زمان برداشت عسل از کندوی جدید
تا زمانی که زنبورها به اندازهٔ کافی برای زمستان ذخیره نکرده‌اند، از کندوی جدید عسل برداشت نکنید. در برابر وسوسهٔ برداشت زودهنگام عسل از یک کلنی تازه تأسیس مقاومت کنید. راه‌اندازی یک خانهٔ جدید برای زنبورهای عسل کار بسیار دشواری است و آن‌ها برای انجام این کار به انرژی غذایی فراوانی نیاز دارند.
یک کلنی جدید به اندازه‌ی نوزاد آسیب‌پذیر است
یک کلنی تازه از زنبور عسل، به‌ویژه اگر یک بچه کندوی جدید باشد، باید مانند یک حیوان خانگی کوچک مورد مراقبت قرار گیرد. چنین کلنی‌ای نمی‌تواند عسل مازاد تولید کند، درست همان‌طور که از یک جوجه انتظار نمی‌رود تخم بگذارد یا از یک بزغاله که شیر تولید کند.
با کلنی تازه‌تان مانند هر موجود نوپای دیگری رفتار کنید: آن را از خطر محافظت کنید، گرم نگه دارید و با غذای کافی تغذیه‌اش کنید. اگر همه‌چیز به‌خوبی پیش برود و کلنی رشد کند و قوی شود، در سال‌های آینده فرصت‌های زیادی برای برداشت عسل زلال و افسانه‌ای خواهید داشت.
باید ابتدا ما از آن‌ها مراقبت کنیم تا بعداً آن‌ها به ما بهره برسانند
نباید از یک کلنی تازه تأسیس زنبور انتظار زیادی داشته باشید. این کلنی باید تمام وقت و انرژی‌اش را صرف رشد، تقویت و آماده‌سازی برای زمستان کند.فرقی نمی‌کند کلنی‌تان را از یک کندوی چند قابی یا بچه‌زنبور به دست آورده باشید؛ در هر صورت، هنوز جوان و بی‌تجربه است. بیشتر کلنی‌های جدید شروعی دیرهنگام دارند، زیرا از کلنی‌هایی به‌دست آمده‌اند که زمستان را به سلامت پشت سر گذاشته و آمادهٔ تقسیم بوده‌اند. این کلنی‌های اغلب حتی با کمک زنبوردار نیز به‌زحمت می‌توانند خود را آماده زمستان کنند، چه برسد به تولید عسل برای برداشت.
کلنی‌های جدید با منابع اندکی زندگی را آغاز می‌کنند
تصور کنید بخواهید یک خانهٔ جدید راه‌اندازی کنید در حالی که نه شما و نه شریک‌تان چیزی بیش از لباس‌های تن‌تان ندارید. یک آپارتمان خالی اجاره می‌کنید که نه مبلمان دارد، نه پرده، و نه حتی غذای کافی برای گذراندن یک روز. شروع سختی است، از تجربه می‌گویم.
زنبورهای جدید شما نیز دقیقاً چنین وضعیتی دارند. یک بسته زنبور یا بچه‌زنبور با منابع اندکی همراه است: شاید فقط چند قاب خالی و احتمالاً کمی موم پایه‌ریزی‌شده (یا حتی آنرا هم ندارد). یک کندوی چند قابی یا بچه کلنی ممکن است چند قاب شامل شانه‌های مومی و کمی نوزاد داشته باشد. اما در هر صورت، این کلنی‌های جدید باید جمعیت‌شان را افزایش دهند تا تعداد کافی زنبور کارگر برای پرورش زنبورهای بیشتر، ساخت شانه‌های جدید برای پرورش نوزاد، ذخیرهٔ غذا و جمع‌آوری شهد، گرده، آب و رزین گیاهی داشته باشند.
تمام این فعالیت‌ها به مقادیر عظیمی انرژی نیاز دارد که باید از طریق شهد و عسل تأمین شود. اوایل تابستان، درست زمانی که شروع به ذخیرهٔ مقدار قابل‌توجهی عسل می‌کنند، ممکن است دورهٔ کمبود شهد آغاز شود. در این صورت، مجبورند همان غذایی را که ذخیره کرده‌اند مصرف کنند تا زنده بمانند، و دوباره از صفر برای ذخیرهٔ زمستانی شروع کنند.
فعالیت‌هایی از زنبور عسل که انرژی زیادی مصرف می‌کند
زنبور عسل، صرف‌نظر از نوع وظیفه‌ای که انجام می‌دهد، هر روز مقدار زیادی انرژی مصرف می‌کند. وظایفی که نیاز به غذای فراوان دارند شامل موارد زیرند:
- ساخت شانه (موم)
- تغذیهٔ نوزادان
- دفاع از کندو
- تمیز نگه‌داشتن کندو
- جابه‌جایی زنبورهای مرده
- شناسایی گل‌ها
- جمع‌آوری شهد، گرده، آب و رزین
- تغلیظ شهد (تبخیر آب آن)
- گرم نگه‌داشتن کندو
- ترساندن زنبوردارها!
