برای داشتن یک ملکه و کلنی پربار چه چیزهایی نیاز دارید

برای داشتن یک ملکه و کلنی پربار چه چیزهایی نیاز دارید

زنبورهای عسل (Apis mellifera) حشراتی بسیار اجتماعی هستند و سازماندهی کلنی به گروه‌های مجزا تقسیم می‌شود تا تقسیم کار و تخصص در وظایف خاص امکان‌پذیر شود. ملکه زنبور عسل تنها ماده مولد در کلنی است که تخصص آن تخم‌گذاری است، در حالی که زنبورهای کارگر تمام وظایف دیگر کلنی را انجام می‌دهند و وظیفه زنبورهای نر فقط جفتگیری با ملکه باکره است. کیفیت ملکه، که اغلب با توانایی تولیدمثلی او مرتبط است، می‌تواند تأثیر عمیقی بر تولید عسل، شیوع بیماری‌ها و توانایی زمستان‌گذرانی کلنی داشته باشد. شکست ملکه به طور مداوم در نظرسنجی‌های اخیر تلفات زمستانی به عنوان یکی از دلایل مرگ و میر کلنی ذکر شده است (vanEnglesdorp et al 2010). بنابراین حفظ ملکه‌های باکیفیت برای هر عملیات پرورش زنبور عسل ضروری است. 

 زیست‌شناسی ملکه 

زیست‌شناسی ملکه‌های زنبور عسل حوزه‌ای است که در خصوص آن خوبی تحقیق شده است و بسیاری از جنبه‌های جالب چرخه زندگی زنبور عسل توسط ملکه و فرومون‌هایی که تولید می‌کند تعیین می‌شود. در چرخه زندگی زنبورهای عسل، یک کارگر و یک ملکه در مراحل تخم و لاروی جوان یکسان هستند. تفاوت بین این دو از طریق تغذیه لارو ایجاد می‌شود. غذا توسط زنبورهای کارگر بالغ به سلول‌های لاروهای در حال رشد ارائه می‌شود که پس از مصرف گرده، شهد و نان زنبور، ژل نوزادی را از غدد آرواره‌ای خود ترشح می‌کنند. ملکه‌ها کاملاً با ژل رویال پرورش می‌یابند، در حالی که کارگران با ترکیبات مختلفی از ژل لاروی، گرده و شهد تغذیه می‌شوند.

این رژیم غذایی بر سطح هورمون جوانی تولید شده توسط لاروها تأثیر می‌گذارد و تا روز سوم رشد لاروی، گروه بالغ بر اساس سطح هورمون تعیین می‌شود. رژیم غذایی غنی لاروهای ملکه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بسیار سریع رشد کنند، از تخم تا کامل شدن ملکه حدود ۱۶ روز زملن می برد ، در حالی که کارگران در حدود ۲۱ روز رشد می‌کنند. ملکه همچنین با اندامی درشت تر متولد می شود و سلولی که در آن شفیره می‌شود باید بتواند اندازه درشت ملکه را در خود جای دهد. بنابراین یک سلول ملکه بزرگ شده (به شکل مخروطی) برای تخم‌گذاری تشکیل می‌شود یا حول یک تخم موجود در سلول کارگر توسعه می‌یابد.

 جفتگیری ملکه 

پس از تولد ملکه جدید، رشد او هنوز کامل نشده است؛ او باید با چندین زنبور نر جفتگیری کند، اسپرم آن‌ها را ذخیره کند و تخم‌گذاری را آغاز کند تا کاملاً رشد یابد. ملکه‌ها معمولاً در ۵ یا ۶ روز پس از تولد جفتگیری می‌کنند (Tarpy et al 2004). تا این مرحله، کارگران توجه کمی به ملکه می‌کنند، اما هنگامی که او آماده جفتگیری می‌شود، کارگران اطراف او یک حلقه تشکیل می‌دهند (شکل ۱). هنگامی که او کندو را ترک می‌کند، کارگران با تولید فرومون نازانوف در ورودی کندو به او کمک می‌کنند تا کلنی را پیدا کند. ملکه در روزهای آفتابی و آرام، در اواسط بعدازظهر، ۱ یا ۲ پرواز جهت‌یابی و ۱تا ۵ پرواز جفتگیری در طول ۲ تا ۴ روز انجام می‌دهد. 

