نکات مهم در انتقال و کوچ ککندوها و زنبورستان
با کوچ دادن کندوها در زمان های مختلف به نقاط مناسب می توان از آن ها استفاده های فراوان برد. اين نقاط از لحاظ استعداد عسل دهی از مدت ها قبل توسط زنبوردار شناخته شده و زنبوردار بايد تقويمی برای کوچ يا کوچ های ساليانه اش طرح ريزی نمايد به طوری که از قبل برايش معلوم باشد که در چه فصلی کندوهايش را به چه نقطه ای بايد کوچ دهد. اين کوچ ها بايد به نقاطی انجام گيرند که از لحاظ گل و گياه غنی باشند.
الف » قبل از انتقال
- عسل مازاد کندوها بايد قبلاً برداشت شود وگرنه به علت سنگين بودن در بين راه خواهد ريخت وموجب خفه شدن و از بين رفتن زنبوران خواهد شد.
- هنگام بستن سوراخ های پرواز و بستن در کندو از کوبيدن ميخ با چکش به علت سر و صدايی که به وجود می آورد بايد خودداری کرد. زيرا اين کار باعث عصبانيت زنبوران می شود. برای بستن سوراخ پرواز بهتر است از پونز استفاده شود و برای بستن در کندو از تسمه های مخصوص که شبيه کمربند است و يا نوارهای فلزی استفاده شود.
- برای جلوگيری از تکان های قاب ها درداخل کندو که باعث عصبانيت زنبوران و جلوگيری از به هم خوردن قاب ها که نتيجه آن له شدن زنبوران و مرگ ملکه می شود، بايد تعداد قالب های کندوهايی را که داخل آن ها کم تر از ده قاب دارد به ده قاب رساند که اين عمل را می توان با قاب های با شان بافته و حتی قاب خالی انجام داد.
- کندوهای بسيار قوی علاوه بر دريچه های مخصوص تهويه بايد دارای در مخصوص توری برای تهويه کافی باشند تا در حين مسافرت از گرمای زياد و عدم تهويه خفه نشوند، به هرحال قبل از انتقال کليه سوراخ های پرواز را چه با تور سيمی و چه با دريچه های سوراخ دار بايد بست.
- کليه قسمت های کندو را بررسی تا عاری از سوراخ و منفذ باشد. به طوری که زنبورها در بين راه نتوانند از آن ها خارج و ناراحتی فراهم کنند.
- قبل از انتقال بايد کندوها را به طور صحيح بسته بندی کرد و در داخل کاميون کندوهای سنگين وزن را در زير و سبک تر را روی آن ها قرار دهيم. ضمناً بايد سوراخ پرواز کندوها به طرف جلوی کاميون قرار گيرند تا شان ها در اثر ترمز کاميون به هم ديگر برخورد نکند.
ب » هنگام انتقال ( کوچ )
- بهترين موقع انتقال کندو بعد از غروب آفتاب و در تاريکی شب است تا کليه زنبوران کارگر که برای آوردن دانه ی گرده و شهد گل و … به بيرون پرواز کرده بودند به کندو بازگشته باشند يا اين که صبح زود قبل از طلوع آفتاب و پرواز زنبوران اقدام به انتقال کرد.
- در مسافت های طولانی بيش تر از يک شبانه روز بهتر است برای يک پرواز کوتاه کندوها را تخليه نمود. ضمناً شب همان روز می توان به مهاجرت ادامه داد. برای تهويه هوای داخل کندو می توان با گذاشتن طبقه خالی، فضا و هوای مورد نياز زنبوران را تأمين کرد. در صورت نياز می توان مقداری آب ولرم را به صورت اسپری بر روی زنبوران پاشيد که آب مورد نياز لاروهای داخل کندو بدين وسيله تأمين شود.
ج » بعد از انتقال
بعد از پايان انتقال و قراردادن کندوها در محل تازه، بهتر است طوری برنامه ريزی شود که کندوها در شب به محل جديد برسند و محض رسيدن به محل استقرار کندوها را به ترتيب مستقر کرده و بلافاصله ازيک طرف شروع به باز کردن سوراخ پرواز آن ها می کنيم. نحوه بازکردن سوراخ پرواز بدين نحو است که با يک دست آب را به صورت اسپری به سوراخ پرواز می پاشيم تا زنبوران احساس بارندگی کرده و يک مرتبه از سوراخ پرواز بيرون نيايند.
