنند و برخی مخالف استفاده از آن‌ها هستند. این تخته‌ها اجازه می‌دهند که زباله‌ها از کندو به زمین بیفتند، در حالی که تخته‌کف‌های معمولی و صُلب، زباله‌ها را در داخل کندو نگه می‌دارند. پیش از تصمیم‌گیری درباره استفاده از تخته‌کف توری، مزایا و معایب آن را در زنبورداری خود بسنجید.
۱۳. آغاز زنبورداری بدون آمادگی کافی
زنبورداران مبتدی اغلب با انگیزه حفظ زنبورها یا به امید کسب سود از محصولات کندو وارد این حرفه می‌شوند. صرف‌نظر از انگیزه شما برای آغاز زنبورداری، باید خود را برای یادگیری سریع و گسترده در این زمینه آماده کنید. یک زنبوردار مبتدی باید حداقل سه کتاب در حوزه زنبورداری را پیش از خرید اولین تجهیزات زنبورداری مطالعه کند. همچنین لازم است در تمام دوران فعالیت زنبورداری، به‌طور مستمر به جستجو و مطالعه منابع مختلف زنبورداری بپردازد. تبادل کتاب با سایر زنبورداران در باشگاه‌های زنبورداری نیز راهی مؤثر برای گسترش دانش در این حوزه است.
یک مجموعه کامل از کتاب‌های زنبورداری که یک مبتدی باید مطالعه کند، باید سطوح مختلف مهارتی را دربر گیرد. زنبوردار مبتدی باید یک کتاب در سطح مقدماتی، یک کتاب در سطح متوسط و یک کتاب در سطح پیشرفته تهیه کند. اطلاعات و نکات موجود در این کتاب‌ها، راهنمای خوبی برای سال اول فعالیت زنبورداری خواهد بود. پس از آن، لازم است فرد به دنبال منابع سطح متوسط و پیشرفته‌تر برود.
در اینترنت منابع فراوانی در زمینه زنبورداری یافت می‌شود. برخی از این منابع (مانند آنچه در سایت arjanbee.ir ارائه می‌شود) بسیار مفید هستند، در حالی‌که برخی دیگر چندان قابل اعتماد یا کامل نیستند. برخی منابع اینترنتی نیز فاقد جزئیات لازم‌اند و همین کمبود اطلاعات ممکن است شما را در مدیریت کلنی زنبورها دچار مشکل کند. با استفاده از دانش زنبورداری خود و مشورت با زنبورداران باتجربه، سعی کنید محتوای موجود در اینترنت را تحلیل و به‌درستی به کار بگیرید. همچنین مقایسه اطلاعات از منابع مختلف و انتخاب مطالب مفید و حذف موارد ناکارآمد، روشی هوشمندانه در مسیر یادگیری است.
۱۴. شروع زنبورداری با تنها یک کندو
ممکن است سرمایه مالی محدود مانعی برای شروع زنبورداری باشد، اما این دلیل خوبی برای شروع کار تنها با یک کندو نیست. ممکن است بگویید می‌خواهید ابتدا تجربه کسب کرده و سپس تعداد کندوها را افزایش دهید، اما در واقع در این صورت با هزینه‌های جاری بالا و بازدهی کم مواجه خواهید شد. تجهیزاتی مانند لباس محافظ، اهرم کندو و دستگاه‌های استخراج عسل، برای چند کندو قابل استفاده‌اند. بنابراین با حذف این هزینه‌ها، سرمایه لازم برای افزودن کندوهای بیشتر به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
بزرگ‌ترین مشکل داشتن تنها یک کندو این است که اگر اتفاقی برای آن بیفتد، مجبور خواهید بود سال بعد از ابتدا شروع کنید. این موضوع ممکن است افراد کم‌انگیزه را از ادامه مسیر منصرف کند؛ درحالی‌که آن‌ها در صورت ادامه مسیر، می‌توانستند زنبورداران موفقی شوند.