شکل ۱: ملکه و جمعیت اطراف او

جفتگیری در مناطق تجمع زنبورهای نر اتفاق می‌افتد که معمولاً بسیاری از آن‌ها در فاصله پروازی (۲ تا ۳ کیلومتری) از زنبورستان وجود دارند. هنگامی که ملکه از طریق یک منطقه تجمع پرواز می‌کند، زنبورهای نر به سرعت با استفاده از نشانه‌های بصری و شیمیایی به او جهت می‌دهند (Gary 1962). زنبورهای نر یک «دنباله نر» پشت ملکه تشکیل می‌دهند که شکلی شبیه به پیله است. زنبورهای نر نزدیک می‌شوند تا یکی از آن‌ها بتواند به ملکه نزدیک شود و اسپرم خود را به سرعت به ملکه تزریق کند، این فرایندی است که تنها چند ثانیه طول می‌کشد. زنبور نر فلج می‌شود، به پشت می‌چرخد و اسپرم را از طریق محفظه نیش ملکه به داخل تخم‌بر وارد می‌کند. زنبور نر طی چند دقیقه یا ساعت پس از جفتگیری می‌میرد. او در طول دوره جفتگیری با ۷ تا ۱۷ زنبور نر جفتگیری می‌کند (Adams et al 1977)، معمولاً به سرعت و قبل از بازگشت به کلنی و ذخیره میلیون‌ها اسپرم در اسپرماتکای خود. پس از جفتگیری، تغییرات فیزیولوژیکی و رفتاری زیادی رخ می‌دهد زیرا تخمدان‌های او کامل شده و تخم‌ها ویتهلوژنیک می‌شوند (Tanaka and Hartfelder 2004). 

تنوع ژنتیکی ناشی از جفتگیری با چندین زنبور نر منجر به افزایش بهره‌وری کلنی، کاهش بیماری‌های نوزادان و در نهایت بقای بیشتر کلنی می‌شود . اکثر مزایای ناشی از جفتگیری با چندین زنبور نر (۸۳٪) با ۷ جفتگیری به دست می‌آید (Tarpy and Pettis 2013). بیشتر ملکه‌های تولیدی تجاری، فرکانس جفتگیری بالایی دارند (>۷ جفت) (Delaney et al 2010; Tarpy et al 2012). تولید زنبورهای نر در بهار قبل از تولید ملکه افزایش می‌یابد تا تعداد کافی زنبور نر برای بیشتر زنبورستان‌ها تضمین شود.

تولیدکنندگان ملکه باید اطمینان حاصل کنند که جمعیت زنبورهای نر کافی و سالم در کلنی‌های خود یا همسایه وجود دارد. آب و هوا نیز عامل مهمی در جفتگیری ملکه است و ممکن است تأثیر زیادی بر توانایی ملکه باکره برای جفتگیری بهینه و بازگشت به کلنی داشته باشد. ملکه‌های باکره معمولاً در عرض ۲ هفته جفتگیری می‌کنند (Oetrel 1940) و اگر شرایط آب و هوایی اجازه جفتگیری ندهد، ممکن است پس از ۳ هفته بدون جفتگیری شروع به تخم‌گذاری غیربارور کنند یا اصطلاحا نرزا شوند.(Conner 2008). 

 عملکرد ملکه در کلنی 

پس از جفتگیری ملکه، دو تخمدان او با ۱۵۰الی۱۸۰ تخمک‌ساز متورم می‌شوند (Winston 1991). این تخمک‌سازها تعداد نامحدودی تخم تولید می‌کنند، تا یک میلیون تخم یا بیشتر، در حالی که اسپرماتکا تا هفت میلیون اسپرم ذخیره شده را نگه می‌دارد که ملکه در طول عمر خود از آن‌ها برای بارور کردن تخم‌ها استفاده می‌کند. معمولاً ۲ الی۴ سال طول می‌کشد تا تمام اسپرم مصرف شود و در این مرحله، ملکه تولید تخم‌های بارور را متوقف می‌کند و کلنی او را جایگزین می‌کند (Winston 1991).

یک ملکه معمولاً در یک روز ۱۵۰۰ تخم می‌گذارد، در حالی که تعداد واقعی بستگی به فصلی بودن، تعداد کارگران بالغ، در دسترس بودن سلول‌های باز، شیوع بیماری یا آفات و فراوانی گرده یا شهد دارد. ملکه به ندرت خود را تغذیه می‌کند. میزان تغذیه ملکه توسط کارگران بالغ اطراف او (شکل ۱) و بنا به میزان تخم‌گذاری او انجام می گیرد. با رشد کلنی، میزان تخم‌گذاری افزایش می‌یابد و ملکه بیشتر و برای مدت طولانی‌تری تغذیه می‌شود (Chauvin 1956, Allen 1960). 

شکل ۲: نوزادان سالم با الگوی تخم‌گذاری خوب.

ملکه فرومون‌های متعددی تولید می‌کند که اقدامات خاصی در گروه کارگران را مهار یا تحریک می‌کنند. دامنه کامل استفاده از فرومون هنوز درک نشده است، اما می‌دانیم که فرومون‌های آرواره‌ای تولید شده توسط ملکه، پرورش ملکه و بچه دهی را مهار می‌کنند (Melathopoulos et al 1996)، زنبورهای نر را برای جفتگیری جذب می‌کنند (Gary 1962)، جستجوی گرده و پرورش نوزادان توسط کارگران را القا می‌کنند (Higo et al 1992)، جستجوی شهد را افزایش می‌دهند (Gary 1962) و از رشد تخمدان کارگران جلوگیری می‌کنند (Butler and Fairey 1963). مقدار این فرومون‌های تولید و منتشر شده توسط ملکه‌ها بستگی به سن ملکه، وضعیت جفتگیری، زمان روز و فصل دارد (Plettner et al 1997; Richard et al 2007). 

