جفتگیری ملکه زنبور عسل
دوره بلوغ نرها نیز پس از تولد تا دوازده روز طول می‌کشد که این مدت نیز به شرایط محیطی بستگی دارد و تغییر می‌کند. به هر حال در پرورش ملکه و مدیریت زنبورستان باید به مدت دوره بلوغ ملکه و نرها توجه شود.پس از دوره بلوغ، ملکه در یک روز بدون باد، گرم و آفتابی معمولاً بین ساعتهای یک تا چهار بعدازظهر برای پرواز جفتگیری از کندو خارج می‌شود.
در گذشته تصور بر این بود که ملکه پس از خروج از کندو پرواز می‌کند و نرهای موجود زنبورستان، ملکه در حال پرواز را ردیابی و تلاش می‌کنند که خود را به ملکه برسانند و با آن جفتگیری نمایند. اما طبق فرضیه جدید اثبات شده است که در زمان جفتگیری، نرهای زنبورستان در محلی از فضای زنبورستان تجمع می‌کنند که آن را منطقه تجمع نرها می‌نامند.
ملکه با استفاده از فرومن نرها که در فضا پخش می‌شود به این محل نزدیک می‌شود، در این زمان نرها نیز با استفاده از فرومن ملکه به سوی آن جلب می‌شوند و حین پرواز در فضا قوی‌ترین نرها که بتوانند سریع‌تر خود را به ملکه برسانند با ملکه جفتگیری می‌کنند.
تاکنون مطالعات و تحقیقات بسیاری برای پی بردن به ویژگی‌های محل تجمع نرها صورت گرفته است، اما هنوز بسیاری از مسائل برای بشر ناشناخته مانده‌اند. با وجود اینکه در مورد خصوصیات حرارتی، رطوبتی و… این محل تحقیقات زیادی انجام شده هنوز بشر نتوانسته به طور کامل، دقیق و کاربردی به خصوصیات این محل پی ببرد.
به هر حال زنبورداران در فصل پرورش ملکه در نزدیکی زنبورستان این منطقه را ملاحظه می نمایند که در ارتفاعی حدود ۱۰-۵ متر تعداد زیادی زنبوران نر در حال پرواز هستند. منطقه تجمع نرها در هر محل معمولاً در روی پوشش گیاهی علفی، مراتع، مزارع تشکیل می‌شود و روی باغ‌ها و درختان جنگلی کمتر دیده می‌شود.
ملکه پس از رسیدن به منطقه تجمع نرها با تعدادی از آنها جفتگیری می‌کند. تعداد زنبورهایی که در پرواز زفاف با ملکه جفتگیری می‌کنند تا چهل و پنج عدد گزارش شده است. ولی معمولاً هر ملکه هفت تا ده زنبور نر جفتگیری می‌کند، زیرا باید در تنها پرواز زفاف خود اسپرم کافی را از این نرها دریافت نماید و در طول مدت عمر خود در کندو برای تخمریزی از آن استفاده کند. مدت پرواز زفاف ده تا سی دقیقه طول می‌کشد.
زنبورهای نر پس از جفتگیری با ملکه می‌میرند و آلت تناسلی آنها روی بدن ملکه باقی می ماند. زنبورهای نر بعدی آلت تناسلی باقیمانده روی بدن ملکه را جدا کرده و سپس جفتگیری آنها انجام می‌شود. بنابراین ملکه با آلت تناسلی آخرین نری که با آن جفتگیری کرده است به کلنی باز می‌گردد.ملکه جفت خوره معمولاً تا چند روز باید در کندو توسط زنبورهای کارگر مواظبت و تغذیه شود تا آماده تخمریزی گردد.
تخمریزی ملکه زنبورعسل
ملکه پس از جفتگیری و بازگشت به کندو مدتی حدود ۴-۲ روز باید توسط زنبورهای کارگر مواظب شود تا تخمریزی خود را آغاز کند. در مدیریت و زمانبندی مراحل پرورش ملکه باید به این نکته توجه شود.
در ملکه‌هایی که با دستگاه، تلقیح مصنوعی شده‌اند این مدت بیشتر طول می‌کشد و گاهی تا یک ماه تاخیر تخمریزی وجود دارد که با تمهیداتی این مدت را کاهش می‌دهند.
پس از جفتگیری، اسپرم زنبورهای نر در دستگاه تناسلی ملکه و در لوله‌های تخم بر جانبی حرکت می‌کند و سپس به کیسه ذخیره اسپرم بر می‌گردد و در آنجا تا آخر عمر ملکه ذخیره و حفظ می‌گردد و ملکه برای تخمریزی از آن استفاده می‌کند.
ملکه زنبور عسل یک حشره بکرزای اختیاری است، به عبارت دیگر ملکه می‌تواند به طور اختیاری تخم‌های هاپلوئید را که به زنبور نر تبدیل می شوند در سلول‌ها قرار دهد در این حالت ملکه تخمک تولید شده توسط دستگاه تناسلی خود را بدون ترکیب با اسپرم زنبور نر در سلول‌ها قرار می‌دهد. این حالت تولید مثل که بدون دخالت حشره نر و توسط حشره ماده صورت می‌گیرد، بکرزایی نامیده می‌شود.
در مواقع دیگر زنبور ملکه به طور اختیاری تخمک را با اسپرم ذخیره شده در کیسه ذخیره اسپرم ترکیب و تخم دیپلوئید تولید می‌کند که به زنبور ماده تبدیل می‌شود و معمولا کارگران کندو و گاهی ملکه جدیدی کلنی را به وجود می‌آورد. در این حالت، سیستم تولیدمثل دوجنسی است و سلول تخم با دخالت حشره نر و ماده به جود می‌آید. با توجه به توضیحات ذکر شده زنبور عسل را یک حشره بکرزایی اختیاری می‌شناسند.
زنبورهای ملکه پس از دو تا چهار روز در داخل کندو شروع به تخمریزی می‌کنند که پرورش‌دهندگان ملکه با مشاهده تخم‌های روز در کندو، از جفتگیری و تخم‌ریز شدن ملکه مطمئن می‌شوند و ملکه، آماده فروش و انتقال به مناطق مورد نظر خواهد بود.