عمل اسپری کردن زنبوران لازم است در زمانی که کندوها روز به محل جديد می رسند، نيز انجام شود. بازديد از کندوها را بهتر است حداقل يک روز بعد انجام داد.هرگاه زنبوران با ملکه يک جا خفه شده باشند، بايد بلافاصله زنبورهای تلف شده را تکان داده و شان های تخم ريزی شده را به کندوهای سالم انتقال داد.
رعايت نکات مهم در استقرار کندوها :
١ – چگونگی روند وضع جوی منطقه
مهم ترين عاملی که قبل از عوامل ديگر بايد توسط زنبوردار مورد بررسی قرارگيرد وضع جوی منطقه است زيرا وجود شرايط نامساعد در منطقه استقرار، عامل بازدارنده ای برای فعاليت زنبور عسل خواهد بود و باعث عدم جريان يافتن شهد گياهی و توليد دانه ی گرده می شود. البته پيش بينی منطقه از نظر تغييرات جوی محدود است که بهتر است زنبوردار از تجربيات گذشته و آمارهای هواشناسی موجود در منطقه را مد نظر قرار دهد.
بطور کلی، مهم ترين عوامل نامساعد جوی در منطقه محل استقرار کندوها عبارتند از:
- گرما و سرمای زياد » در نواحی گرم بهتر است کندوها را در محل سايه گير قرار دهند و در نواحی سردسير که دارای زمستان طولانی است، در پناه ساختمان ها و ديوارها و رو به جنوب قرار داد تا از نور آفتاب بيش تر استفاده کنند.
- بارندگی زياد ومستمر
- بادهای شديد و طوفانی » استقرار کندو بايد به گونه ای باشد که جهت باد عکس جهت سوراخ پرواز باشد تا باد نتواند مستقيماً به داخل کندو نفوذ کند زيرا به وجود آمدن جريان باد در داخل کندو چه گرم و چه سرد باعث تغييردادن حرارت داخل کندو می شود ( تغيير ميکروکليمای داخل کندو ) که نتيجتاً سبب تأثيرات مستقيم و نامطلوبی در وضع فعاليت ساکنين کندو خصوصاً در مورد رشد نوزادان می شود. باد يکی از خطرناک ترين عوامل برای محدود کردن فعاليت زنبوران خصوصاً در مورد افزايش جمعيت کندو است. لذا توصيه می شود از استقرار کندوها در محل های باد خيز جداً خودداری شود.
- وجود مه و شرجی بودن منطقه
- وجود هوای كثيف ( دود، گرد و غبار )
٢ – چگونگی پوشش گياهی منطقه
دومين عاملی که پس از شرايط جوی دارای اهميت است، وجود گياهان و گل های مختلف است که به عنوان پوشش گياهی و منابع شهد که ماده اوليه عسل طبقی ( عسل گل ) را تشکيل می دهند، مورد استفاده زنبور عسل قرار گيرند. از آن جا که پوشش گياهی منطقه صد درصد به وضع جوی منطقه بستگی دارد در نتيجه، قضاوت در يک فاصله ی زمانی کوتاه نمی تواند درست باشد، بنابراين هوشياری زنبوردار تنها عاملی است که می تواند در اين مورد سرنوشت ساز باشد.
٣- وجود آب تميز در منطقه
يکی از عواملی که درانتخاب محل استقرار کندوها بايد درنظر گرفت وجود آب تميز و قابل دسترس برای زنبوران به خصوص در زمان فعاليت ملکه برای توليد و رشد نوزادان است. در صورت کمبود آب، زنبوردار مجبور است با استفاده از تانکر آب و ايجاد آبشخوار ثابت با متحرک آب مورد نياز زنبوران را تأمين کند.
٤ – رعايت اصول بهداشتی
از آن جا که زنبور عسل موجودی است که نسبت به بيماری ها حساس است، لذا برای پيش گيری زنبوران از بيماری ها بهتر است محل استقرار آن ها هميشه پاکيزه نگه داشته شود.