 ارزیابی الگوهای تخمریزی ملکه 

یکی از راه‌های اصلی تعیین کیفیت ملکه تخم‌گذار، بررسی الگوی تخم‌ها و نوزادان در حال رشد در قاب‌های کلنی است. بازرسی قاب‌های نوزادان باید به طور منظم در طول بازرسی‌های معمول کلنی انجام شود. یک ملکه باکیفیت الگوی ثابت و فراوانی از نوزادان را نشان می‌دهد. حلقه‌های هم‌مرکز نوزادان هم‌سن باید در الگویی فشرده با حداقل سلول‌های خالی مشاهده شود، به طوری که قدیمی‌ترین نوزادان در مرکز و نوزادان جوان در مراحل مشابه به سمت خارج پراکنده شده باشند (شکل ۲). در حاشیه نوزادان، معمولاً گرده یا نان زنبور ذخیره می‌شود و عسل یا شهد اغلب در لبه خارجی قاب یافت می‌شود. یافتن قابی با نوزادان پوشیده شده از لبه به لبه در بیشتر فصل‌ها رایج است (شکل ۳). 

شکل ۳: یک قاب عالی نوزادان پوشیده شده.

تعداد قاب‌های نوزادان موجود در یک کلنی متفاوت است، اما ارتباط میزان نوزادان مورد انتظار در فصل‌های خاص به پرورش‌دهنده کمک می‌کند تا تشخیص دهد اگر نوزادان کمی تولید می‌شود، که رشد کلنی را محدود می‌کند. شکل ۴ میزان کلی زنبورهای بالغ و نوزادان تولید شده بر اساس ماه برای کلنی‌های ایالات متحده را نشان می‌دهد، اگرچه این با توجه به موقعیت‌های جغرافیایی مختلف و روش‌های مدیریتی متفاوت خواهد بود. در دوره رشد بهاره، تولید تعداد زیادی زنبور بالغ برای استفاده از جریان شهد و دوره تولید عسل ضروری است. 

شکل ۴: الگوی جمعیت بالغ و تولید نوزادان بر اساس فصل.

در ماه‌های زمستان نوزادان کمی تولید می‌شود، اما هنگامی که اولین منابع غذایی در دسترس قرار می‌گیرد و هوا اجازه خروج از کلنی برای جمع‌آوری گرده را می‌دهد، تولید نوزادان به سرعت افزایش می‌یابد. با تولید نوزادان جدید، زنبورهای زمستان‌گذران جایگزین می‌شوند و ضروری است که این زنبورهای جایگزین سالم و فراوان باشند. کلنی‌ها را اوایل فصل هنگامی که دما بالای 12 درجه سانتی گراد یا بالاتر است و زنبورها در حال ورود و خروج هستند، بازرسی کنید.

بررسی کنید آیا تولید نوزادان انجام می‌شود و ملکه فضای کافی برای تخم‌گذاری و کارگران ذخایر غذایی کافی برای پرورش نوزادان جدید دارند. در صورت کمبود ذخایر غذایی یا کمبود منابع طبیعی، می‌توان شربت آب و شکر (شکل ۵) یا پت‌های گرده ارائه داد. هرگونه انحراف از نوزادان فراوان و سالم (لاروهای سفید مرواریدی، پوشش بدون سوراخ یا حذف شده شفیره‌ها) ممکن است نشان‌دهنده مشکل جدی باشد که در نهایت بر توانایی کلنی برای رشد، تولید عسل و بقا در طول تابستان تأثیر می‌گذارد. 

شکل ۵: تغذیه شربت آب و شکر در یک تغذیه‌کننده بالای کندو.

 از دست دادن ملکه 

ملکه‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی به طور ناگهانی بمیرند، معمولاً بیماری، حمله شکارچیان یا خطای پرورش‌دهنده. هنگامی که یک کلنی ملکه خود را از دست می‌دهد، حتی در بهترین حالت ممکن است رشد و بهره‌وری کلنی به شدت کاهش یابد. در شرایط بدتر، کارگران در پرورش جایگزین موفق نمی‌شوند. کلنی بدون ملکه برای مدت طولانی زنده نمی‌ماند. تشخیص زمانی که کلنی ملکه خود را از دست داده است مهم است زیرا پرورش ‌دهنده می‌تواند با اقدامات به موقع و مناسب مشکل را برطرف کند. 