به‌دلیل همین نیاز بالا به انرژی، یک کلنی حتی در صورتی که شما از آن عسل برداشت نکنید ممکن است غذای کافی برای رشد مطلوب نداشته باشد. در سال اول، آن‌ها خیلی بیشتر از شما به غذا نیاز دارند.
چرا زنبورهای عسل ممکن است غذای کافی جمع‌آوری نکنند
عوامل محیطی زیادی می‌توانند مانع جمع‌آوری غذای کافی توسط یک کلنی شوند. برخی از مشکلات رایج عبارت‌اند از:
- آب‌وهوای نامساعد: باران، باد و هوای سرد باعث می‌شود زنبورها در کندو بمانند. زنبورهای عسل می‌دانند این شرایط خطرناک است، بنابراین حتی اگر گل‌های فراوانی شکوفا شده باشند، از کندو بیرون نمی‌روند.
- دورهٔ کمبود شهد: در دوره‌های گرم و خشک، بسیاری از گیاهان گل نمی‌دهند، و یا اگر گل بدهند، به‌دلیل کمبود آب، شهد اندکی تولید می‌کنند.
- گل‌های نامناسب در حال شکوفایی هستند: فقط به این دلیل که گل می‌بینید، نباید فرض کنید زنبورهای عسل به سراغ آن‌ها می‌روند. بعضی گل‌ها شکل، رنگ یا بوی نامناسبی برای جذب زنبور دارند.
- نیروی کار اندک: یک کلنی جوان ممکن است زنبور کافی برای انجام تمام وظایف نداشته باشد. بسیاری از زنبورها باید صرف پرورش نوزاد، ساخت شانه، دفاع از کندو و جمع‌آوری گرده شوند. این امر می‌تواند منجر به کمبود زنبورهای چراگر برای جمع‌آوری شهد شود.
بسیاری از زنبورداران تازه‌کار، ملکه را مسئول کمبود عسل می‌دانند، اما هیچ ملکه‌ای نمی‌تواند بر این چهار مشکل رایج غلبه کند. حتی ملکه‌ای بسیار پرتخم نیز نمی‌تواند کمبود نیروی کار را جبران کند، چراکه بدون ورود شهد، زنبورها توان پرورش نوزاد را نخواهند داشت. ملکه‌ها سخت کار می‌کنند، اما جادوگر نیستند.
وظیفهٔ زنبوردار کمک به این کلنی‌های جوان است
تصور میزان خوراک (شکر) موردنیاز برای یک کلنی در حال رشد دشوار است. اما بدون ذخیرهٔ غذایی مناسب یا شانه‌هایی برای ذخیرهٔ عسل و پرورش نوزاد، کلنی نمی‌تواند استراحت کند. تخمین نیاز غذایی یک کلنی در حال رشد برای زنبورداران بسیار آسان است که کمتر از واقعیت باشد. به‌طور خلاصه، انتظار اینکه یک کلنی جدید بتواند هم خود را برای زمستان آماده کند و هم محصول عسل بدهد، واقع‌بینانه نیست.
اما این موضوع مانع از لاف‌زنی برخی زنبورداران نمی‌شود. بارها شنیده‌ام که زنبوردارانی می‌گویند از کلنی سال اول‌شان برداشت عسل زیادی داشته‌اند. شاید برخی از این ادعاها درست باشد، اما احتمالاً بسیاری از آن‌ها اغراق‌آمیزند. خودتان را مجبور نکنید با این داستان‌ها رقابت کنید. آنچه برای زنبورهایتان بهترین است انجام دهید، نه برای غرور شخصی‌تان.
به‌جای گرفتن غذایشان، به آن‌ها بیشتر غذا بدهید
از آنجا که ذخیرهٔ غذای کافی برای زمستان اول برای زنبورها دشوار است، زنبورداران اغلب در سال اول به آن‌ها شربت شکر می‌دهند. بسیاری از افراد با این کار مخالف‌اند و شربت شکر را غذای بی‌ارزش و فاقد مواد مغذی می‌دانند.
اما دهه‌ها تجربهٔ زنبورداران سراسر جهان نشان داده است که تقویت کلنی با کربوهیدرات‌های پرانرژی می‌تواند باعث رشد کلنی‌های قوی شود که به‌زودی آن‌قدر نیرومند خواهند شد که شهد طبیعی جمع کنند. می‌توانید شربت را مانند شیر خشک نوزاد در نظر بگیرید: به‌خوبی شیر مادر نیست، اما خیلی بهتر از گرسنگی کشیدن است.
شما باید به کلنی تازه‌تان شربت شکر بدهید تا زمانی که لانهٔ نوزاد به‌طور کامل ساخته شود، یعنی شاید دو جعبهٔ عمیق یا سه جعبهٔ متوسط از شانه‌های مومی کامل. این شانه‌ها برای توسعهٔ کلنی حیاتی هستند و محلی برای پرورش نوزاد، ذخیرهٔ گرده و مقداری شهد فراهم می‌کنند.البته اگر کلنی علاقه‌ای به تغذیهٔ کمکی نشان ندهد، می‌توانید تغذیه را متوقف کنید. اگر زنبورها شربت را مصرف نکنند و بگذارند کپک بزند، ظرف تغذیه را بردارید.