٥ – وجود گل کافی با توجه به تعداد کندوهای مستقر در منطقه
چنان چه محل دارای گل کافی نباشد، درنتيجه ميزان توليد عسل پايين آمده و ضرر آن متوجه کليه زنبورداران منطقه می شود. يکی از راه های شناسايی چراگاه خوب اين است که مقداری شربت يا عسل در خارج از کندو قرارمی دهيم. اگر چراگاه ضعيف باشد زنبوران به سراغ شربت می آيند و اگر چراگاه قوی باشد، زنبوران اصلاً به سراغ شربت و عسل نمی آيند.
٦ – محل استقرار کندوها نبايد در مسير سيل و در گودال ها باشد
قراردادن کندوها در کنار رودخانه با توجه به افزايش آب و پيشروی آن توصيه نمی شود.
٧ – راه های ارتباطی
بهتر است محل استقرار کندوها به گونه ای انتخاب شود که وسايل نقليه به خصوص کاميون بتواند به محوطه اصلی زنبورستان نزديک شود تا بتوان نقل و انتقال کندوها را به خصوص در شب به راحتی انجام داد و از طرفی محل استقرار به گونه ای انتخاب نشود که نزديک گذرگاه ها و جاده های پر رفت و آمد باشد تا باعث اذيت و نيش زدن اطرافيان و از بين رفتن زنبوران شود.
٨ – فاصله کندوها از يک ديگر
فاصله کندوها بايد به صورتی باشد که زنبوردار بتواند به راحتی کارهای کندو را انجام دهد.
٩ – محل استقرار کندوها در مناطق مختلف
محل کندوها در مناطق گرم و به خصوص در فصل تابستان به صورتی باشد که اشعه مستقيم خورشيد باعث گرمای بيش از حد در داخل کندو نشود زيرا گرمای زياد سبب بيرون آمدن زنبوران از کندو به صورت ريش و خالی ماندن شان ها و خراب شدن آن ها و ريزش شهد در داخل کندو و بالاخره در بروز غارت تأثير می گذارد.
در مناطق مرطوب به دليل بارندگی زياد و وجود رطوبت کندوها را بايد روی چهار پايه های فلزی و يا چوبی و يا بلوک های سيمانی قرار داد. زيرا قرارندادن کندوها روی چهارپايه سبب نفوذ رطوبت به داخل کندو خواهد شد و علاوه بر اين که سبب پوسيدگی و کم شدن استحکام کندو می شود بلکه سبب کاهش درجه حرارت داخل کندو و باعث بروز بيماری های مختلف خواهد شد.
١٠ – مبارزه با حيوانات وحشی و پرندگان
محل استقرار کندوها بهتر است طوری انتخاب شود که به دور از جانورانی از قبيل خرس، گرگ، سبزقبا، موش و زنبورخوار و … باشند و در صورت وجود جانوران فوق و عدم موفقيت زنبوردار در مبارزه با آن ها بهتر است کندوها را به محل ديگری منتقل کرد.
١١ – اهميت وجود علوفه جلوی دريچه پرواز
علوفه جلوی سوراخ پرواز حتی المقدور در هنگام استقرار کندوها نبايد بطور کامل چيده شود زيرا وجود علوفه در اطراف کندو سبب می شود که سرعت و درجه حرارت هوای گرم و سرد را مانند فيلتر کنترل کند هم چنين وجود علوفه جلوی سوراخ پرواز مانع ورود گرد و غبار به داخل کندو می شود ولی باید به گونه ای هم نباشد که از ورود و خروج زنبورها جلوگیری کند.
علاوه بر نکات فوق برای تأسيس زنبورستان دائمی نکات زير بايد رعايت شود:
- احداث تأسيسات لازم: به منظور راحتی در کارهای مربوط به زنبورستان لازم است کليه تأسيسات مورد نياز زنبورستان ساخته و نسبت به تهيه وسايل زنبورداری اقدام شود. تأسيسات مورد نياز زنبورستان های دائمی عبارتند از: جايگاه تابستانی و زمستانی، اطاق کار، کارگاه، انبار، سرپناه، اطاق ضد عفونی قاب ها، توالت، دوش و آبشخوار.
- حصارکشی اطراف زنبورستان: برای جلوگيری از ورود افراد متفرقه و يا حيوانات به تأسيسات زنبورستان بهتر است اطراف آن حصارکشی شود.