رفتار کارگران پس از آگاهی از عدم حضور ملکه به شدت تغییر می‌کند، که آن‌ها از طریق فرومون‌های آرواره‌ای تشخیص می‌دهند (Melathopoulos et al 1996). کارگران بی‌قرار یا پرخاشگر می‌شوند و هنگام باز کردن کلنی بدون ملکه صدای «غرش» شنیده می‌شود (Fell and Morse 1984). اگر نوزادان وجود داشته باشند، کارگران شروع به ساخت سلول‌های ملکه، به نام «سلول‌های ملکه اضطراری»، روی تخم‌ها یا لاروها می‌کنند و تغذیه این نوزادان را برای پرورش به عنوان ملکه آغاز می‌کنند (Fell and Morse 1984).

کارگران همچنین ممکن است نوزادان را به سلول‌های ملکه خالی موجود منتقل کنند (Butler 1957, Punnett and Winston 1983). بیشتر سلول‌های ملکه در ۲ روز اول پس از از دست دادن ملکه تولید می‌شوند و یک کلنی به طور متوسط ۲۰ ملکه تولید می‌کند (Fell and Morse 1984). اولویت به تولید این ملکه‌ها داده می‌شود و حدود ۱۲ الی ۱۵ ملکه به بلوغ می‌رسند، در حالی که مرگ و میر نوزادان غیرملکه به ۴۰-۵۰٪ افزایش می‌یابد (Winston 1992). 

ملکه‌های متولد شده جفتگیری می‌کنند، بچه دهی می‌کنند یا سعی می‌کنند ملکه‌های باکره دیگر را بکشند. رفتار بچه دهی پس از مرگ ملکه قبلی وتولد ملکه های جدید می‌تواند رایج باشد و دلایل آن به خوبی درک نشده است. در نهایت، یک ملکه باقی‌مانده و ملکه‌های دیگر را می‌کشد، جفتگیری می‌کند و تخم‌گذاری را آغاز می‌کند. فرایند از دست دادن ملکه تا تخم‌گذاری حدود ۲۹ روز طول می‌کشد (Winston 1991).

در این دوره، تولید نوزادان جدید متوقف می‌شود و جمعیت کلنی بالغ کاهش می‌یابد. کلنی ممکن است تحت استرس قرار گیرد و مستعد آفات یا بیماری‌ها شود. معرفی یک ملکه خریداری شده و جفتگیری شده بلافاصله پس از تشخیص از دست دادن ملکه ممکن است از بروز علائم منفی جلوگیری کند. یک کلنی در حال پرورش ملکه‌های جدید که یک ملکه جفتگیری شده به آن معرفی می‌شود، ممکن است سلول‌های ملکه را نابود کرده و ملکه معرفی شده را بپذیرد، یا ممکن است ملکه جفتگیری شده را به نفع ملکه‌های در حال پرورش رد کند. 

 از دست دادن طولانی مدت ملکه 

کلنی که ملکه خود را بدون نوزاد از دست می‌دهد یا در تولید ملکه جدید ناموفق است، به کارگران تخم‌گذار تبدیل می‌شود (شکل ۶). بسیاری از کارگران در کلنی دارای ملکه پتانسیل تخم‌گذاری دارند، اما حضور فرومون‌های ملکه مانع رشد تخمدان و غدد آرواره‌ای می‌شود (Costa-Leonardo 1985). کارگران معمولاً ۲۳ الی۳۰ روز پس از فقدان ملکه شروع به تخم‌گذاری می‌کنند و برخلاف ملکه‌های طبیعی، چندین تخم در هر سلول می‌گذارند (شکل ۶a).

کلنی‌های دارای کارگر تخم‌گذار معمولاً ملکه جدید را نمی‌پذیرند و پرخاشگری بین کارگران تخم‌گذار رایج است (Sakagami 1954). از آنجا که کارگران جفتگیری نمی‌کنند، این کلنی‌ها فقط نوزادان نر تولید می‌کنند (شکل ۶b) و در نهایت از بین می‌روند. مراقب باشید، کلنی‌های دارای کارگر تخم‌گذار ممکن است سلول‌های ملکه را حول لاروهای نر تشکیل دهند که ملکه جدیدی تولید نمی‌کنند. هنگامی که کارگران تخم‌گذار تثبیت شدند، هیچ تخم بارور شده‌ای گذاشته نمی‌شود و بنابراین هیچ ملکه‌ای تولید نمی‌شود. 

شکل ۶: (a) چندین تخم در هر سلول؛ (b) شفیره نر به شکل گلوله، هر دو ممکن است نشان‌دهنده کارگران تخم‌گذار باشند.

پرورش‌دهندگان باید به طور منظم منطقه نوزادان را برای وجود تخم بررسی کنند، به ویژه اگر کلنی علائم فقدان ملکه را نشان می‌دهد. مشاهده تخم‌ها یک مهارت اکتسابی است و نیاز دارد که پرورش‌دهنده پشت خود را به سمت خورشید قرار دهد. قاب به صورت زاویه‌دار نگه داشته می‌شود تا نور خورشید به داخل سلول‌ها بتابد، در حالی که پرورش‌دهنده به داخل سلول‌ها نگاه می‌کند.