قبل از برداشت عسل از کندوی جدید، به‌دقت بررسی کنید
باز هم تکرار می‌کنم: قبل از برداشت عسل، باید کل کلنی را از نظر ذخایر غذایی بررسی کنید. فقط به جعبه‌های عسل نگاه نکنید؛ هر یک از جعبه‌های نوزاد را نیز بررسی کنید. اگر در جعبه‌های نوزاد عسل ذخیره نشده و شما عسل جعبه‌های بالایی را بردارید، احتمالاً زنبورهایتان از گرسنگی خواهند مرد.
هر بار که دربارهٔ برداشت عسل از کلنی‌های جدید می‌نویسم، حتماً کسی پیدا می‌شود که بگوید کلنی بزرگی داشته که مقدار زیادی عسل ذخیره کرده و موفق شده در سال اول محصول برداشت و حتی بفروشد. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است: خوش به حالشان. چنین چیزی ممکن است.اما به آن دل نبندید. حتماً تمام کندو را بررسی کنید پیش از اینکه تصمیم بگیرید چه مقدار عسل قابل برداشت است. در بیشتر موارد، در سال اول چیزی برای برداشت نخواهید داشت، و این کاملاً طبیعی است.
از کندوی جدید خود در برابر سایر تهدیدها محافظت کنید
علاوه بر تأمین غذای کافی برای کلنی جدید، باید همه کارهای معمول را نیز انجام دهید. پایش کنه‌ها را فراموش نکنید، بیماری‌های نوزادان را بررسی کنید و از کندو در برابر تهدیدهای محیطی مانند آب‌وهوای شدید، آفت‌کش‌ها و شکارچیان محافظت کنید. هر کاری که برای یک کلنی بالغ انجام می‌دهید، باید برای کلنی جدید نیز انجام دهید، با این تفاوت که در صورت لزوم تغذیهٔ مورد نیاز را نیز به آن بیفزایید و نگذارید حشرات دیگر از کندوی شما عسل بدزدند. در صورت نیاز، از توری ضدغارت استفاده کنید. یک توری خوب می‌تواند هم زنبورهای غارتگر و هم زنبورهای زرد (زنبور سرخ) را متوقف کند.
پرسش‌های متداول
اگر بیش از حد به زنبورها شربت بدهم، آیا دیگر برای شهد تلاش نمی‌کنند؟
- زنبورهای عسل تنبل نیستند. آن‌ها از نظر غریزی به جمع‌آوری شهد تمایل دارند، و این کاری است که انجام می‌دهند. صرف‌نظر از مقدار شربت شکر، آن‌ها همیشه شهد را ترجیح می‌دهند اگر بتوانند آن را بیابند. شربت شکر فقط زمانی به‌کار می‌آید که شهد طبیعی در دسترس یا قابل‌دسترس نباشد.
آیا زنبورها می‌توانند شربت شکر را به عسل تبدیل کنند؟
- خیر. با تمام مهارتی که دارند، زنبورها نمی‌توانند شربت شکر را به عسل تبدیل کنند. اما می‌توانند بیشتر آب آن را تبخیر کرده و آن را به‌شکل مشابه عسل ذخیره و نگهداری کنند، که ممکن است فریب‌دهنده باشد. اما عسل واقعی از شربت شکر ساخته نمی شود و تنها از شهد گل‌ها ساخته می‌شود.
آیا شربت شکر می‌تواند عسل من را آلوده کند؟
- بله، می‌تواند. این یکی دیگر از دلایل مهم برای آن است که در سال اول، زمانی که به کلنی در حال رشد مقدار زیادی شربت می‌دهید، عسل برداشت نکنید. هیچ‌گاه زمانی که جعبه‌های عسل روی کندو هستند، شربت شکر به زنبورها ندهید، زیرا به‌راحتی ممکن است شهد و شربت را با هم مخلوط کنند.
آیا باید فقط از شکر نیشکر برای تغذیه زنبورها استفاده کنم؟
- بسیاری از زنبورداران ترجیح می‌دهند از شکر نیشکر استفاده کنند تا شکر چغندری، چون بیشتر شکر چغندری از گیاهان دست‌کاری‌شده ژنتیکی (تراریخته) به‌دست می‌آید. شکر نیشکری که از گیاهان تراریخته حاصل شده باشد هنوز در مراحل ابتدایی کشت است و فعلاً درصد بسیار کمی از محصول جهانی را تشکیل می‌دهد.
- آزمایش‌های آزمایشگاهی هیچ تفاوتی میان شکر تراریخته و غیرتراریخته از نظر تأثیر بر زنبورها نشان نداده‌اند، بنابراین بسیاری از زنبورداران (از جمله خود من) با خیال راحت از شکر چغندری استفاده می‌کنند. برای بهترین نتیجه، زنبورهایتان را با نوع شکری تغذیه کنید که برای خودتان قابل‌قبول‌تر است.