بهترین تعداد کندو برای زنبورداران مبتدی بین ۲ تا ۵ عدد است. این تعداد به‌اندازه‌ای است که بتوانید سریع یاد بگیرید، اما دچار سردرگمی نشوید. خرید تجهیزات و ابزار لازم برای مدیریت ۲ تا ۵ کندو چندان پرهزینه نیست. در صورت موفقیت در مدیریت کلنی‌ها، بازده خوبی از برداشت محصولات کندو خواهید داشت. همچنین، مبتدیان راحت‌تر می‌توانند فعالیت‌های نگهداری از کندو را روی این تعداد محدود انجام دهند. در اولین کندو، این کار ممکن است جدید و دشوار به نظر برسد، اما تا رسیدن به کندوی چهارم یا پنجم، این فعالیت‌ها برایتان طبیعی و ساده‌تر خواهند شد.
۱۵. برداشت محصول در سال اول
اشتیاق برای چشیدن طعم شیرین موفقیت در زنبورداری طبیعی است، اما نباید در سال اول انتظار برداشت داشته باشید. در نخستین سال زنبورداری، همواره باید اجازه دهید زنبورها تمامی منابعی که جمع‌آوری کرده‌اند را برای خود نگه دارند. آن‌ها بیش از آنکه شما به محصول نیاز داشته باشید، برای بقای خود به آن نیاز دارند. عسل، منبع غذایی ذخیره‌شده زنبورهاست و در روزها و فصول سرد که امکان چرا نیست، تغذیه زنبورها از همین عسل تأمین می‌شود. این اصل، در مورد برداشت موم نیز صدق می‌کند. مومی که ما از کندو برداشت می‌کنیم، همان شانه‌هایی هستند که زنبورها برای پرورش نوزادان یا ذخیره‌سازی عسل ساخته‌اند. اگر شما این شانه‌ها را حذف کنید، فضای لازم برای تخم‌ریزی یا ذخیره عسل را از زنبورها می‌گیرید.
برداشت عسل در سال اول، یکی از بدترین اشتباهات زنبورداران مبتدی است! این کار، کلنی زنبورها را بدون ذخایر غذایی کافی برای گذراندن زمستان رها می‌کند. حتی اگر کلنی از زمستان جان سالم به در ببرد، در بهار به قدری ضعیف خواهد بود که توانایی لازم برای افزایش جمعیت را نخواهد داشت. در سال اول، اجازه دهید کلنی زنبورها جمعیت خود را افزایش دهد. جمعیت بیشتر به معنای قدرت بیشتر در چرا و دفاع از کندو است.
در نخستین سال زنبورداری، باید از تجربه‌هایی که کسب کرده‌اید احساس رضایت کنید. همچنین باید به خود افتخار کنید که توانسته‌اید یک کندو را در چرخه کامل یک سال مدیریت کرده و سربلند بیرون آیید. در سال دوم، در صورت تمایل می‌توانید عسل و سایر محصولات کندو را برداشت کنید.
نتیجه گیری
این اشتباهات رایج در میان زنبورداران مبتدی قابل اجتناب هستند. آن‌ها را هنگام آغاز فعالیت زنبورداری خود به خاطر بسپارید. همچنین، دیگران را نیز به شروع زنبورداری تشویق کنید. پیش از راه‌اندازی زنبورستان، تمام اطلاعات لازم درباره زنبورداری را فرا بگیرید. به‌علاوه، زمانی را برای اندیشیدن به اتفاقات احتمالی ناگوار و آماده‌سازی برای مقابله با آن‌ها اختصاص دهید. در زنبورداری، گاه پرسش اصلی این است که «چه کاری نباید انجام داد» تا زنبورها و کل فرآیند زنبورداری را دچار مشکل نکنید. از این اشتباهات رایج که زنبورداران پیش از شما مرتکب شده‌اند درس بگیرید و با استفاده از راهکارهای ارائه‌شده در این مقاله، از آن‌ها اجتناب کنید.
از همراهی شما سپاسگزاریم. امیدواریم مطالعه این مقاله برایتان سودمند و لذت‌بخش بوده باشد. برایتان آرزوی موفقیت داریم. لطفا اگر در خصوص این مقاله، نکته یا تجربه خاصی برای کمک به دیگران دارید، در قسمت دیدگاه ها آنرا به اشتراک بگذارید 💐
ترجمه مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان
این عسل از منطقه ای گرفته شده که برای جن و پری و خرس قفل هست
جهت سفارش تلفنی یا لینک محصول فروشنده بر روی تصاویر بالا کلیک نمایید
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.