تخم‌ها شبیه دانه‌های کوچک برنج هستند و اگر توسط ملکه گذاشته شده باشد، فقط یک تخم در هر سلول باید وجود داشته باشد. گاهی اوقات ملکه‌های جوان یا غیرطبیعی ممکن است چندین تخم در هر سلول بگذارند، اما نه به تعداد زیاد یا بی‌نظمی که در کلنی‌های دارای کارگر تخم‌گذار دیده می‌شود. کارگران تخم‌گذار همچنین ممکن است تخم‌ها را در سلول‌های گرده یا روی دیواره جانبی سلول‌ها بگذارند. 

به طور کلی، کلنی‌های دارای ملکه باید در تمام طول سال تخم داشته باشند. استثناها در زمان کمبود شهد یا گرده است که معمولاً در تابستان و زمستان رخ می‌دهد. اگر تخم یافت نشد و فقدان ملکه مشکوک است، با مشاهده جوانترین مرحله زنبورهای در حال رشد میتوان پی برد که کلنی چه مدت بدون ملکه بوده است. سلول‌های ملکه را بررسی کنید و مراقب باشید هنگام بازرسی قاب‌ها به سلول‌های ملکه آسیب نزنید. کلنی بدون تخم یا سلول ملکه ممکن است با اضافه کردن یک قاب تخم یا لارو جوان از کلنی دیگر به منطقه نوزادان، به تولید ملکه جدید تحریک شود. به طور متناوب، می‌توان یک ملکه خریداری شده را معرفی کرد. 

اگر کلنی به مرحله کارگران تخم‌گذار رسیده باشد، عملاً کاری نمی‌توان برای نجات آن انجام داد. شانه‌های کلنی‌های دارای کارگر تخم‌گذار را می‌توان بازیافت کرد و در کلنی‌های دیگر استفاده کرد. ابتدا زنبورهای بالغ تکانده می‌شوند. این کارگران ممکن است به کلنی مجاور پرواز کنند، که اگر دارای ملکه و سالم باشد، به کلنی کارگر تخم‌گذار تبدیل نمی‌شود. با این حال، جابجایی شانه‌ها و زنبورها به کلنی‌های دیگر می‌تواند بیماری‌ها را در صورت وجود گسترش دهد. به دلیل دشواری برخورد با کندوهای دارای کارگر تخم‌گذار، تشخیص زودهنگام فقدان ملکه برای کلنی ضروری است. 

 بچه دهی  

بچه دهی شکلی از تولیدمثل کلنی است که در آن ملکه‌های باکره جدید تولید می‌شوند و ملکه قدیمی با بخش بزرگی از زنبورهای بالغ کلنی را ترک می‌کند تا کلنی جدیدی پیدا کند و تأسیس شود. عوامل دخیل در بچه دهی شامل اندازه کلنی، بچه دهی لانه نوزادان، توزیع سنی کارگران و کاهش انتقال فرومون‌های ملکه در کلنی است. هنگامی که کلنی شلوغ می‌شود، توزیع فرومون‌های ملکه، که از تولید ملکه‌های جدید توسط کارگران جلوگیری می‌کند، کاهش می‌یابد و رفتار بچه دهی آغاز می‌شود. رفتار بچه دهی ممکن است منجر به یک بچه دهی بزرگ یا ازدحام‌های بعدی شود که شامل ملکه‌های باکره و تعداد نسبتاً کمی زنبور کارگر است. 

شکل ۷: (a) بچه دهی بزرگ زنبورها روی شاخه درخت؛ (b) سلول‌های ملکه نابالغ. 

اولین نشانه رفتار پیش از بچه دهی، تولد سلول‌های ملکه جدید است (شکل ۷b). سلول‌های ملکه در طول فصل یافت می‌شوند، اما تعداد آن‌ها در بهار قبل از پرورش ملکه افزایش می‌یابد. بچه دهی تا زمانی که پرورش ملکه آغاز نشود، شروع نمی‌شود. این سلول‌ها به نام «سلول‌های ازدحامی» نیز شناخته می‌شوند. کارگران برخی از سلول‌های ازدحامی را که آغاز کرده‌اند، معمولاً آن‌هایی که از لاروهای مسن‌تر پرورش یافته‌اند، نابود می‌کنند (Hatch et al 1999). به طور متوسط ۱۵-۲۵ سلول ملکه قبل و پس از بچه دهی بسته می‌شوند. کلنی‌ها معمولاً در اولین روز بسته شدن سلول ملکه یا روز بعد، ۸-۱۰ روز پس از آغاز پرورش ملکه، بچه دهی می‌کنند. 

حدود یک هفته پس از بچه دهی اولیه، ملکه‌های باکره شروع به تولد می‌کنند. ملکه‌های باکره ممکن است یک بچه دهی بعدی تولید کنند یا با یکدیگر بجنگند تا زمانی که یکی باقی بماند، جفتگیری کند و تخم‌گذاری را آغاز کند (Visscher 1993). حضور یک ملکه باکره در کلنی ممکن است تولد سایر ملکه‌ها را سرکوب کند. یک ملکه باکره حضور خود را از طریق «سوت زدن»، صدای زیری که با فشار دادن سینه به شانه و فعال کردن عضلات بال بدون باز کردن بال‌ها تولید می‌شود، اعلام می‌کند (Simpson and Cherry 1969). کل فرایند بچه دهی از آغاز پرورش ملکه تا تولد یک ملکه تخم‌گذار جدید حدود ۴ هفته طول می‌کشد. سه هفته دیگر طول می‌کشد تا اولین فرزندان ملکه جدید ظاهر شوند. در این مدت، تولید نوزادان جدید کاهش می‌یابد و جمعیت کلنی کاهش می‌یابد (Tarpy et al 2000). 

 پیشگیری از بچه دهی  

از آنجا که بچه دهی معمولاً در اوج تولید شهد رخ می‌دهد، یک بچه دهی نابهنگام تولید عسل را به شدت کاهش می‌دهد. پرورش‌دهندگانی که قصد پیشگیری از بچه دهی را دارند، ممکن است سلول‌های ملکه بازنشده را حذف کنند تا بچه دهی به تأخیر بیفتد، اما وجود سلول‌های ملکه بسته نشان می‌دهد که بچه دهی قریب‌الوقوع است یا قبلاً اتفاق افتاده است. بنابراین حفظ سلول‌های ملکه بسته برای جایگزینی ملکه بچه دهی شده توصیه می‌شود. 

تقسیم کلنی قبل از بچه دهی طبیعی، به نام «بچه مصنوعی»، ممکن است تمایل زنبورها به رفتار بچه دهی طبیعی را کاهش دهد. سلول‌های ملکه ازدحامی اغلب در نزدیکی میله‌های پایینی قاب‌های نوزادان تولید می‌شوند. بررسی سریع سلول‌های ازدحامی با بلند کردن انتهای جلویی جعبه نوزادان بالایی، که بر روی انتهای عقبی جعبه نوزادان پایینی تکیه داده شده است (تشکیل زاویه ۹۰ درجه)، امکان بازرسی تمام میله‌های پایینی در جعبه نوزادان بالایی را فراهم می‌کند.

سلول‌های ملکه با ژل رویال نشان می‌دهند که ملکه‌های در حال رشد دارند و بچه دهی نزدیک است. پرورش‌دهندگان باید حداقل هر دو هفته یکبار در بهار سلول‌های ازدحامی را بررسی کنند تا بدانند چه زمانی باید تقسیم کنند و از بچه دهی جلوگیری کنند. اطمینان از فضای کافی برای تخم‌گذاری و ذخیره غذا، به ویژه در دوره جریان شهد، با اضافه کردن طبقات با قاب‌های خالی شانه، برای پیشگیری از بچه دهی ضروری است. بسته به بهره‌وری و تعداد زنبورهای بالغ در یک کلنی، ممکن است در برخی مناطق نیاز باشد در دوره جریان شهد هر ۱-۲ هفته یکبار طبقات عسل اضافه شوند. 

 جایگزینی ملکه 

شکل دیگری از تولیدمثل ملکه، جایگزینی است، هنگامی که ملکه قدیمی جایگزین می‌شود. کلنی‌هایی که توسط ملکه‌های مسن با باروری کم مدیریت می‌شوند، کاهش قابل توجهی در تولید عسل نشان می‌دهند (Nelson and Smirl 1977). ملکه‌های باکیفیت بالا کلنی‌هایی تولید می‌کنند که بزرگتر رشد می‌کنند، شانه بیشتری می‌سازند و عسل و گرده بیشتری ذخیره می‌کنند (Rangel et al 2013). دلایل جایگزینی به خوبی درک نشده است، اما چند عامل احتمالاً نقش دارند، مانند: کاهش حضور فرومون‌های ملکه، ملکه آسیب دیده یا بیمار، تخم‌گذاری غیربارور یا مقادیر ناکافی تخم‌های بارور، و تفاوت‌های سنی در تولید فرومون. 

 جایگزینی ملکه 

برخی پرورش‌دهندگان سالانه کلنی‌ها را «جایگزینی ملکه» می‌کنند تا از ویژگی‌های ملکه‌های جوان بهره‌برداری کنند، به ویژه اگر از بچه دهی جلوگیری شده باشد. جایگزینی ملکه به سادگی یک «جایگزینی مصنوعی» است، فرایندی که در آن پرورش‌دهنده ملکه موجود را پیدا کرده و حذف می‌کند و او را با یک ملکه جدید، معمولاً یک ملکه خریداری شده و جفتگیری شده، جایگزین می‌کند. اگر مشکلات مرتبط با ملکه موجود تشخیص داده شود، ممکن است جایگزینی مفید باشد. 

 معرفی ملکه 

هنگام معرفی ملکه‌های جدید باید توصیه‌ها دنبال شود تا از کشته شدن ملکه جدید توسط کارگران کلنی جلوگیری شود. قبل از معرفی ملکه جدید، کلنی باید ۲۴ ساعت بدون ملکه باقی بماند تا فرومون‌های ملکه قبلی پراکنده شده و از بین رفته و پذیرش ملکه جدید تسهیل شود. ملکه‌های جدید در قفس‌هایی با یک خمیر شیرین در انتهای قفسک معرفی می‌شوند (شکل ۸). زنبورها خمیر شیرین را در طول زمان مصرف می‌کنند و اجازه می‌دهند فرومون‌های ملکه جدید و اعضای کلنی قبل از دسترسی کامل کارگران به ملکه ادغام شوند.

شاید مطالعه مقاله ” 8 مرحله برای معرفی و پذیرش ملکه ” را دوست داشته باشید

هنگامی که خمیر شیرین مصرف شد، ملکه از قفس آزاد می‌شود و معمولاً پذیرفته می‌شود. با این حال، ملکه‌ها باید به مدت ۳ روز در قفس خود باقی بمانند قبل از آزادسازی، با اضافه کردن یک درپوش یا مانع دیگر روی انتهای خمیر شیرین. یک کلنی قوی می‌تواند تمام خمیر شیرین را در چند ساعت مصرف کند که ملکه را خیلی سریع آزاد می‌کند. درپوش محافظ خمیر شیرین در کلنی‌های قوی بعداً برداشته می‌شود، و در کلنی‌های کوچک زودتر یا اصلاً استفاده نمی‌شود. ملکه‌ای که بدون فرایند رهاسازی آهسته معرفی شود ممکن است توسط کلنی کشته شود. 

ملکه‌ای که پس از ۷۲ ساعت در قفس آزاد نشده است باید توسط پرورش‌دهنده آزاد شود، مگر اینکه مشخص شود که کلنی او را نپذیرفته است. پس از پذیرش، پرورش‌دهنده ممکن است نیاز داشته باشد کلنی را هر ۷ روز یکبار بازرسی کند تا سلول‌های جایگزینی ملکه را حذف کند تا زمانی که کلنی ساخت آن‌ها را متوقف کند، اگر پرورش‌دهنده بخواهد اطمینان حاصل کند که ملکه جدید جایگزین نمی‌شود. اگر جایگزینی قابل قبول است، این مرحله می‌تواند حذف شود. کلنی‌های کوچکتر به نسبت کلنی‌های بزرگتر احتمال بیشتری دارد که ملکه جایگزین را بپذیرند . 

شکل ۸: قرار دادن یک ملکه در قفس پستی، که برای معرفی ملکه نیز استفاده می‌شود.

 پرورش ملکه و اصلاح نژاد زنبور 

ملکه‌های معرفی شده یا از تولیدکنندگان تجاری ملکه تهیه می‌شوند یا توسط پرورش‌دهنده در همان زنبورستان پرورش می‌یابند. صنعت پرورش زنبور عسل ایالات متحده بر پایه تولید ملکه و بسته‌های زنبور در مقیاس بزرگ متمرکز در کالیفرنیا، هاوایی و جنوب شرقی ایالات متحده است. اگرچه اصطلاحات پرورش ملکه (تکثیر ملکه) و اصلاح نژاد زنبور (ارزیابی و انتخاب ذخایر ژنتیکی) به طور سنتی در جامعه پرورش زنبور عسل به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، این دو نمایانگر دو فعالیت متفاوت هستند. تولیدکنندگان ملکه معمولاً کسب‌وکارهای خانوادگی با هزینه‌های ثابت بالا، تقاضای زیاد و فاقد برنامه‌های پرورش پرهزینه هستند. این عملیات از نظر اندازه از ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ ملکه تولید شده در سال متغیر است و در مجموع حدود یک میلیون ملکه به ۲.۴ میلیون کلنی در سراسر کشور ارائه می‌دهند (Cobey et al 2012). 

ذخایر ژنتیکی تجاری در ایالات متحده از بین هزاران کلنی در زنبورستان‌های تجاری انتخاب می‌شوند که ویژگی‌های مطلوبی مانند جمعیت بزرگ، رشد سریع بهاره، الگوی تخم‌گذاری، خلق‌وخو، رنگ، میزان افزایش وزن، توانایی زمستان‌گذرانی و شیوع محدود بیماری و آفات را نشان می‌دهند. تولیدکنندگان ملکه ممکن است برنامه‌های خود را با ذخایر ژنتیکی ویژه (مانند نژادهای مقاوم یا بهداشتی) از USDA تکمیل کنند و علاقه فزاینده به «ذخایر بازمانده» یا «ذخایر سازگار محلی» به شکل‌دهی ترجیحات مصرف‌کننده ادامه می‌دهد. 

برای پرورش‌دهنده باتجربه، پرورش ملکه یک تلاش هیجان‌انگیز و ارزشمند است. روش‌های مختلفی برای تولید ملکه استفاده می‌شود و همه به تکانه طبیعی بچه دهی و چرخه جایگزینی ملکه زنبورهای عسل متکی هستند. کتاب‌ها، کیت‌ها و کلاس‌های آموزشی زیادی در این زمینه موجود است. پرورش ملکه به راحتی در بهار هنگامی که شهد و گرده فراوان است و جمعیت کلنی در اوج است، انجام می‌شود. 

 بیماری‌ها و آفات ملکه‌ها 

به دلیل زمان رشد سریع و دسترسی نامتناوب، بسیاری از انگل‌ها و عوامل بیماری‌زای زنبور عسل یا ملکه‌ها را آلوده نمی‌کنند یا نمی‌توانند آلوده کنند. یک نظرسنجی اخیر از ۱۲۴ ملکه تولیدی تجاری از ۱۲ تولیدکننده آمریکایی نشان داد که شیوع کلی بیماری و آفات در ملکه‌ها کم و کیفیت جفتگیری بالا است (Delaney et al 2010). عفونت Nosema apis در ملکه‌های زنبور عسل ممکن است بر رشد تخم‌ها تأثیر بگذارد و حتی تولیدمثل را متوقف کند (Liu, 1992)، اما این عامل بیماری‌زا از طریق تخم‌ها به فرزندان منتقل نمی‌شود (Webster et al. 2008). هیچ اسپور قابل توجهی از Nosema در تولیدکنندگان ملکه آمریکایی یافت نشد (Delaney et al 2010). برای اطلاعات بیشتر درباره بیماری Nosema به این صفحه مراجعه کنید. 

برخلاف Nosema، بسیاری از ویروس‌های زنبور عسل از ملکه به تخم منتقل می‌شوند، اگرچه این معمولاً باعث عفونت خفیف‌تر بدون علائم قابل تشخیص می‌شود. نظرسنجی Delaney et al (2010) تمام هفت ویروس تحلیل شده در ملکه‌های تولیدی آمریکا را شناسایی کرد، با ویروس بال تغییر شکل یافته (DWV)، ویروسی که از ملکه به تخم منتقل می‌شود (Chen et al. 2004) بسیار رایج بود، در حالی که سایر ویروس‌ها بسیار کمتر رایج بودند. برای اطلاعات بیشتر درباره ویروس‌های زنبور عسل به این صفحه مراجعه کنید. در همان نظرسنجی، کنه‌های نای (Acarapis woodi) فقط در ملکه‌های یک منبع یافت شدند، که نشان می‌دهد کنترل این آفت در عملیات تجاری موفقیت‌آمیز است. 

 ارزیابی ملکه 

کیفیت ملکه به طور تاریخی با اندازه‌گیری‌های ریخت‌شناسی مانند وزن و عرض سینه یا سر او تعیین می‌شد. این عوامل امروزه هنوز مهم تلقی می‌شوند زیرا برخی از عوامل مؤثر بر باروری را نشان می‌دهند، اگرچه شاخص‌های نسبتاً کم‌اعتمادتری هستند. از آنجا که ملکه مسئول تخم‌گذاری بارور است، یک عامل مهم تأثیرگذار بر کیفیت ملکه، چگونگی جفتگیری اوست. تعداد اسپرم ذخیره شده و تعداد زنبورهای نر جفتگیری کننده تأثیر زیادی بر خروجی نوزادان ملکه در طول عمر او دارد. شیوع بیماری و آفات نیز عوامل مهمی هستند زیرا می‌توانند تولیدمثل را محدود کنند یا از طریق اسپرم یا تخم به فرزندان منتقل شوند. 

ارزیابی کیفیت جفتگیری، ریخت‌سنجی و حضور بیماری در ملکه‌ها اکنون با مدل هزینه برای خدمات از کلینیک ملکه و بیماری ایالت NC از طریق مشارکت آگاهانه زنبور (BIP) ارائه می‌شود. این کلینیک ملکه‌ها را با استفاده از یک نامه ساده (A-F) درجه‌بندی می‌کند و عوامل مؤثر بر ملکه نمونه و آنچه ممکن است بر این عوامل تأثیر بگذارد را توصیف می‌کند. برای اطلاعات بیشتر درباره غربالگری کیفیت ملکه به اینجا مراجعه کنید

نویسندگان: Philip A. Moore, Michael E. Wilson, John A. Skinner 
دانشکده حشره‌شناسی و آسیب‌شناسی گیاهی، دانشگاه تنسی، ناکسویل TN 

با تشکر از مطالعه شما ، آرزوی موفقیت در زنبورداری را برایتان داریم !
ترجمه شده توسط مدیر مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان